Deze vader en zoon uit Nederland veroorzaken een fietsrevolutie (in Legostad)

Er was eens een houtbewerker in Denemarken die een geweldig spel verzon. Een wereld gemaakt van blokjes. Het was 1932. Het spel heette Lego, afkorting van leg godt, ‘speel goed’.

Echt goed ermee spelen, dat ging pas toen de blokjes eenmaal van stevig plastic werden gemaakt, in de jaren zestig. Nu konden kinderen én volwassenen alles maken wat er maar in hen opkwam.

De ontwerpers van Lego hielpen de kinderen op weg met behulp van ontwerpkaders. Een serie. Een thema. Of een wereld. En een van de belangrijkste werelden die werden geschapen, was Legostad.

Maar wat ís een stad? Is het een plek waar mensen aan wolven ontsnappen? Een verzameling mensen die met elkaar praat, speelt, spullen en diensten uitruilt? Is het een verzameling gebouwen en wegen? Tot welke bedenksels nodigen de sets van Legostad uit?

Lego begon straatplaten uit te brengen. Dat waren stukken autoweg waar je stukken stad omheen kon leggen. Op die wegen kon je je Lego-auto’s, politie- en brandweerwagens laten rijden.

Oliebedrijf Shell werd een belangrijke sponsor van Lego: olie is de grondstof van het plastic waarvan de blokjes tot op de dag van vandaag worden gemaakt. Vandaar al die tankstations en -wagens (van het fictieve bedrijf Octan) Lees hier een mooi verhaal over Octan. in de oude Legosets. In 2014 dwong Greenpeace een einde aan deze samenwerking af, met een video gemaakt van Legoblokjes.

Legostad ontwikkelde zich tot een eigentijdse stad, die leek op veel Amerikaanse en Europese steden, waar in de naoorlogse jaren talloze straten, oevers en boulevards waren geasfalteerd. De autowegen op Lego’s straatplaten werden door de jaren heen langzaam breder, Zie deze video op YouTube. net als in het echt. En de stoepen werden steeds smaller. 

Zo veranderde Legostad, in navolging van de steden in de echte wereld, Bekijk hier hoe een aantal Nederlandse steden veranderde met de opkomst van de auto. steeds meer in een uitdijend wegennetwerk waar mensen omheen woonden.

Waarom kan ik niet fietsen in Legostad?

In 2015 dacht Dorus, een Nederlands jongetje van destijds 4 en nu 10 jaar oud: ‘Dat is gek! Ik kan fietsen over fietspaden in het echt, maar hier niet.’ En dus vroeg hij aan zijn vader: ‘Waarom zitten er geen fietspaden in Legostad?’ Legofietsjes waren er al wel, maar die moesten het doen met autowegen.

‘Ik weet het ook niet’, antwoordde Marcel Steeman (‘Ook 10. Gevoelsleeftijd. Lijf zegt 41’). Voor zijn werk bij de Provinciale Staten van Noord-Holland had hij regelmatig te maken met mobiliteitsvragen. Steeman vroeg aan Lego hoe het zat, maar hij kreeg geen antwoord. En hij vroeg het aan zijn volgers op Twitter, waarna ‘fietsprofessor’ Marco te Brömmelstroet zijn vraag herhaalde voor een groter publiek. Zie dit draadje.

Mensen begonnen spontaan foto’s te delen van hun oude straatplaten en van oude Lego-autootjes, die vergeleken met het Lego van nu op miniatuurtjes leken. 

En ook dit is hoe het in de echte wereld is gegaan. Bekijk hoe auto’s van verschillende merken de afgelopen jaren steeds dikker werden.

Lego: geen politiek statement

Steeman diende een ontwerp voor Lego met fietspaden in bij Lego Ideas. Bekijk Steemans inzending hier. Dat is het online platform van het bedrijf waar fans steun voor hun zelfontworpen Legosets kunnen genereren: met tienduizend supporters kom je in aanmerking voor uitvoering en distributie over de hele wereld.

Maar toen begonnen de problemen. Het bleek dat je alleen met bestaande Legostukjes nieuwe ideeën mag indienen en niet aan de straatplaten mag morrelen. Er waren strenge richtlijnen, zoals dat een set universeel moet zijn: herkenbaar voor de hele wereld. Maar ja, in Duitsland hebben ze groene fietspaden, in Denemarken blauwe en in Nederland roze. Dus welke kleur is dan de universele?

En dan was er het belangrijkste punt in de lijst met vereisten: je ontwerp mag geen politiek statement zijn. En dat waren fietspaden wel, vond Lego. Steemans voorstel werd afgekeurd en kwam niet online. Maar was het níét hebben van fietspaden in een stad dan geen politiek statement? 

Eind vorig jaar kwam het bedrijf zelf ineens met een opening. Lego bracht een paar nieuwe setjes uit met steentjes als een soort klinkers, waarmee je zelf je straat kunt bouwen. En over de straat van een van die nieuwe setjes liep zelfs een fietspaadje van twee nopjes breed, net te smal voor het Legobakfietsje in de set.

Het fietspad was blauw. De Deense kleur. Te smal, vond Steeman. Bovendien stond er op het doosje achter een hekje een vrachtwagen met hoogwerker over het fietspad geparkeerd. Terwijl het lockdown-Lego in huize Steeman zich opstapelde, begon hij aan een nieuw ontwerp voor een set waarbij het fietspad de volledige breedte van de straat inneemt. Met wat fietsjes erbij. En een pompje.

Tot Steemans verbazing werd dit nieuwe ontwerp binnen één dag geaccepteerd door Lego. Na goedkeuring krijgen indieners twee jaar de tijd om tienduizend supporters te verzamelen. Voor de fietspaden waren die gevonden in iets meer dan drie maanden tijd. Afgelopen zondagavond, rond toetjestijd, was het zover. De familie Steeman op het moment dat de tienduizendste supporter zich meldde.

Hiermee is de verkeersmal van Legostad opengebroken. Want waarom zou je de speelwereld van kinderen eigenlijk inrichten rond auto’s?

Het hoeven ook geen fietsen te zijn. Misschien bedenkt iemand wel een Legostad met woonerven, of een middeleeuws stratenplan à la Bruegel, Bekijk Bruegels ‘De strijd tussen Vasten en Vastenavond’ (1559). of wordt Constants utopische kunstproject Lees over Constant en New Babylon op Archined. New Babylon de basis voor een nieuwe Legostad. 

En nu? Vader en zoon hebben nog geen bericht van Lego. Maar officieel zitten ze nu wel in de volgende fase: Lego móét naar het ontwerp gaan kijken. Hoe dat proces gaat? ‘Eén groot zwart gat’, zegt Marcel Steeman, die wel al een feestje in zijn eigen Legostad vierde.

Wat wel duidelijk is: veel fan-ontwerpen komen niet verder dan deze fase.

Maar dit idee is niet zomaar een fantastische windmolen Bekijk hier afgekeurde Lego Ideas die wel tienduizend supporters hebben gehaald. of ander los object. Hier vind je ideeën die het wel haalden. Dit gaat om de hele Legostad. De snelheid waarmee de steun voor het idee van fietspaden werd gevonden, laat dit vooral zien: er is behoefte aan een ander soort, minder rondom auto’s ingerichte stad.

(Dit verhaal is een geüpdate versie van een eerdere nieuwsbrief van mij. Abonneren kan hier.) Meld je hier aan voor mijn nieuwsbrief.

Lees ook:

Waarom de fiets veel sneller is dan je denkt (en de auto veel trager) Een auto efficiënt? Eerder het tegendeel. Als je uitrekent wat autorijden wérkelijk kost aan tijd en geld, is het onbegrijpelijk dat het blik nog altijd zo populair is in de stad. Zeker omdat er een waar energiemirakel tegenover staat: de fiets. Lees het artikel hier