Artikel 44, lid 5 is fan-tas-tisch! Een nieuwe serie over geweldige wetten
Wetten maken is de kern van het politieke vak. Toch krijgt 80 procent van de wetsvoorstellen nul media-aandacht. Dat kan beter. In deze nieuwe serie vragen we daarom aan politici: wat is je lievelingswet?
Kun je drie wetten noemen die de Tweede Kamer dit jaar heeft aangenomen?
Twee wetten dan?
Eentje?
Nee?
Ik ook niet.
Misschien herken je deze retorische constructie wel. Ze komt uit een verkiezingsdebat uit 2006, toen toenmalig PvdA-leider Wouter Bos toenmalig premier Jan Peter Balkenende wilde aanpakken. In diezelfde campagne zette Balkenende Bos weg als onbetrouwbaar: ‘U draait en u bent niet eerlijk.’
Retorica uit verkiezingsdebatten, gênante interviews met een overvallen minister, geknipte filmpjes van het vragenuurtje – ze blijven hangen in je geheugen. Maar wat als je diezelfde politici uit die virale mediamomenten neemt en jezelf een andere vraag stelt: van welke wetten ken ik hen? Of: welke cruciale of fatale amendementen hebben ze ingediend? Kortom: hoe hebben ze Nederland veranderd met hun politieke handwerk?
Wetten verdienen een plek in de schijnwerpers
Bos en Balkenende hadden relatief lange carrières als politici, en toch ken ik ze met name van incidenten zoals deze. Balkenende zat twaalf jaar in de Tweede Kamer en was acht jaar lang premier – en toch is me van zijn politieke erfenis weinig bijgebleven. Wat ik nog wel weet – of me in elk geval snel voor de geest kan halen – is ronduit triviaal: iets over de VOC-mentaliteit. Een val van een skateboard. Een normen-en-waardendiscussie. Harry Potter.
Veel minder: wetten. Terwijl wetgeving de kern van het parlementaire ambacht is. De tastbare manifestatie van datgene waar het politici om te doen is: de wereld verbeteren. Er zijn vast cynische en ambitieloze plucheplakkers in politiek Den Haag, maar ik vermoed dat 99,9 procent van de politici en ambtenaren ten minste begon met hoge idealen. En voor het product van die idealen is weinig aandacht: 80 procent van alle wetsvoorstellen krijgt geen letter of seconde in een krant of journaal.
Vergeet de spannende debatjes, korte videofragmenten of uitglijders: we willen spannend maken wat belangrijk is
Nu is dat ook niet altijd goed te doen. Allereerst omdat er vrij veel wetgeving is: elk jaar worden zo’n twee- à driehonderd wetsvoorstellen gedaan, zo’n duizend amendementen aangebracht, en vele duizenden moties ingediend. Veel van die teksten zijn nogal technisch en dus niet simpel te begrijpen voor parlementair journalisten. En of een nieuwe wet goed werkt – sterker: of een wet überhaupt wordt in- of uitgevoerd – weten we soms pas na maanden of jaren.
En toch leek het me een waanzinnig journalistiek gat dat politieke verslaggeving maar in zeer beperkte mate gaat over het primaire product van de politiek. Dus wat te doen? Nou, niet zeiken dat wetten geen aandacht krijgen, maar wetten aandacht geven.
Wat alvast kan – en daar willen we mee beginnen in deze serie stukken over wetten – is terugkijken. Wat is een goede wet? Wat is een doeltreffend amendement? En hoe weet je dat? Hoe is de wereld een stukje beter geworden dankzij wet X, amendement Y, motie Z? In een serie verhalen willen we de kern van het politieke werk – het maken van wetten – centraal zetten.
Vergeet de spannende debatjes, korte videofragmenten of uitglijders: we willen – in de woorden van collega Jesse Frederik – spannend maken wat belangrijk is. En dat willen we doen met politici, fractiemedewerkers en ambtenaren die het wetgevingsproces van binnenuit kennen.
Wat wetten ons zeggen over politiek vakmanschap
Wetten maken is voor een deel net als brood bakken: het is vakmanschap. Bakkers kunnen vrij lang vertellen over hun favoriete brood – het vereist diepe kennis van de ingrediënten en het productieproces, en de juiste moederdesem. Op dezelfde manier kunnen politici vertellen over hun favoriete wet. Achter elke onbeschreven wet of amendement gaan bloed, zweet en tranen schuil – en over elke wet zijn tal van vragen te stellen.
Hoe ontstond het idee? Welk onvoorzien probleem deed zich onderweg voor? Hoe complex bleek het probleem dat de wet moest oplossen? Welke afruilen bleken onvermijdelijk om een meerderheid voor de wet – de oplossing – te krijgen? En – toen de juiste oplossing was gevonden – wat was de tegenwerking? Welke onvermoede allianties zijn gesloten om resultaat te boeken? Wat had alsnog beter gekund? Wat leerde de wetmaker van het bakken van de wet?
Laten we een poging ondernemen om tot een voller begrip van het vak politiek te komen
Dus vergeet even de ontbrekende of gefotoshopte autogordel (kwam er niet), de nieuwste eenmansfractie op rechts (wordt niks), of de zoveelste lente op links (gaat niet gebeuren), en laten we eens kijken wat een Kamerlid, Europarlementariër of fractiemedewerker moet doen en nodig heeft om iets voor elkaar te krijgen.
Laten we – lezers, media, politici – niet alleen een probleem benoemen, beschrijven, bekrijsen, retweets scoren en weglopen, maar verder kijken hoe de machine van de staat kan helpen het probleem op te lossen. Kijken naar wat nodig is voor een politicus om echt resultaat te boeken, in plaats van succesvolle pr te bedrijven – wat het doel soms lijkt te zijn (geworden?) door de verslaving van media aan #ophef.
Kortom: laten we een poging doen een voller begrip van het vak politiek te krijgen – te beginnen met de successen.
Lees de eerste aflevering van deze serie:
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
