Een op de drie (!) zwangerschappen eindigt in abortus
Een ongewenste zwangerschap is naar. Je leest wel dat vrouwen zich liever van een flat gooien dan berusten in een onvrijwillige moederrol. En dit is geen uitwas van een moderne, individualistische, kille samenleving. Vrouwen in de Oudheid voelden dat al zo.
Gelukkig is er abortus. Abortus redde figuurlijk ook mijn leven. Ik had het niet kunnen verkroppen als één noodlottige ejaculatie een streep had gezet door alles wat ik wil doen en hoop te zijn.
Vandaar ook dat de hartekreet van Paxton Smith me al weken hoog zit. De 18-jarige scholier uit de Amerikaanse staat Texas ging vorige maand viraal met haar eindexamentoespraak, die ze zonder overleg met de schoolleiding verwisselde voor een aanklacht tegen het Texaanse abortusbeleid:
‘Ik kan hier geen tevredenheid met de status quo staan promoten, als er een oorlog woedt om mijn lichaam en om mijn rechten.’
Vanaf aankomende september is abortus in Texas niet langer toegestaan tot twintig weken, maar slechts tot zes weken – een moment waarop veel vrouwen niet eens doorhebben zwanger te zijn – ook al komt de zwangerschap voort uit verkrachting of incest.
De nieuwe wetgeving geeft zelfs iedereen de mogelijkheid (ook mij, vanuit Nederland!) om iemand die helpt bij het uitvoeren van zo’n illegale abortus in Texas, aan te klagen, en per zaak de beklaagde minstens 10.000 dollar te ontfutselen.
Zo is er dit jaar een recordaantal abortusrestricties ingevoerd in de Verenigde Staten. Het is onderdeel van een wereldwijde trend.
Wat is er aan de hand? Vanwaar die sterke anti-abortustendens? Ik vroeg het rechtsfilosoof Lucía Berro Pizzarossa. Zij promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen op abortus als mensenrecht.
Het interview maakt van alles los.
Het abortuscafé
Een bloemlezing uit de ruim tweehonderd reacties op het stuk. Drie vragen voeren wat mij betreft de boventoon: 1. Moet abortus wel mogen en 2. Zo ja: tot wanneer dan? 3. Klopt het wel dat één op de drie zwangerschappen eindigt in abortus?
Om met die laatste vraag te beginnen: ja, dat cijfer klopt! Onder het interview leg ik de rekensom uit. Veel hè? En het hoogste percentage abortussen vindt ook nog eens plaats in landen waar abortus verboden is.
Dan vraag 2: de Nederlandse abortusgrens was altijd een levensvatbaarheidsgrens. Dat betekent dat een vrouw haar ongeboren foetus mag aborteren tot het moment dat die – met behulp van geavanceerde couveuses – buiten de baarmoeder kan overleven. Deze grens is technologisch bepaald, want afhankelijk van wat mogelijk is.
Eerder lag deze grens op 28 weken. Door recente technologische ontwikkelingen zou die grens misschien naar 22 weken kunnen. Maar dat wilde toenmalig minister van Volksgezondheid Edith Schippers niet. Tot frustratie van de ChristenUnie, die de grens graag op 18 weken zet.
Aldus promoveerde een oorspronkelijk technologische grens tot culturele grens, die nergens meer op stoelt.
Mag je een foetus uit je buik zetten én doden?
Berro Pizzarossa zou liever helemaal géén wettelijke grens zien, daar de vrouw zelf – en niet de staat – het beste kan bepalen wat in haar specifieke geval wijsheid is.
Lezers deden geen concrete tegenvoorstellen onder het stuk, bespiegelingen over grenzen ontaardden al snel in vraag 1: gaat een vrouw wel over leven en dood van de ongeboren mens? Die kwestie belooft in de nabije toekomst nog heel prangend te worden.
Een vrouw is ‘baas in eigen buik’ en mag foetussen eruit zetten tot ze 24 weken oud zijn. Daar gaat een foetus nu aan dood. Maar wat als zo’n verbannen foetus op te vangen is in techno-baarmoeders als de biobag? Mag je de foetus dan uitzetten én doden? Interessante vraag, vier jaar terug al gesteld door twee Canadese ethici in het tijdschrift Bioethics.
Wat de vrouw te zeggen heeft
Maar vooralsnog kan één lezer ‘wel janken’ dat het recht op abortus wederom, een halve eeuw na de discussies die leidden tot onze Wet afbreking zwangerschap (Wafz) uit 1984, weer zo im Frage is.
Een ander wijst op het ‘recht om niet geboren te worden’, te lezen als: het recht van het kind om ‘geboren te worden in een verwelkomende en liefhebbende omgeving, om voluit gewenst geboren te worden’ – iets wat abortus eveneens waarborgt.
Een derde stelt een open vraag aan tegenstanders van abortus: ‘Zijn jullie bereid om de materiële en immateriële lasten van het voldragen van een onbedoelde zwangerschap en het opvoeden van een ongewenst kind, op je te nemen?’
Het lijkt haar ‘goed voor de discussie als mannen er wat meer bij stilstaan dat ze minder persoonlijke gevolgen ondervinden van een onverwachte zwangerschap dan vrouwen’.
Goed als mannen erbij stilstaan dat ze minder persoonlijke gevolgen ondervinden van een onverwachte zwangerschap
Enkele mannen lijken zich daar terdege van bewust. Eentje hekelt alleen de polariserende toon van het interview. Goed punt. Toch komen de verhitste reacties vooral uit mannelijke koker.
Zo is er de man die vraagt of de geïnterviewde en ik, liever zelf ‘geaborteerd zouden zijn’ mochten onze moeders ons niet hadden gewild? Of waar het stopt: gaan we straks ook ‘ernstig demente ouders’ en ‘kansloze vreemdelingen’ ‘met een pijnloos prikje’ uit de wereld helpen?
Kan een ongewenste zwangerschap na ‘een pittige schakelperiode’ dan niet ‘toch zeer welkom zijn’? Zwangerschap is immers een ‘iets minder comfortabele situatie voor een paar maanden’, en ‘bijna niemand is autonoom’ – als om te zeggen: zorgen voor een ongewenst kind kan er ook nog wel bij. Want ‘een groot deel van de wereld heeft behoefte aan nieuw leven’, en daar zijn baarmoeders toch voor gebouwd.
Benieuwd wat daarop jullie antwoord zou zijn.
Plastic chantage
In aanloop naar het interview met Berro Pizzarossa keek ik verschillende debatten en documentaires over abortus. Eentje vond ik vrij ontluisterend, over ‘de beeldenstorm rond abortus’ door het programma Medialogica.
Medialogica laat zien hoe de anti-abortuslobby handig gebruik maakt van onze verslaving aan ophef. De lobby dreigde eens plastic popjes van foetussen van tien weken oud naar alle burgers in Nederland te sturen, en stuurde ze daadwerkelijk ook naar enkele abortusgezinde politici. De ene burger werd boos, de ander zag af van haar abortus, maar alle politici walgden en de media mat het braaf breed uit. Lobby geslaagd.
Alleen: die plastic minibaby’s, compleet met duim in de mond, waren totaal geen representatieve weergaves van de foetale werkelijkheid.
Ook ingewikkeld: hoe vrouwen die een abortus willen, consequent geframed worden als koud en egoïstisch, waarbij de anti-abortusactivisten dan staan voor warmte, zorg en zelfs het leven zelf. ‘Pro-life.’
Een fervent voorvechtster van abortusrechten die in de docu aan bod komt, vindt het moeilijk zich te ontworstelen aan die retoriek van warm versus koud, leven versus dood. Ze heeft nood aan een moderne variant op ‘baas in eigen buik’, aan Dolle Mina’s anno 2021, maar geen idee hoe zoiets eruit moet zien.
Abortuspil in elke toilettas
Heel anders was de toon tijdens een recent gesprek in De Balie, over de vraag of de abortuspil niet gewoon beschikbaar moet zijn bij de drogisterij. Op veel plaatsen in Azië is dat al het geval.
De gastenlijst is indrukwekkend. Zo horen we Rebecca Gomperts van Women on Waves, Anniek de Ruijter, universitair hoofddocent Gezondheidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam, Lilianne Ploumen, fractievoorzitter van de PvdA en Nilüfer Gündoğan, Tweede Kamerlid van Volt. Het programma is online terug te kijken op De Balie TV:
Eigenlijk was het voor niemand een vraag óf die abortuspil in het drogistschap hoort, maar eerder wanneer. Gündoğan stelde zelfs nog voor om de conservatieve krachten in de wereld een hak te zetten, door als Nederland gratis abortussen aan te bieden aan elke vrouw die wil. (Nu is abortus alleen gratis voor Nederlands staatsburgers.)
De vrouwen waren het misschien wel té zeer eens, als het doel was tegenstanders te overtuigen van iets.
Al zou ik ook niet weten hoe je dat dan aanpakt.