Billie Eilish: de koningin van de coming of age in het internettijdperk

Soms kan het heerlijk zijn om je weer even een tiener te wanen. Eindeloos op je bed muziek luisteren, zwelgend in onbegrip, boos op de volwassen wereld vol verantwoordelijkheden en verwachtingen.

Om dat gevoel te koesteren, ben ik fan van Billie Eilish. De negentienjarige wereldster, beroemd om haar duistere, depressieve liedjes, voorziet als geen ander in deze zwelgbehoefte. Ik keek dan ook reikhalzend uit naar Eilish’ langverwachte tweede album: Happier Than Ever.

Natuurlijk verheugde ik mij op de muziek, maar nog het meest op het narratief eromheen. Voor prille beroemdheden zoals Billie Eilish is het de kunst om de pas verworven aandacht vast te houden en tegelijkertijd de negatieve aandacht de baas te blijven. Daarvoor is een overtuigend verhaal nodig. Zo’n narratief (wie ís Billie Eilish?) wordt vervolgens door een team van experts tot in de details uitgedacht en strategisch verspreid via elk mogelijk kanaal – van pers tot songteksten.

Billie Eilish: zeventien en onzeker

De spanning in aanloop naar Eilish’ tweede album werd dan ook zorgvuldig opgebouwd. Begin dit jaar kregen fans met een tweeënhalf uur durende documentaire een betoverend inkijkje in het ‘echte leven’ van de tienerster.

Eerst is daar Billie het Gewone Meisje: liggend in een piepklein kamertje in het ouderlijk huis, omgeven door rommel en smoezelige kussens. Onzeker zingend, iPhone met teksten in haar handen, zichzelf vervloekend bij elke imperfecte noot. En dan, als haar eerste album alle streamingrecords verbreekt, doet Billie De Ster haar intrede. Plots zijn er uitzinnige fans in uitverkochte stadions, Louis Vuitton-joggingpakken, onwennige hugs met andere beroemdheden backstage.

De documentaire is bovenal intrigerend. Het talent spat van het wonderkind af, maar boven haar succesverhaal hangt – als het zwaard van Damocles – de vernietigende kracht van de depressie. De combinatie van talent, psychische kwetsbaarheid en roem roept beelden op van sterren als Amy Winehouse en Kurt Cobain, een rijtje waar Eilish hopelijk nooit in thuis zal horen. De kijker blijft achter met de vraag: kan Billie haar demonen overwinnen?

De nieuwe Billie Eilish heeft schijt

Nu de wereld kennis heeft gemaakt met het meisje met groene haren, is het tijd voor een metamorfose. De wijde joggingpakken worden ingeruild voor korsetten en fijngebreide jarenvijftigvestjes. Op de cover van de Amerikaanse Vogue pronkt de nieuwe Billie Eilish: blond, vrouwelijk en in control. De boodschap is helder: de negentienjarige zangeres is niet bang voor jouw mening. De cover met daarop de zelfverzekerde Billie Eilish breekt op Instagram alle like-records.

Dit soort explosieve zichtbaarheid gaat onvermijdelijk gepaard met negatieve aandacht. Eerst wordt de zangeres uitgebreid onderworpen aan bodyshaming op Instagram, Twitter en TikTok. Later roepen zowel haters als fans zelfs op om Eilish ‘te cancelen’ omdat de zangeres racistisch zou zijn en haar vriendje homofoob. En als de storm is gaan liggen, dient zich een nieuwe golf online haat aan – ditmaal speculaties over de flop van haar nog te verschijnen album.

Jep, het is niet altijd feest in het domein van de supersterren. Honderdenduizenden negatieve comments van je afschudden, ga er maar aanstaan. Een onzekere psyche – of imago – is daar niet tegen opgewassen. Gelukkig staat de nieuwe Billie Eilish stevig in haar schoenen, lijken haar demonen onder controle, en stijgt ze boven de kritiek uit in deze spottende TikTok-video.

Billie Eilish: wereldberoemd én relatable

De spanning is om te snijden als haar album op 30 juli met veel bombarie verschijnt. Kan Eilish haar fans weer voor zich winnen, is de nieuwe, zelfverzekerde wereldster nog relatable voor haar publiek?

Op het Zweedse muziekplatform Spotify is een complete luisterervaring voor het album ontworpen. Voor de beginnende luisteraar is er de afspeellijst ‘Billie Mode’, ingeleid door een intieme videoboodschap van Eilish. De betrokken luisteraar vindt in de lijst ‘Fan Mode’ extra nummers en in ‘Lyric Mode’ reflecties van de zangeres op haar songteksten.

De thema’s van de tweede plaat verschillen weinig van de rest van Eilish’ oeuvre – een feest der herkenning voor haar fans. De liedjes en songteksten zijn wederom duister (Tear apart, tear apart, tear apart), vol ironie en humor (Things I once enjoyed, Just keep me employed now), haar demonen zijn nog steeds aanwezig (Can’t shake the feeling that I’m just bad at healing) en ook haar nieuwe zelfverzekerdheid en schijt aan kritiek klinkt door (Do my shoulders provoke you? Does my chest? Not my responsibility).

Uitgebreider onderzoekt Eilish op dit album het thema roem (‘cause the strangers seem to want me more than anyone before) en de effecten daarvan (Had a pretty boy over, but he couldn’t stay. On his way out, made him sign an NDA [een ‘non disclosure agreement’, LB]).

Een opmerkelijk thema, roem. Veel tieners worstelen met de onderwerpen in Eilish’ oeuvre – volwassen worden, de reactie van de wereld op een veranderend lichaam en de bijbehorende psychische worstelingen. Maar welke tiener herkent zich in een klaagzang over beroemd zijn? Je zou denken dat roem juist hetgeen is wat de superster op grote afstand van haar publiek plaatst.

Maar als ik langer naar de teksten van Eilish luister, realiseer ik me dat de effecten van roem – het gevoel altijd bekeken te worden, beoordeeld te worden door de buitenwereld, eenzaamheid – juist perfect aansluiten bij de belevingswereld van de tiener. Wie zich losmaakt van het veilige gezin, moet de wereld in en zich verhouden tot de eisen en normen van de maatschappij. Een wereld waarin je online profiel van groot belang is en er van je verwacht wordt te excelleren. Een worsteling waar ik me – in mijn dertigste levensjaar – overigens ook in herken.

Billie Eilish lijkt haar weg naar de top, vergezeld door haar oude demonen én nieuwe zelfverzekerdheid, in ieder geval te vervolgen. Happier Than Ever ontving lovende kritieken, de streamingcijfers lopen al in de miljoenen en de haters zwijgen vooralsnog. Het succesverhaal van de ‘Queen of Misery Pop’ is er een van een geslaagd mediaoffensief, zeker. Maar bovenal is het verhaal van Billie Eilish een hoopvolle coming of age, een troostrijk voorbeeld voor opgroeien in het internettijdperk.