Wat bedrijven van gedetineerden kunnen leren (en andersom)

Op mijn vijfde ging mijn vader voor mijn neus dood. Een traumatische ervaring, die ertoe leidde dat ik op jonge leeftijd op zoek ging naar een vaderfiguur en rolmodellen. Die vond ik op de hoek van de straat, bij oudere jongens die zich vaak met criminaliteit bezighielden.

Op mijn dertiende had ik mijn eerste veroordeling te pakken. Toen ik in 1992 uit de jeugdgevangenis kwam, waar ik een aantal maanden had gezeten vanwege een geweldsdelict, was de verleiding groot om terug het straatleven in te gaan.

Ik was een tiener zonder werk en de baantjes of betaalde stages lagen niet voor het oprapen – zeker niet voor een ex-gedetineerde. Als ik snel geld wilde verdienen, kon ik zo weer wat tories plegen. 

Banen zijn schaars

Fast forward naar 2021; ik geef rapworkshops en talenttrainingen aan jongeren in detentie vanuit stichting Criminal Minded. Elke dag kom ik jongeren tegen die in dezelfde situatie zitten als ik destijds: jongens die op zoek zijn naar succes, maar in hun zoektocht verkeerde keuzes maken, in de gevangenis terechtkomen en na hun straf moeilijk aan de bak komen.  

Baantjes waar je weinig kwalificaties voor nodig hebt – zoals in de horeca of logistiek – zijn schaars, of de werkgevers geven de voorkeur aan ouder personeel. Het gevolg: bijna de helft van de ex- gedetineerden gaat binnen twee jaar na vrijlating opnieuw in de fout.^*  

En corona heeft het er niet makkelijker op gemaakt.

Hoe kun je dit doorbreken? Bedrijven staan niet te springen om ex-gedetineerden een kans te geven. Toch denk ik dat daar de sleutel ligt om (jeugd)criminaliteit en de recidive omlaag te krijgen. Maak het voor bedrijven aantrekkelijk om jonge ex-gedetineerden een stage of baan aan te bieden.

Het bestaat nog te weinig: bedrijven die openstaan voor ex-gedetineerden

Neem het project Zuivere Koffie, een koffiebranderij, opgezet door een ex-gedetineerde in een detentiecentrum in Zaanstad. Gedetineerden leren er koffie branden, krijgen er een opleiding tot barista, soms ook betaald werk, en een kans om te resocialiseren. Een van de opgeleide justitiabelen heeft een franchise opgezet in Uitgeest. Zuivere Koffie verkoopt ook koffie, thee, chocola en koekjes aan diverse horecazaken en via hun website. 

Ex-gedetineerden zijn in de juiste omgeving prima werknemers

Of neem het (inmiddels gesloten) Rotterdamse restaurant Rebelz aan de Rotte, dat deels werd gerund door ex-gedetineerde vrouwen. In de gevangenis werden de vrouwen getraind in horecawerk, vervolgens deden ze tien maanden ervaring op bij Rebelz aan de Rotte, om van daaruit door te stromen naar een reguliere baan.

Het zijn voorbeelden die helaas nog schaars zijn, maar die laten zien dat ex-gedetineerden in de juiste omgeving prima werknemers zijn. Tijd dat ook het reguliere bedrijfsleven dat inziet – zeker nu de krapte op de arbeidsmarkt weer toeneemt – en dit soort projecten gaat steunen. 

Hoe bedrijven en gedetineerden wat aan elkaar kunnen hebben

Mijn voorstel is dus: stimuleer de vijfhonderd grootste bedrijven van Nederland om betaalde stageplekken of startersbanen aan te bieden aan ex-gedetineerden. Deze bedrijven hebben de middelen, ruimte, mankracht en invloed om veel goed te doen en een verschil te maken in het leven van de jongeren.

Koppel die bedrijven bijvoorbeeld aan de Amsterdamse lijst met recidivisten, veelal plegers van high-impact-delicten, van wie een deel nog onder de 21 is. Een mooie start: laat de vijfhonderd grootste bedrijven iedereen uit deze top 600 helpen een ander leven te beginnen. 

Er is een win-win: als bedrijven hun deuren en hun netwerk openstellen, krijgen de jongeren een kans om te groeien in een kansrijke omgeving, een waardevolle bijdrage aan de maatschappij te leveren en zo een voorbeeld te zijn voor anderen die het verkeerde pad op dreigen te gaan.

Tegelijkertijd kunnen bedrijven werken aan hun MVO-doelen en hun steentje bijdragen aan maatschappelijke verandering. Én ze kunnen gebruikmaken van de soms onverwacht nuttige skills van ex-gedetineerden.

Iemand die heeft ingebroken weet goed waar de zwakke plekken in de beveiliging van een huis zitten, en kan tips voor verbetering geven. Zet die persoon in als beveiligingsexpert en je creëert nieuw werk, en een reden voor de jongere om niet terug te keren naar de criminaliteit. 

Tot slot: hoe het met mij afliep? Tijdens een moment van openbaring besloot ik een nieuwe weg in te slaan, de criminaliteit uit. Ik heb veel obstakels en vooroordelen moeten overwinnen om mijn fouten en levenservaring in te zetten voor anderen.

Mijn missie is nu om jongeren de hulp te bieden die ik niet kreeg, de begeleiding te geven die bij mij ontbrak, en de kansen te creëren die mij wellicht sneller naar een succesvolle baan – een nieuw begin – hadden geholpen. 

Lees ook: