Beste,

Deze week tikken we op de redactie onze 77ste thuiswerkweek aan. Alles went – ook vergaderingen met volle wasrekken op de achtergrond. En de mens past zich aan. We schaalden het aantal vergaderingen terug en zochten elkaar op in parken. Want: Zoomvermoeidheid. 

Die videovergadervermoeidheid bleek een universeel fenomeen, verklaard door journalisten en psychologen. stelt dat onze hersenen harder moeten werken, om het gemis van non-verbale signalen tijdens het zoomen – geur, het tikken van een voet – te compenseren. Ik merkte hoe ik het gebrek aan lichamelijke aanwijzingen ging opvullen met eigen interpretaties. Kijkt mijn collega weg omdat ik iets doms zegt, of omdat er een huisgenoot naast de laptop staat? Energievretend, dat invullen voor een ander, en stressvol bovendien omdat miscommunicatie voortdurend op de loer ligt.

Jezelf een burn-out in performen

laat een andere oorzaak zien van schermuitputting: het effect van bekeken worden. Voornamelijk vrouwen en beginnende werknemers ervaren tijdens een vergadering een constante druk om zichzelf op hun paasbest te presenteren omdat er een camera aan staat. De theorie van de beroemde socioloog Ervin Goffman (favoriet van deze nieuwsbrief) helpt dit fenomeen te begrijpen. Goffman stelt dat we allemaal verschillende rollen aannemen in de publieke ruimte – de rol van de ambitieuze werknemer, de georganiseerde moeder, de onbevreesde leider.

Dat klinkt vermoeiend, en dat is het ook. Dit soort zelfregulatie – een nauwkeurig monitoren en managen van je gedrag in sociale settings – vraagt veel van je cognitieve vaardigheden. Als je gevraagd wordt om de hele dag te glimlachen achter een kassa, veroorzaakt dat al cognitieve uitputting. Moet je je voorstellen hoeveel energie het kost om voortdurend ‘ik ben perfect zonder dat ik er moeite voor doe!’ uit te stralen. 

Enkel het gevoel dat je bekeken wordt veroorzaakt dit soort zelfregulatie en vermoeidheid. De Zoomroom versterkt dit gevoel: omdat je collega’s voortdurend naar hun scherm kijken, wordt de indruk van constant oogcontact gewekt – iets wat in analoog contact veel spaarzamer is. 

De onderzoekers vonden ook een oplossing: vergaderen zonder video. Ouderwets groepsbellen bleek een stuk minder vermoeiend, waardoor deelnemers van het experiment meer energie overhielden voor andere aspecten van hun werk (en hopelijk een privéleven).

Welkom in de metaverse

Ook Mark Zuckerberg boog zich over het nieuwe digitale werken. In een interview met over zijn nieuwe bedrijfsvisie verklaart hij dat mensen niet gemaakt zijn om via een scherm met elkaar te communiceren. De toekomst van virtueel werken (en consumeren) ligt volgens de oprichter van Facebook in de Dat klinkt in ieder geval een stuk spannender dan groepsbellen, maar riekt ook naar het zoveelste Silicon Valley-buzzwoord.

De term ‘metaverse’ komt oorspronkelijk uit de jaren negentig, en staat voor de klassieke scifi-utopie van een open, gedeelde virtuele ruimte bewoond door digitale 3d-versies van onszelf. Het doet denken aan een van de eerste sociale platforms, waarin je ook met een avatar door een digitale wereld beweegt. De belofte van Second Life – een ontsnapping aan je leven – verloor het echter begin jaren 2010 van de voyeuristische behoefte om te kijken naar de foto’s van je ex of klasgenoten op Facebook.

Maar Zuckerbergs visie voor de metaverse is niet, zoals Second Life, een ontsnapping aan de dagelijkse sleur. Het is ook niet, zoals je Facebookprofiel, een weergave van je leven. De metaverse moet een verlengstuk van de analoge wereld zijn, de mogelijkheden om het leven buiten het scherm op te rekken. Wat moeten we ons hierbij voorstellen? Tijdens de pandemie kregen spelers van de game Fortnite een voorproefje van de mogelijkheden van de metaverse, toen rapper

Optreden van Travis Scott in Fortnite

Een dag in de metaverse, stel ik me zo voor, begint bijvoorbeeld in een digitale kamer waarin ik samenwerk met journalisten van over de hele wereld. Tussendoor hop ik even naar mijn boekenclubje en eindig mijn dag in een hang-out om met vrienden naar onze favoriete show RuPaul’s DragRace te kijken en onze avatars te verkleden.

Nu doen we deze activiteiten al op Zoom of TikTok met video- en fotorepresentaties van onszelf, in de metaverse presenteer ik mezelf met een zelfgemaakte 3d-avatar. Grote techspelers zetten al stappen in die richting. Zo presenteerde Apple deze zomer nieuwe mogelijkheden voor het creëren van je eigen bewegende ‘memoji’, die je kunt gebruiken in iMessage en waarmee je binnenkort kunt navigeren door Apple Maps. 

Mijn zelfgemaakte Apple-memoji ziet er heel anders uit dan mijn Correspondentavatar. Welke van de twee is de échte Lena?

De metaverse zou dus een mogelijke oplossing voor Zoomuitputting en zelfpresentatie-vermoeidheid kunnen zijn. In de metaverse hoef ik niet meer verschillende versies van mijn online-zelf te cureren, maar kan ik met mijn avatar moeiteloos van TikTok naar Zoom navigeren. En mijn digitale identiteit wordt niet langer gevormd door foto’s of video’s van mezelf, wat de mogelijkheid biedt om een nieuwe, fantasierijke versie van mezelf te creëren in plaats van een platgeslagen merk van mezelf te maken. En misschien voel ik me door de afwezigheid van een camera, niet voortdurend bekeken.

Maar in het slechtste geval wordt de metaverse dit:

Bron: Facebook (2018)

Toch geloof ik graag in de voordelen van de metaverse – al is het maar omdat het ons zicht geeft op nieuwe mogelijkheden, ons laat zien dat we onze virtuele ruimte ook heel anders kunnen inrichten.

Tot de volgende!

Deze nieuwsbrief voortaan in je mailbox? Eenzaamheid, polarisatie, verslaving – sociale media worden gezien als de oorzaak van allerlei maatschappelijke problemen. Maar klopt dat? En hoe kunnen we wél een waardevol online leven leiden? Die vragen onderzoek ik in mijn nieuwsbrief. Schrijf je hier in!