Het maken van nieuwe vaccins wordt moeilijk gemaakt door… vaccinmakers

De grote vaccinproducenten hebben, zo schreef ik al eerder, een monopolie – door de huidige patentwetgeving hebben zij het alleenrecht op de verkoop van hun prikjes. Het gevolg: te hoge prijzen, te weinig vaccins en een totaal onrechtvaardige verdeling van deze levensredders.

Pas recent werd duidelijk dat er nog een extra monopolie verscholen zit, diep weggestoken in de contracten die de farmaceuten met de verschillende landen afsloten. Dat laat de vaccinproducenten toe andere vaccinmakers te blokkeren, zodat ze in de toekomst geen concurrentie moeten vrezen.

Ethisch testen met bestaande vaccins

Er zijn momenteel 102 vaccins^* tegen het coronavirus in ontwikkeling. Gezien dat enorme aantal is de kans best groot dat daar betere vaccins bij zitten dan die we momenteel kennen. Misschien wordt er op dit moment een vaccin ontwikkeld waarvan je maar één prik nodig hebt om de rest van je leven beschermd te zijn. Misschien kunnen sommige van die vaccins op kamertemperatuur bewaard worden. En misschien is er een vaccin bij waarvoor je geen prik nodig hebt, maar dat je gewoon kunt opsnuiven.

Natuurlijk moeten deze nieuwe vaccins getest worden voordat ze op de markt mogen komen. In het begin van de pandemie ging dat testen als volgt: je neemt een hele grote groep proefpersonen en die deel je willekeurig in in twee groepen. De helft krijgt het te testen vaccin, de andere helft een placebo. Na enkele maanden kun je dan vergelijken: werden er in de gevaccineerde groep minder mensen ziek dan in de placebogroep?

Op dit moment in de pandemie is zo’n vergelijking met placebo ethisch moeilijk te verantwoorden. Er bestaan al erg goede en erg veilige vaccins. Als je nu mensen inent met een nepvaccin, stel je ze dus bloot aan een onnodig risico. De oplossing: niet vergelijken met een placeboprik, maar wel met een van de bestaande vaccins. Maar daarvoor moet je wel voldoende dosissen van die bestaande vaccins te pakken weten te krijgen. En daar knelt dus het schoentje.

Hef vaccinpatenten op

Vorige week schreef CEPI een boze brief^* naar Nature. De reden: het is verdomd moeilijk om vaccindossisen te vinden die je kunt gebruiken voor onderzoek.

Bijna alle dosissen zijn opgekocht door verschillende overheden. En in de contracten die deze overheden afsloten met de vaccinproducenten staat meestal dat deze dosissen enkel gebruikt mogen worden om hun inwoners in te enten.

Vanuit het perspectief van de producenten van de huidige vaccins is dat begrijpelijk. Zij hebben weinig te winnen met het vrijgeven van hun vaccins voor onderzoek. Als ze dat doen helpen ze hun concurrenten. Meer competitie dus, en daardoor ook lagere prijzen. En als ze pech hebben blijkt uit de tests dat hun vaccin minder goed scoort dan het nieuwe vaccin. Ook niet echt goed voor je winstmarges.

Door het gebrek aan concurrentie betalen we te veel voor de vaccins, en mogelijk betere vaccins komen niet of trager op de markt

Maar al is het niet vrijgeven van vaccindosissen voor onderzoek goed voor de Moderna’s en Pfizers van deze wereld, het is niet goed voor ons. Door het gebrek aan concurrentie betalen we te veel voor de vaccins, en mogelijk betere vaccins komen niet of trager op de markt. En er is nog een nadeel: het is erg moeilijk om onderzoek te doen naar combinaties van verschillende vaccins. Misschien werkt een prik van Pfizer gevolgd door eentje van Sputnik wel beter dan twee prikken Pfizer? Een vraag die door het extra monopolie van de producenten moeilijk te onderzoeken valt.

Tijdens deze pandemie hebben we ons, zonder al te veel protest, laten gijzelen door enkele grote bedrijven. Het wordt tijd dat we daar eindelijk verandering in brengen. Door de patenten op de vaccins op te heffen, of, als dat nog iets te ver gegrepen is, toch minstens door de producenten te verplichten om hun vaccins vrij te geven voor onderzoek.

Lees meer: