Deze week: nu er statiegeld op plastic flessen zit, verkoopt Unilever water in karton

Gisteren was het World Cleanup Day. In honderdtachtig landen gingen vijftig miljoen vrijwilligers afval rapen op straat, ‘want er is geen Planeet B’. Wat te denken? En hoe staat het er nu eigenlijk voor in afvalland?

Ik bel Rob Buurman, directeur van Recycling Netwerk Benelux, die een jaar geleden in een interview helder uiteenzette hoe de plasticindustrie al decennialang het verhaal verkoopt dat het probleem met plastic vooral is dat burgers het overal laten rondslingeren.

Not so, weet Buurman. Het probleem is de immer groeiende plasticproductie en de overheid moet die aan banden leggen – niet dwepen met effectief zinloze projecten als The Ocean Cleanup.

‘Deze Cleanup Day draagt natuurlijk bij aan de bewustwording, het is een relatief makkelijke manier om veel mensen te bereiken’, zegt Buurman. ‘Gooi je spullen niet in de natuur mensen! Dat is het. Eén actie in de rij van velen.’

Ik weet dat ze dat op het hoofdkantoor van Red Bull vervelend vinden

Leuk zijn wel de data die worden verzameld. Blikjes van Red Bull winnen in Nederland elk jaar de trofee voor meest gevonden product op straat. ‘Ik weet dat ze dat op het hoofdkantoor van Red Bull vervelend vinden’, zegt Buurman. De vraag is of het tot actie leidt.

Sinds ons interview zijn er weinig ontwikkelingen geweest op overheid-vs-plasticgebied, weet Buurman. Wel is het verhaal opgepikt door andere media. Buurman: ‘Het dient vaak als raamwerk voor verdere discussies.’

‘Toch zie ik dat een groeiend deel van de plasticindustrie wil verduurzamen. En dan met name door het gebruik van gerecycled materiaal. Vanuit de industrie is er zelfs de vraag om een verplichting tot het gebruik van gerecycled materiaal. Dat is op zich niet verkeerd’, zegt Buurman. ‘Zoiets maakt verpakkingen duurzamer op het vlak van klimaat.’ Maar een grote stap wég van plastic is nog ver.

‘Je ziet bedrijven eerder denken: weet je wat, we zetten wel een product op de markt dat niet per se duurzamer is, maar waarvan we kunnen zeggen dat er minder plastic in zit.’

Voorbeeld? ‘Unilever verkoopt nu water in drankkartons.’ Op de zijkant van het pak staat becijferd hoe goed je bezig bent voor de planeet door de aankoop van water in karton, in plaats van in plastic. ‘Flauwekul-duurzaamheidsverhaal.’

Want Unilever produceerde eerder helemaal geen water in plastic flessen. ‘Op het moment dat statiegeld op plastic flessen in Nederland werd ingevoerd, brengen ze dit op de markt. Gat in de markt zal Unilever gedacht hebben’, duidt Buurman. ‘Beetje cynisch van ze.’ Daarnaast ontkomen ze niet aan plastic, want papier houdt geen water tegen.

Iets hoopvols dan. ‘Die verpakkingswinkels waar jouw collegae destijds nogal sceptisch over waren – een soort ‘statiegeld op alles’ – daar lijken binnen de EU nu pilots mee te komen’, lacht Buurman.

Wat was dat ook alweer? Lees het hier:

Had ik nog een spinfocus deze week. Hebben spinnen ook last van plastic? ‘Ik ben vooral een grondstoffendenker’, zegt Buurman. ‘Ik zit niet zo in de schadelijke gevolgen voor spinnen.’

‘Maar mijn bedrijfje krijgt binnenkort wel een hond op de werkvloer, om het welzijn van de werknemers te bevorderen. Dat wilden ze. Kreeg ik een hele presentatie over hoeveel productiever dat iedereen zou maken, toen ging ik om.’

Welkom kantoorhond Lucy!

Dan maar in de geest van de Senegalese bosbouwkundig ingenieur Baba Dioum:

‘In the end we will conserve only what we love; we will love only what we understand; and we will understand only what we are taught.’

Dus zie zeker mijn recentste nieuwsbrief, over het wonder der spinnen:

Je inschrijven voor die nieuwsbrief kan trouwens hier.

Verder deze week op De Correspondent:

Zes jaar geleden sprak correspondent Onderwijs Johannes Visser de slimste leerlingen van de middelbare school waar hij lesgaf. In de tussentijd leerde hij veel over gelijkheid en kansenverdeling in het onderwijs. Hoe kijken de elitescholieren nu terug op hun schooltijd?

In de bibliotheek van oud-politicus Jan Pronk is alles met alles verbonden: emancipatie, welvaart, klimaat. Pronk pepert theatermaker Anoek Nuyens en Jacco Prantl het belang in van de woorden die je kiest. En dat je soms je idealen opzij moet zetten om iets te bereiken. Hoor het aan in deel 2 van onze podcast Pronk.

De kartonnen doos is een van de meest briljante, duurzame uitvindingen ooit. Ironisch genoeg is het nu de motor van bijna alles wat onze samenleving ónduurzaam maakt.

Op de toendra van Spitsbergen leerde correspondent Voedsel Thomas Oudman wat natuur is. Dat veranderde zijn blik op de wereld. Nergens zijn de gevolgen van klimaatverandering zo duidelijk als op Spitsbergen. Veranderingen die hij nu terugziet in de eigen achtertuin.