Over de mode-industrie worden al jaren verkeerde cijfers verspreid. Stop daarmee

Deze week deed deze foto een hoop stof opwaaien in de mode-industrie.

Erop te zien: honderden kleurrijke, verkreukte en verlepte kledingstukken, die zich als een schuimlaag over een te snel ingeschonken bierglas hebben gevormd, en in dit geval tussen de zandheuvels van de Atacama-woestijn in Chili doorsijpelen.

Hoe dramatisch het er ook uit moge zien (of klinken), mijn aandacht ging vooral uit naar iets anders.

In het artikel bij de foto, afkomstig van het Franse persbureau AFP, werd een aantal cijfers aangehaald over hoe vervuilend de kledingindustrie wel niet is. Andere media namen die al snel over.

‘De kledingindustrie is verantwoordelijk voor 20 procent van het totale afvalwater op mondiaal niveau.’ En: ‘De productie van kleding en schoenen is verantwoordelijk voor 8 procent van de wereldwijde broeikasgassen.’

Schokkend. Als het waar was geweest, tenminste. 

Die 20 procent komt uit een niet-bestaand rapport en die 8 procent is tamelijk overschat.

En het ding is: het is niet de eerste keer dat ik deze cijfers voorbij zie komen. In een recentelijk verschenen stuk op Vice over duurzame digitale mode, bijvoorbeeld, worden ook deze statistieken aangehaald. Tijdens de klimaattop in Glasgow vorige week zag ik ze meermaals verspreid worden door activisten en journalisten. Sommige cijfers circuleren al jaren. Zelfs politici (ook Nederlandse) heb ik ermee aan de haal zien gaan.

Het laat zien dat de mode-industrie kampt met een gebrek aan goede, betrouwbare informatie. En dat is om meerdere redenen problematisch. Want hoe weten we op deze manier of een deel van de sector zijn klimaatdoelstellingen – 50 procent CO2-reductie in 2030, zoals afgesproken tijdens de klimaattop in Glasgow – haalt?

Waar zijn deze cijfers op gebaseerd?

Om bij het begin te beginnen: waar komen deze cijfers vandaan?

Zowel AFP als Vice verwijst naar ‘een rapport’ van de United Nations. Alleen het stuk van Vice linkt door; in dit geval naar twee blogposts die in maart en juli 2018 op de site van de Europese Economische Commissie van de Verenigde Naties (UNECE) verschenen. In die uit maart is te lezen: ‘De mode-industrie is verantwoordelijk voor de productie van 20 procent van het wereldwijde afvalwater en 10 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot – meer dan de uitstoot van alle internationale vluchten en zeescheepvaart samen.’

Die laatste bewering is vorig jaar door Simon Glover, journalist bij Ecotextile News, met de grond gelijkgemaakt. Bovendien staat er nog een cijfer in de tekst dat al jaren achterhaald en dus onjuist is: dat de productie van katoen verantwoordelijk is voor 24 procent (sommigen spreken van een kwart) van alle insecticiden wereldwijd. Maar dat even terzijde. Het ging me immers nu om die andere twee beweringen. (Al voel je misschien wel aan welke kant dit opgaat.)

In de blogpost uit juli van de UNECE staat weer een ander cijfer, namelijk dat ‘de mode-industrie zeer broeikasgasintensief is, met een geschatte uitstoot tussen de 2 en 8 procent van het wereldwijde totaal’. Vergeleken met de eerdergenoemde 8 tot 10 procent is dat een flinke uitstootreductie in vier maanden tijd!

Hoe dan ook: beide cijfers staan dan wel op de site van de UNECE, ze zijn niet afkomstig uit een rapport van deze organisatie. Want dat is er simpelweg niet.

Waar ze wel vandaan komen? Het zou kunnen dat ze geciteerd zijn uit een rapport van de Ellen MacArthur Foundation uit 2017. Daarin staat dat de mode-industrie 20 procent van de industriële watervervuiling veroorzaakt, en wordt de Wereldbank als bron genoemd voor dit getal. Maar de Wereldbank ontkent dat dit cijfer van haar afkomstig is. Toch blijkt na even googelen dat op haar site nog steeds een artikel staat waarin dit cijfer wordt aangehaald. En in dit geval wordt verwezen naar de UNECE en de Ellen MacArthur Foundation als bron.

Is het cirkeltje weer rond.

Hoe blijven foutieve cijfers circuleren?

Ik herken deze dynamiek van een andere veel (en nog steeds) gehoorde uitspraak, dat kleding na olie de meest vervuilende industrie wereldwijd is. Ik schreef dit jaren geleden in een van mijn artikelen, maar er bleek geen enkele onderbouwing voor te zijn, concludeerde ik later.

Ook hier verwezen mensen continu door naar iemand anders als bron, om uiteindelijk te eindigen bij een rapport van ​​adviesbureau Deloitte dat onvindbaar bleek te zijn of, waarschijnlijker, helemaal nooit bestaan heeft.

Veel mensen gaan ervan uit dat informatie die prominente organisaties zoals de Wereldbank of de UNECE verspreiden wel klopt

Hoe komt het dat dit soort cijfers, nadat ze door verschillende journalisten meermaals zijn gedebunkt, blijven circuleren? Verspreiden mensen bewust foutieve informatie – bijvoorbeeld om aandacht te genereren voor ‘hun’ industrie – of copy-pasten ze gewoon wat anderen eerder schreven?

Het lijkt erop dat veel mensen ervan uitgaan dat informatie die prominente organisaties zoals de Wereldbank of de UNECE verspreiden wel klopt. En, in het geval van het artikel van het Franse persbureau over de berg gedumpte kleren in de Chileense woestijn, klakkeloos het artikel overnemen zonder enige factcheck.

Wie even had doorgezocht was er al snel achter gekomen dat nergens een rapport te vinden is waar deze cijfers – 20 procent van het afvalwater en 8 tot 10 procent van de broeikasgassen – onderbouwd worden.

Althans: in 2018 publiceerde duurzaamheidsadviesbureau Quantis een rapport waarin beweerd werd dat de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen veroorzaakt door kleding 6,7 procent is, en die van schoenen 1,3 procent. Bij elkaar opgeteld: 8 procent dus. Het probleem is dat de data waarop deze studie zich baseert niet openbaar zijn. En de studie zelf is nooit gepeerreviewd. Niet erg betrouwbaar, dus.

Dat bleek wel toen deze maand een nieuw rapport verscheen van het World Resource Institute waarin staat dat de broeikasgasuitstoot door de kledingindustrie (textiel en schoenen níét meegerekend) ergens rond de 2 procent ligt. Hiervan zijn de achterliggende data wel openbaar gemaakt, en de onderzoekers zijn transparant over de tekortkomingen. Die zijn niet mals en laten duidelijk zien dat er een enorm gebrek aan betrouwbare cijfers is over de voetafdruk van mode.

Verkeerde cijfers verspreiden is schadelijk

Er zijn vast en zeker mensen en organisaties die denken dat hoe indrukwekkender de cijfers zijn, hoe meer aandacht er komt voor de negatieve kant van kledingproductie – en dat is toch een goede zaak?

Nee, het werkt averechts. Om te beginnen deel ik zelf stukken met foutieve bewerkingen, zoals die van Al Jazeera en Vice, niet meer. Omdat ze bijdragen aan het verspreiden van misinformatie. En met mij zijn er meer journalisten, onder wie de Amerikaanse journalist Alden Wicker, die dit weigeren.

Ten tweede is het gevaar dat wanneer mensen erachter komen dat veel informatie over deze sector niet klopt, ze helemaal niet meer vertrouwen wat er gezegd en geschreven wordt.

Maar misschien nog wel het belangrijkste probleem: wanneer er (zoals in Glasgow vorige week) afspraken worden gemaakt met sectoren en bedrijven over het terugdringen van de uitstoot van broeikasgassen, en je als startpunt met cijfers komt aanzetten die niet accuraat zijn, hoe kun je dan ooit meten of weten of we vooruitgang boeken?

Of zoals Wicker stelt: ‘Zolang we alleen vervuilde informatie hebben, krijgen we alleen vervuilde actie van merken en overheden terug om het probleem op te lossen.’

Gelukkig zijn er inmiddels steeds meer mensen die anderen erop wijzen als ze verkeerde informatie verkondigen. Maxine Bédat, ondernemer, onderzoeker en auteur van het boek Unraveled: The Life and Death of a Garment, begon daarom een aantal jaar geleden het New Standard Institute ^* met als doel om de beste informatie over de mode-industrie op één plek te verzamelen. Op Twitter wijst het regelmatig op misleidende claims in de media, van activisten of bedrijven.

Misschien dat ik ook maar eens wat politici en journalisten moet gaan contacteren.