Als het om de woningnood gaat, vliegen de beschuldigingen snel over en weer. De afgelopen weken was bijvoorbeeld veel te doen over ouderen die in grote huizen wonen. Ze zijn er ooit komen wonen met hun gezin, maar nu de kinderen de deur uit zijn, zijn ze alleen of met zijn tweeën over.

werd er geroepen. Moven, boomers! Waarop ouderen verontwaardigd reageerden dat die verwende millennials te veeleisend zijn.

Ik denk niet dat het zinvol is elkaar verwijten te maken. Veel belangrijker is het te kijken naar het systeem. Naar de onderliggende oorzaken van de woningnood.

In dit geval: het soort woningen dat we in Nederland hebben, sluit totaal niet aan op de behoefte. Bijna twee derde van de woningen in Nederland bestaat uit eengezinswoningen, terwijl maar een derde van de huishoudens daadwerkelijk een gezin met kinderen ís. Bijna 40 procent van de Nederlandse bevolking bestaat uit eenpersoonshuishoudens, en nog eens 23 procent uit stellen zonder kinderen.

Woonbehoeftes veranderen snel. Woningen niet

Bij het plannen van woningen zien overheden en bouwers vaak over het hoofd dat de behoeftes waarvoor ze gebouwd worden, ook snel weer verdwijnen. Dat schrijft architect en publicist Andrea Prins in haar boek

Neem de eengezinswoning. Niet alleen gaan kinderen na zo’n twintig jaar het huis uit, ook gedurende die jaren verandert er veel. Baby’s hebben niet per se een eigen kamer nodig, voor een kleuter is een kleine slaapkamer genoeg. Maar een puber wil eigen vrienden kunnen uitnodigen, en ouders zitten niet te wachten op lawaai.

Ik moest ook meteen denken aan de tijd dat ik een gezinsappartement deelde met een huisgenote. Onze slaapkamers waren heel klein, de woonkamer juist groot. Daardoor waren we óf altijd samen, óf moest een van ons de tijd in een hele kleine ruimte doorbrengen.

Maar woningen zijn niet voor de korte termijn gebouwd. Die blijven vijftig, of soms wel honderd jaar staan. En ze worden helaas niet groter of kleiner.

Het boek 'Wonen' van Andrea Prins
Het boek ‘Wonen’ van Andrea Prins, in 2021 uitgegeven door Walburg Pers.
Pagina uit 'Wonen' van Andrea Prins
Pagina uit het boek ‘Wonen’ van Andrea Prins, met plattegronden van woningen die flexibel te gebruiken zijn.

Prins heeft hier ook een oplossing voor: meerdere kamers die even groot zijn en die flexibel gebruikt kunnen worden. Als voorbeeld noemt ze een woning in Berlijn, waar ze als student samen met twee anderen woonde. Alle drie de kamers waren even groot, en konden dus als slaap- maar ook als woonkamer dienen. En er zou net zo makkelijk een gezin kunnen wonen. (Ik vroeg me altijd al af waarom woongroepen in Berlijn zo veel normaler zijn. Dit zou weleens een van de redenen kunnen zijn.)

Misschien, bedacht ik me tijdens het lezen, gaat het er dus helemaal niet om gespecialiseerde ouderenwoningen te bouwen. Misschien is er juist behoefte aan huizen die tijdloos zijn. Zodat je er als student samen met anderen kunt wonen, als gezin meer ruimte kunt innemen, en als oudere weer kunt besluiten een deel van het huis te verhuren.

Hier bestaan al meerdere ontwerpen voor,

Natuurlijk, met een ander ontwerp is nog lang niet alles opgelost. Zoals meerdere lezers terecht opmerkten onder speelt ook de prijs van woningen een belangrijke rol. Maar voor nu vond ik het belangrijk een ander perspectief te tonen op het soort woningen dat nodig is.

Serie over mensen die klem zitten op de woningmarkt

Ik vond het boek van Prins zo goed, omdat ze een ander perspectief inneemt dan de meeste mensen die over wonen schrijven. Ze denkt niet vanuit aantallen woningen, het oppervlak of de optimale indeling. In plaats daarvan begint ze bij het gebruik en de veranderingen die daarin plaatsvinden. Ze concentreert zich op het wonen, in plaats van op de woning.

Het is iets wat ik de komende tijd ook ga doen, al is het op een andere manier. Want om te bedenken wat voor woningen er nodig zijn, moeten we eerst weten hoe mensen willen wonen. En op welke manieren dat nu niet lukt. Om daarachter te komen, interview ik mensen die om verschillende redenen klem zitten op de woningmarkt.

Ik ben al langs geweest bij een alleenstaande vader die geen woning in de buurt van zijn ex-vrouw en dochter kan vinden, en daarom tijdelijk in En − verrassing − bij een oudere die graag haar grote eengezinswoning zou inruilen voor iets kleiners, maar niet weet waar ze dan heen zou moeten.

Ik ben op zoek naar meer mensen die maar niet aan een geschikt huis kunnen komen. In het bijzonder dacht ik aan:

  • Jongeren die noodgedwongen bij hun ouders wonen.
  • Gezinnen in veel te kleine appartementen.
  • Mensen die niet in de buurt van hun werk kunnen wonen, en dus elke dag lang moeten reizen.
  • Mensen die samenwonen met huisgenoten, in woningen die daarvoor niet geschikt zijn.
  • Mensen die dak- of thuisloos zijn.

Ben je of ken je iemand in een van de bovenstaande situaties? Dan kom ik graag in contact. Je kunt me mailen op josta@decorrespondent.nl. Ik sta ook open voor situaties die ik hier niet heb genoemd, maar die wel op een grote groep mensen van toepassing zijn. Alvast bedankt!

Om te kijken, lezen en luisteren (en dit keer: ook volgen)

  • Over de betaalbaarheid van huizen gesproken: Jeroen Pauw en Sander Heijne maakten in hun serie Scheefgroei Ze wisten een indrukwekkend aantal mensen naar de studio te krijgen, die schrijnende en absurde verhalen vertelden over hoe zij al dan niet aan een huis waren gekomen. En lieten op een sprekende manier zien waar de ongelijkheid zit.
  • Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden duizenden huizen van Joodse inwoners van Nederland onteigend. Pointer deed hier onderzoek naar op basis van de vastgoedboeken van de Duitse bezetter, en de voormalige Joden Houttuinen in de buurt van het Waterlooplein. Het levert bijzondere verhalen op. De onderzoekers maakten ook een kaart, waarop je precies kunt zien waar bij jou in de buurt huizen van Joden zijn onteigend.
  • Daklozen worden vaak op dezelfde manier afgebeeld: een verwaarloosde man, slapend op een bankje in het park. Terwijl dat niet per se overeenkomt met de realiteit van wat (of wie) tegenwoordig een dakloze is. (een organisatie die thuisloze jongeren een jaar lang een vast inkomen biedt, om te bouwen aan hun toekomst) is daarom een project gestart om daar verandering in te brengen, het Beelddepot. Volg het initiatief en deel je eigen foto's!
  • Tot de volgende,

Josta