Wie lijdt er onder de sancties tegen Rusland? En andere vragen over de oorlog in Oekraïne
‘Het lijkt een beetje op het begin van de coronacrisis’, zei een collega gisteren tijdens de redactievergadering. ‘Ik wil alleen maar over Oekraïne lezen en ben opeens nieuwsverslaafd, terwijl ik dat normaal helemaal niet ben.’
Ik snapte meteen wat ze bedoelde. Sinds de Russische invasie van Oekraïne afgelopen donderdag sta ik op met podcasts over de laatste ontwikkelingen. Voor het slapengaan check ik de belangrijkste nieuwssites en mijn Twitterfeed.
Mijn hoofd is vol en dat geldt niet alleen voor mij, getuige de mensenmassa waar ik zondag in verzeild raakte op de Dam in Amsterdam.

Ik vind het op dit moment moeilijk om te bepalen wat ik over de oorlog in Oekraïne moet schrijven. Daarom in deze nieuwsbrief een aantal vragen:
Op wie hebben de sancties tegen Rusland effect?
Dat de maatregelen die de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada de afgelopen dagen hebben genomen geen loze dreigementen zijn, is inmiddels wel duidelijk. Ze hebben Poetin afgesneden van een flink deel van zijn oorlogskas. En door een aantal banken uit te sluiten van het Europese betalingssysteem SWIFT wordt het voor Russische bedrijven moeilijker om zaken te doen in het buitenland.
Ik vroeg me af wat de sancties betekenen voor Russische vastgoedinvesteerders. Boris Johnson kondigde bijvoorbeeld aan dat de oligarchen in Londen ‘zich nergens meer kunnen verstoppen’. Londense huizen zouden niet langer een veilige haven zijn voor witgewassen Russisch geld.
Maar zo’n vaart zal het niet lopen, schrijven verschillende media: veel panden zijn in handen van dochterbedrijven waarvan door ingewikkelde offshore-constructies niet duidelijk is wie erachter zit. Johnson wil een register beginnen om hier zicht op te krijgen, maar dat kost tijd. En het is zijn eigen regering die de opbouw van zo’n register al sinds 2016 uitstelt.
Ook in Nederland hebben Russische investeerders veel vastgoed in bezit. Ik weet niet hoeveel het er zijn, en hoe hun loopholes eruitzien. Maar één ding is duidelijk: zolang Groot-Brittannië de achterdeurtjes niet sluit, hebben dubieuze investeerders ook toegang tot de EU.
Wat is het beste alternatief voor Russisch gas?
Het grootste gat in de sancties is dat de landen die ze instellen, niet stoppen met het importeren van olie en gas uit Rusland. Logisch, want ze willen hun burgers niet in de kou laten zitten. Maar die afhankelijkheid is wel onhandig.
Een hele reeks wethouders heeft laten weten dat zij hun gemeente zo snel mogelijk van het gas af willen halen (een tactische zet, want de gemeenteraadsverkiezingen komen eraan). Dat lijkt me een heel goed idee, maar het gaat niet snel genoeg om nu alsnog de import uit Rusland te beperken.
Toch weer meer gas uit Groningen dan? Dat zal veel pijn doen na alle protesten en politieke beloftes. De Gasunie overweegt meer vloeibaar aardgas te importeren uit bijvoorbeeld de Verenigde Staten, Australië of Qatar. Of zullen we ons gasverbruik toch drastisch moeten verminderen?
Wat betekent de oorlog in Oekraïne voor de woningbouw in Nederland?
Economen waarschuwen voor een recessie, onder andere door de hogere energieprijzen en omdat veel graan en grondstoffen uit Oekraïne komen. Nu steeg de inflatie ook voor de Russische invasie al, maar de oorlog maakt de situatie extra onzeker.
Die onzekerheid zou weleens kunnen betekenen dat het duurder wordt om een krediet te krijgen voor de aankoop of bouw van woningen. Ik vraag me af of het effect van de stijgingen nu al te merken is. Want de kosten van bouwprojecten die nu van start zouden gaan, zijn waarschijnlijk berekend op basis van een lage rente. Zou de oorlog in Oekraïne straks de oplossing van de woningnood in Nederland in de weg zitten?
Om te lezen, kijken en luisteren
- Ken je onze gids over de oorlog in Oekraïne al? Hier verzamelen we al onze lees-, kijk- en luistertips aan de hand van een aantal centrale vragen.
- Voor wie behoefte heeft aan afleiding: ik was ontroerd door deze documentaire over de 'Kinderen van Mokum', een groep jonge krakers die in 2018 meerdere panden kraakte in Amsterdam. De droom van een nieuwe protestbeweging (die vooral bij de oudere generatie leeft) kunnen ze niet waarmaken, maar het levensgevoel dat ze uitstralen is aanstekelijk.
- Ik zou het bijna vergeten door alles wat er sindsdien is gebeurd, maar ik ben pas geleden een nieuwe serie begonnen over mensen die vastlopen in hun zoektocht naar een geschikte woning.
- En ik interviewde stadsgeograaf Cody Hochstenbach over zijn pas verschenen boek Uitgewoond. Daarin gaat hij tekeer tegen schijnoplossingen voor de woningnood, zoals de bouw van middeldure huurwoningen.
- Tot slot: dit vond ik erg grappig.
Tot de volgende!
Josta