Scheiden is al moeilijk. Maar dan komt de huizenjacht

Alsof je op je tenen loopt. Zo beschrijft Jan Willem Keen de tijd nadat hij had besloten te scheiden van zijn ex-vrouw en wegging bij haar, haar zoon en hun gezamenlijke dochter van twee. Dat gevoel had hij niet vanwege de stress die de scheiding met zich meebracht. Maar omdat hij geen andere woning kon vinden. Tien maanden lang woonde hij bij zijn ouders.

Niet ideaal als je veertig bent. Tuurlijk, het was heel lief dat ze hem wilden opvangen, maar ze zijn ook al wat ouder. Hij zat zó met zijn eigen verdriet dat hij er niet voor hen kon zijn. En eigenlijk ook meer privacy nodig had. ‘Dat je je tanden kunt poetsen zonder te denken: misschien komt er iemand naar boven’, zegt hij.

Die rust heeft Keen nu. Sinds november woont hij in het zogenaamde Parentshouse in Deventer. Dat is een huis waar gescheiden ouders voor maximaal een jaar een kamer kunnen huren. Hun kinderen kunnen altijd blijven logeren.

Op dit moment zijn er achttien van dit soort huizen verspreid over Nederland, en er zijn plannen om er meer te openen.

Aan niets is te zien dat in het nieuw uitziende, uit bruine baksteen opgetrokken rijtjeshuis in het oosten van de stad geen doorsnee gezin woont. Keen – korte grijze krullen, zwarte bril – opent de deur op blote voeten. Zo loopt hij vaak rond, zegt hij. Na een carrière als data-analist en een burn-out begon hij dertien jaar geleden met mediteren, en sindsdien geeft hij tai chi-, qi gong- en bokslessen. Hij is iemand die aandacht heeft voor de manier waarop hij contact maakt met de wereld.

Van de ene op de andere dag een nieuw huis nodig

Dat contact is veranderd sinds hij in het Parentshouse woont, zegt hij even later aan de grote, zwarte eettafel. Het is een uitschuifbaar model, zodat de drie bewoners van het huis er ook mét kinderen kunnen zitten. Keen ademt nu anders, doet hij voor. Niet meer hoog in de borst, maar vanuit de buik. Hij loopt zelfs anders sinds hij verhuisde. ‘Op je tenen lopen betekent letterlijk dat je je zwaartepunt verhoogt en meer in je emotie zit.’ Nu staat hij weer met beide benen op de grond. 

Keen is de eerste die ik spreek in een serie portretten over mensen die vastlopen in hun zoektocht naar een geschikte woning. Ik wil weten wat dat met ze doet, en wat er nodig is om hen te helpen.

In de meeste gemeenten is een scheiding geen reden om urgentie te krijgen voor een sociale huurwoning

Een verhaal dat ik de afgelopen jaren steeds opnieuw hoorde, is dat van ouders die scheiden. Wie besluit uit elkaar te gaan, raakt vaak van de ene op de andere dag diens veilige thuis kwijt. Een nieuwe woning vinden is lastig, zeker in de buurt van de kinderen. Lang niet iedereen kan zich een huurwoning in de vrije sector veroorloven. En in de meeste gemeenten is een scheiding geen reden om urgentie te krijgen voor een sociale huurwoning.

Veel ouders zijn daarom gedwongen op de bank te slapen bij vrienden, het merendeel van hun inkomen uit te geven aan huur of ver weg te gaan wonen. Met als gevolg dat ze hun kinderen minder zien.

Waar kunnen gescheiden ouders terecht?

En dat zijn dan nog de ouders die erin slagen uit huis te gaan. Er zijn ook ex-partners die noodgedwongen onder één dak blijven wonen.

Bij Keen aan tafel zit ook Dorothy den Boer, de oprichter van het Deventer Parentshouse. Ze vertelt over de tijd dat ze nog in een blijf-van-mijn-lijf-huis werkte. Daar zag ze hoe de spanningen tussen ouders die uit elkaar waren en toch in hetzelfde huis bleven wonen, konden ontaarden in huiselijk geweld.

Toen het eerste Parentshouse in 2014 de deuren opende in de Amsterdamse wijk IJburg, besloot ze dat ze zoiets ook in Deventer wilde. Sinds anderhalf jaar is het huis er, met drie kamers die elk iets meer dan vijfhonderd euro per maand kosten. Bewoners kunnen er een jaar lang blijven. 

Stichting Parentshouses is de bekendste organisatie waar ouders die scheiden terechtkunnen. Daarnaast is er Divorce Housing, dat tijdelijke woonruimte verhuurt in panden die op de slooplijst staan. Woningcorporaties en gemeenten bieden ook zogeheten flexwoningen aan voor mensen die snel een huis nodig hebben. Daar kunnen ook ouders die uit elkaar gaan voor in aanmerking komen.

Afgaande op het aantal scheidingen is de behoefte aan dit soort woningen waarschijnlijk een stuk groter dan het aanbod. Er zijn tussen de vijf- en tienduizend flexwoningen in Nederland, en die zijn ook bedoeld voor andere doelgroepen zoals studenten en statushouders. In 2019 beëindigden 29.000 ouderparen hun relatie en gingen apart wonen.^* Hoeveel van hen problemen hadden een nieuw huis te vinden, is niet bekend.

Amper kans op een sociale huurwoning

De maanden nadat hij wegging bij zijn ex, beschrijft Keen als ‘een hele manische periode’. Hij kwam in aanmerking voor sociale huur, omdat hij sinds zijn burn-out een WIA-uitkering heeft. Maar de inschrijftijd voor een sociale huurwoning in Zutphen, waar hij woonde, had hij vóór de scheiding al gebruikt om een grotere woning voor zijn gezin te krijgen. Hij maakte dus geen kans op een ander huis. En een woning in de vrije sector was te duur. 

Keen beseft dat óók het Parentshouse een noodsituatie is

Om zijn problemen te vergeten, stortte hij zich op programmeren en het leren van allerlei talen, waarvan een lesboek Chinees op tafel een stille getuige is. Mediteren lukte hem niet, daarvoor was hij te onrustig. Uiteindelijk vertelde zijn zus hem over het Parentshouse, ze had erover in de krant gelezen. Er had net iemand afgezegd, waardoor hij er binnen twee weken terecht kon.

Keen beseft dat óók het Parentshouse een noodsituatie is. Want over negen maanden moet hij iets nieuws hebben, en dat terwijl de wachttijd voor een sociale huurwoning in Zutphen gemiddeld ruim zeven jaar bedraagt.^*

Je ziet pas oplossingen als je daar de rust voor hebt

Maar het grote verschil is dat hij nu weer in een oplossing gelooft. Het huis – waar naast de zithoek met de grijze meubels en het lichte vloerkleed een gitaar staat – geeft hem ruimte om na te denken. Zo ontdekte hij onlangs dat hij tóch al sinds twee jaar staat ingeschreven voor een sociale huurwoning. Het geeft hem een kleine kans op een eigen huis. 

Dat hij de e-mails hierover eerder over het hoofd zag, komt volgens hem door de stress. ‘Het is heel spiritueel, maar ik denk dat het zo werkt in het leven: als er ruimte ontstaat, dienen zich kansen aan.’

Dorothy den Boer zou het eigenlijk álle ouders in een scheidingssituatie gunnen. Een plek waar je tot rust kunt komen, met anderen kunt praten over je situatie. Waar je misschien ook tijd hebt om na te denken over wat er misging in je relatie, en wat je wensen zijn voor de toekomst. En vooral: een plek waar je je rol als ouder op een goede manier kunt blijven vervullen.

Een Parentshouse kan ook als plek voor een relatiepauze dienen, zegt Den Boer. Zodat ouders erover na kunnen denken of en hoe ze met elkaar verder willen. Preventie dus, in plaats van achteraf de scherven oprapen.

Keen en Den Boer zijn het erover eens wat ouders die gaan scheiden nodig hebben: meer betaalbare woningen. Maar het zal nog wel even duren voordat die er zijn. En ouders die uit elkaar gaan, hebben zo plotseling andere woonruimte nodig, dat een Parentshouse ook in een minder krappe woningmarkt een goede tussenoplossing kan zijn. Den Boer is om die reden al bezig met de plannen voor het volgende huis.

Meer lezen?