Deze Namibiërs dragen trots de uniformen van hun overheersers

Namibische mannen in Duitse uniformen. Kinderen in nette pakken met zelfgemaakte arm- en beenbanden van rood karton. Vrouwen in felgekleurde, lange jurken. Op hun hoofd doeken als tooien, alsof ze koeienhorens hebben.

Hun decor is een kale woestijn. Soms met een kudde koeien op de achtergrond. Het felle zonlicht, gecombineerd met flitslicht, maakt de kleuren van hun kleren nog feller. Het standpunt van de fotograaf is laag, waardoor hun houding nog statiger en grootser wordt. Alles onderstreept dat ze trots zijn.

Is dit echt? Oprecht? Een verkleedpartij misschien? Een gewaagde modeserie? Of hebben ze echt - als een perverse grap - de kleren van hun voormalige overheersers aangetrokken?

Ze liep niet, ze zweefde. Statig en trots.

De Engelse fotograaf Jim Naughten zag vijftien jaar geleden in Namibië voor het eerst een vrouw in zo’n lange jurk. Ze viel op door de felle kleuren en de horens op haar hoofd. En ze liep niet, ze zweefde. Statig en trots. Hij snapte niet wat hij zag, maar was meteen betoverd. En ze bleek niet de enige te zijn.

Omdat het hem al die jaren maar niet losliet, ging hij terug om deze prachtige verschijningen te fotograferen en te bundelen in het fotoboek Conflict and Costume - The Herero Tribe of Namibia. Met voorin een tekst van Lutz Marten over deze bijzondere kledingcultuur.

Deze klederdracht ontstond halverwege de negentiende eeuw, toen de Herero door de opkomende handel over zee met Azië en Europa meer en meer in aanraking kwam met andere culturen. Naast het christendom, paarden, wapens en ossenkarren, introduceerden zij ook nieuwe kledingstijlen.

Stoffen en kleding waren een belangrijk handelswaar. Europeanen en Aziaten gaven de Afrikaanse stamhoofden uniformen en jurken als geschenken, om vriendschap te sluiten en handelsverdragen te bezegelen. Ook leerden de Herero hoe ze textiel en uiteindelijk kleding konden maken.

Toen in 1918 de Duitsers uit Namibië werden verdreven door Zuid-Afrikaanse troepen, was zo’n 85 procent van de stam uitgemoord

Maar ook kolonisator Duitsland was in uniform gekleed. Vanaf eind negentiende eeuw begon Duitsland met het invoeren van koloniale wetten en het innemen van land waarop de Herero hun kuddes lieten grazen. Het ging daarin steeds verder, tot in 1904 de Herero in opstand kwamen. De Duitsers sloegen hard terug: vele Herero’s en hun vee werd uitgemoord, een grote groep werd naar de woestijn verbannen en de rest opgesloten in concentratiekampen waar zij moesten werken tot ze erbij neervielen. Toen in 1918 de Duitsers uit Namibië werden verdreven door Zuid-Afrikaanse troepen, was zo’n 85 procent van de stam uitgemoord.

De Herero hadden niets meer. Het was een stam volledig ontdaan van zijn grond en kuddes, van zijn politieke en economische structuren, van zijn cultuur en identiteit.

En dat vacuüm werd het momentum van de Otruppe, wat al snel uitgroeide tot hun nieuwe bron van identiteit. En wat vandaag de dag nog steeds een wezenlijk onderdeel uitmaakt van hun cultuur.

De Otruppe is als een leger, maar dan alleen voor ceremoniële doeleinden. De hiërarchische structuur is precies als die van de Duitsers (met kadetten, soldaten, cavalerie, enzovoort). Ook het marcheren hebben zij van de Duitsers afgekeken. De kleding hebben ze buitgemaakt tijdens de oorlog met diezelfde Duitsers. En door de jaren heen raakt de Otruppe meer en meer verweven met andere gebruiken van de Herero.

De vele lagen rokken zorgen voor brede heupen, die lijken op die van een goed gevoede koe.

Zo ging de man de uniform van zijn overheerser dragen, omdat hij erin geloofde dat door het dragen van de kleding ook de kracht van zijn voorganger in hem over zou gaan. De tulband van de vrouw verwijst naar de horens van koeien. Kuddes zijn oudsher hun rijkdom, het belangrijkste bezit van de Herero. De vele lagen rokken zorgen voor brede heupen, die lijken op die van een goed gevoede koe. De jurk wordt gedragen vanaf het moment dat een meisje een vrouw wordt. De statigheid helpt haar kracht en zelfvertrouwen uit te stralen. De kleuren verwijzen naar de windstreek waar zij vandaan komt. Net als de manier waarop haar jurk is gemaakt; uit één stuk of samengesteld uit verschillende stoffen.

Op de foto’s van Jim Naughten zie je alles tegelijk. Het is echt én een act. Het is een modefotoserie, met de inhoudelijkheid van een documentair project.

Deze mensen dragen inderdaad de kleding van hun voormalige koloniale overheersers, om ook die periode in hun geschiedenis onderdeel te maken van hun identiteit. Zoveel kracht; logisch dat ze zo trots zijn.