Deze week: Een kernoorlog is onwaarschijnlijk (maar onwaarschijnlijke dingen gebeuren de hele tijd)

Op 16 juli 1945 explodeerde in de woestijn van de Amerikaanse staat New Mexico ‘The Gadget’ – de eerste atoombom in de geschiedenis.

De test was een succes: de explosie was harder dan gehoopt. En het was ook een opluchting: enkele aanwezigen waren bang dat de test het einde van de wereld zou betekenen.

Letterlijk.

Twee geniale natuurkundigen die bij de test betrokken waren  – Edward Teller en Enrico Fermi – sloten niet uit dat de bom een kettingreactie zou veroorzaken. Lucht en water – alle lucht en water – zouden in de fik vliegen.

Lees: alle leven op aarde zou binnen binnen seconden dood zijn.

Achteraf bleek dat dit niet had gekund. Maar destijds twijfelden Fermi en Teller tot op de dag van de test. Het werpt de vraag op: waarom ging de test dan toch door? Hitler was al dood, Japan zo goed als verslagen.

Het stemt mij niet optimistisch als zelfs de slimste mensen van de wereld dergelijk onnodige risico’s nemen. Op een dag komt een of ander gemiddeld mens – het type mens waar electoraten aan verslaafd zijn – in een vervelende oorlog terecht en denkt: Een kleine kernbom. Waarom niet?

De afgelopen weken heb ik me verdiept in de kans dat er een nucleaire oorlog uitbreekt. (Aanleiding: de dreigementen van de Russische president Poetin.) Het korte antwoord: niemand weet iets. Dat weerhield redactioneel vormgever Sharon Coone en mij er niet van er toch een flink stuk en een fraaie infographic aan te wijden. Je kunt het hier zien en lezen.

P.S. Een bekende Eindhovense filosoof zei eens: een optimist is een slecht geïnformeerde pessimist. Een bron van informatie over kernoorlogen is de site Nukemap van historicus Alex Wellerstein. Kies je stad, kies je wapen, kies de hoogte van de explosie, en kijk wat er gebeurt. Ik had al zo’n vermoeden, maar een Russische atoombom van 800 kiloton op mijn straat loopt niet goed af: 209.910 doden en 329.330 gewonden.

Wie wil begrijpen hoe Boris Johnson en de zijnen aan de macht kwamen in het Verenigd Koninkrijk, kan niet om de invloed van Oxford heen. Zelden was één universiteit zo bepalend voor het lot van een heel land, schrijft journalist en Oxford-alumnus Simon Kuper.

De nazi’s liepen voorop in de bouw van raketten, ontwikkeld in diepe tunnels bemand door dwangarbeiders. Na de bevrijding kwamen Hitlers wetenschappers terecht bij de NASA. Correspondent Ruimtevaart Marjolijn van Heemstra creëerde samen met beeldredacteur Isabelle van Hemert een visueel essay over de invloed van nazitechnologie op het Apollo-programma dat de eerste mensen naar de maan bracht.

Door heel Europa helpen burgers problemen te kraken waar politici op vastlopen – van abortuswetgeving tot klimaatbeleid. Daar kan de Nederlandse politiek een hoop van leren, vindt historicus Eva Rovers.

Wereldwijd eindigt bijna een op de drie zwangerschappen in abortus. In veel landen neemt de toegang tot veilige abortus af – zoals nu in de Verenigde Staten. Het is een gigantisch gezondheidsrisico voor vrouwen die hun heil zoeken in kleerhangers en bleek. In 2021 ging correspondent Tamar Stelling erover in gesprek met rechtsfilosoof Lucía Berro Pizzarossa, die op het onderwerp promoveerde.