Stop met de taalstrijd rond ‘mensen met een baarmoeder’

‘Mensen met de capaciteit voor zwangerschap’.

Daarover sprak hoogleraar rechten Khiara Bridges afgelopen week, in een hoorzitting in de Amerikaanse Senaat over de gevolgen van het schrappen van Roe v. Wade. De frase kwam haar op een sceptisch vragenvuur te staan van de Republikeinse senator Josh Hawley. Want bedoelde Bridges niet gewoon… vrouwen?

Er zijn niet alleen vrouwen die níét zwanger kunnen worden, wierp Bridges tegen, maar ook transgender mannen en non-binaire personen die dat juist wél kunnen. Ontkennen dat zij bestaan is transfoob, aldus de hoogleraar, en lokt geweld tegen hen uit. 

Daarop vroeg senator Hawley enigszins verbluft of het er normaliter ook zo aan toe gaat in Bridges’ colleges. ‘Mogen uw studenten u vragen stellen? Of krijgen ze dan ook te horen dat hun vragen tot geweld leiden?’

‘U zou eens bij een les van mij moeten aansluiten’, antwoordde Bridges koeltjes. ‘U zou een hoop leren.’ 

Oef, burn. Binnen mijn linksige bubbel ging de video van de verhitte uitwisseling vrijwel direct viraal. Bridges werd alom bejubeld om haar standvastige repliek, ook in veel Amerikaanse media: ze zou ‘grote lof verdienen’, omdat ze Hawley ‘een lesje had geleerd’ en hem ‘tot de orde had geroepen’.

Ook ik ben overtuigd van de noodzaak voor inclusiever taalgebruik in gesprekken over abortus, menstruatie, reproductieve zorg en anticonceptie. Toch bekeek ik de video met een knoop in mijn maag. Ook aan de rechts-conservatieve zijde werd de video namelijk triomfantelijk gedeeld en besproken.

Rechts-conservatieven hebben iets door wat links-progressieve socialemediagebruikers maar niet lijken te willen zien: dat heel wat vrouwen, ook hier in Nederland, bloedlink worden van formuleringen als ‘mensen die zwanger kunnen worden’.

En dat is zorgwekkend.

Ja, inclusieve taal is broodnodig...

Vooropgesteld: wat we voorheen simpelweg als vrouwenrechten kenden, gaat ook sommige transgender mannen en AFAB non-binaire mensen aan.

Een voorbeeld. Stel, het huidige kabinet neemt een probleem als menstruatiearmoede eindelijk serieus en besluit om producten als tampons en maandverband in het basispakket van elke zorgverzekeraar op te nemen. Zo’n maatregel zou in het voordeel zijn van de meeste vrouwen, maar ook van trans personen die menstrueren. 

Bewoordingen als ‘mensen met baarmoeders’ zijn er niet zomaar

Het is essentieel dat beleidsmakers en instituties zich daarvan bewust zijn. Want wat als de overheid bepaalt dat zorgverzekeraars mogen weigeren menstruatieproducten te vergoeden als iemand een ‘M’ in zijn paspoort heeft? Dan vallen trans mensen met baarmoeders buiten de boot. 

Inclusieve taal kan de noden van deze specifieke groep zichtbaar maken. Bewoordingen als ‘mensen met baarmoeders’ of ‘personen met de capaciteit om zwanger te worden’ zijn er dus niet zomaar.

...maar het gekibbel erover werkt averechts

Toch voelt het voor sommige vrouwen alsof de zichtbaarheid van trans mensen in reproductief activisme ten koste gaat van hún zichtbaarheid. 

Volgens de Amerikaanse journalist Michelle Goldberg doet de taalstrijd rondom ‘mensen met baarmoeders’ heel wat vrouwen van haar leeftijd ‘koken van woede’. Voor velen van hen voelt het alsof het feminisme zelf een plek geworden is waar vrouwen zichzelf moeten wegcijferen en zich om de problemen van anderen moeten bekommeren. Gekmakend, aldus Goldberg, óók voor vrouwen die verder helemaal niet onwelwillend tegenover de transgender gemeenschap staan.

Natuurlijk: strikt genomen sluit een zin als ‘mensen die zwanger kunnen worden’ vrouwen niet uit; het sluit enkel bepaalde trans mensen in. Bovendien is het niemands bedoeling het woord ‘vrouw’ over de gehele linie te vervangen. Het gaat hier enkel om het taalgebruik in specifieke politieke discussies, wanneer deze ook mensen met baarmoeders aangaan die zich niet als vrouw identificeren.

Maar hoe terecht of onterecht de zorgen rondom het uitwissen van het woord ‘vrouw’ ook zijn, begrijpelijk zijn ze wel. Dat het geharrewar over of het woord ‘vrouw’ wel ‘inclusief’ genoeg is momenteel samenvalt met – zeg – de daadwerkelijke inperking van abortusrechten in de VS, heeft onbedoeld misschien wat apocalyptische trekjes.

Rechts-conservatief likt zijn vingers af bij al het gedoe rondom taal en inclusie

Maar laten we niet vergeten wie het Amerikaanse abortusrecht heeft ingeperkt, en wie al deze interne onmin het beste uitkomt. Conservatief rechts likt zijn vingers af bij al het gedoe rondom taal en inclusie.

Het is geen toeval dat de Amerikaanse staten waar abortus na het wegvallen van Roe v. Wade direct verboden werd, ook de staten zijn waar het bespreken van genderidentiteit in de klas de afgelopen tijd verboden was. Het is geen toeval dat de reclamespotjes van Republikeinse kandidaten voor de komende midterms vol transhaat zitten,^* of dat de vijf conservatieve kandidaten voor het Britse premierschap elkaar er in hun eerste debat van betichtten niet ‘transkritisch’ genoeg te zijn. Of dat Forum voor Democratie een verkiezingsposter had met de tekst: ‘Hoeveel genders heb jij vandaag?’

Het doel van deze acties? Met name vrouwen ervan overtuigen dat de belangen van de transgender gemeenschap tegen hun eigen belangen indruisen. Zodat ze zullen stemmen op partijen die uiteindelijk de rechten van beide groepen met voeten zullen treden.

De simpele oplossing: een compromis

Goed, aan de ene kant staat dus een groep die in de politieke strijd voor reproductieve rechten nooit werd erkend. En aan de andere kant staat een groep die zich steeds minder erkend vóélt. Hoe lossen we dit op? 

Simpel: zoek een compromis.

Laten we voortaan – als het in politieke zin gaat over abortus, reproductieve rechten, anticonceptie of menstruatie – spreken van ‘vrouwen en andere mensen met baarmoeders’.

Op deze manier worden beide groepen gezien en erkend, en is meteen duidelijk dat hun politieke strijd op meerdere vlakken een gezamenlijke is. 

In activistische kringen wordt er doorgaans neergekeken op het afzwakken van je boodschap omwille van de beeldvorming. Toch vrees ik dat het pleiten voor inclusiever taalgebruik in de strijd voor reproductieve rechten onder de streep zal leiden tot negatieve uitkomsten voor vrouwen én andere mensen met baarmoeders. Want hoe compromislozer activisten voor inclusiever taalgebruik zich opstellen, hoe meer ze eigenhandig de kanonnen van hun tegenstanders vullen met de kogels waarmee die hen later kunnen neerschieten.

Dus, iedereen eens? Mooi. Dan kunnen we door.

Meer lezen?