Wat gebeurde er achter de schermen bij Patagonia?
‘Ha Emy, dit is Lisa van de NOS. Ik vroeg me af of jij deze ochtend misschien beschikbaar bent voor een gesprek in het Radio 1 Journaal over de oprichter van Patagonia die zijn bedrijf weggeeft.’
Weggeeft? Wat bleek: Yvon Chouinard, de oprichter van het Amerikaanse outdoormerk, heeft afstand gedaan van zijn bedrijf door alle aandelen over te hevelen naar een zelf opgerichte trust en een stichting. In de praktijk betekent dit dat alle winst die Patagonia maakt (zo’n 100 miljoen dollar per jaar), gaat naar natuurbehoud en oplossingen tegen klimaatverandering/ aantasting van de biodiversiteit.
Op de radio vroegen ze mij hoe verrassend dit besluit was, en hoe deze stap samen met Patagonia’s milieu-inzet te rijmen is met de groei van het bedrijf. Over die laatste vraag schreef ik in 2019 een groot verhaal. Hierin wordt ook duidelijk waarom Chouinards keuze niet heel opmerkelijk is – hij en zijn bedrijf geven jaarlijks vele miljoenen uit aan verduurzaming en Patagonia voert overal ter wereld actie tegen milieuvervuilende praktijken en verwoesting van ecosystemen.
Dat maakt het overigens niet minder bijzonder: niet eerder deed iemand op zo een manier afstand van een bedrijf van die omvang. De advocaat die Patagonia hielp bij het opzetten van de nieuwe structuur, zei dat hij in zijn meer dan dertig jaar als vermogensbeheerder voor de rijkste mensen nog nooit iemand dit heeft zien doen.
Chouinard schreef zelf in een brief dat ze maandenlang alle mogelijkheden hebben verkend om zijn bedrijf af te staan. Een beursgang was een optie, maar de familie vreesde dat dat niet goed zou kunnen uitpakken voor de werknemers. Ook de variant om van Patagonia een coöperatie te maken, waarbij alle werknemers eigenaar werden, voldeed niet aan de wensen van de familie.
Wel of geen aandeelhouders?
In mijn vorige nieuwsbrief schreef ik over een coöperatie versus aandeelhouderschap. Ik kreeg een heleboel reacties, met uiteenlopende meningen en gedachten.
Zo schreven verschillende mensen dat je door het kopen van aandelen ook positieve invloed kunt uitoefenen op bedrijven. Denk aan Mark van Baal die met zijn organisatie Follow This aandelen opkoopt van Shell en zo mee stemt over de koers van het bedrijf.
Maar of je nu aandeelhouder of lid van een coöperatie bent: dat zegt verder nog niks over je precieze invloed op dat bedrijf. Lastig is bovendien dat aandeelhouders in de praktijk op grote afstand staan van de dagelijkse gang van zaken binnen een bedrijf, merkte een advocaat onder mijn nieuwsbrief op. Daarmee is het moeilijk te doorgronden in hoeverre een bedrijf goed doet voor de planeet of niet.
Constaterend dat de hele samenleving is doordrenkt van kortetermijnfocus, vroeg een ander lid zich af of het probleem niet schuilt in dat eigenaarschap zelf. Want ook als je mede-eigenaar bent wil je maximaal financieel resultaat behalen. Waarbij het dus de vraag is of er wel daadwerkelijk meer oog komt voor maatschappelijk verantwoord ondernemen.
De advocaat schreef ook in zijn bijdrage dat vroeger verwacht werd dat bedrijven veel actiever een maatschappelijke rol innamen. In de vorm van overheidstaken, bijvoorbeeld. Nu betalen ze enkel belasting (of nog niet eens). ‘Het loslaten van het formele vereiste om iets terug te geven, heeft er misschien toe geleid dat sommige bedrijven die verantwoordelijkheidsgedachte in het geheel niet meer voelen’, schrijft hij.
Gelukkig zijn er bedrijven als Patagonia die laten zien hoe het ook kan. Al toont hun verhaal ook meteen aan hoe moeilijk het is om hiervoor een geschikte vorm te vinden. Ik zou heel graag meer te weten willen komen over de afwegingen die zijn gemaakt in de maanden voorafgaand aan deze beslissing. Waarom hebben ze uiteindelijk voor deze bedrijfsstructuur gekozen? En waarom is dat zo ingewikkeld? Ik hoop dat ik iemand van Patagonia hierover binnenkort kan spreken.
Fijne week gewenst,
Emy
P.S. Vandaag verscheen mijn interview met Hansika Singh die lange tijd dacht dat consumenten de misstanden in de mode-industrie konden veranderen. Maar na lang in de branche werken leerde ze: als individu zit de consument muurvast in het systeem. We moeten elkaar niet aanspreken, maar samenwerken: collectief krijgen we de industrie in beweging.
P.P.S. Ken je mensen die interesse hebben in de onderwerpen waarover ik schrijf? Stuur deze nieuwsbrief gerust naar ze door. Hoe meer volgers, hoe meer kennis :). Hier kan je je aanmelden.