Geef leerlingen gratis lunch

Er is een maatregel waarmee je in één klap honger bij kinderen, exploderende zorgkosten, dierenleed en overmatige CO2-uitstoot kunt aanpakken.

Ik heb het over gratis schoollunches.

Wat? Hear me out. Op pagina 27 van het coalitieakkoord van Rutte IV staat een fraaie doelstelling: het kabinet wil het aantal kinderen dat in armoede opgroeit in vier jaar tijd halveren.^* Een klein jaar na het schrijven van dat akkoord is de realiteit minder hoopgevend. Inmiddels leven 303.000 kinderen in armoede, terwijl dat er in de laatste meting vóór het coalitieakkoord nog 221.000 waren.  

En dus gaan steeds meer kinderen met honger naar school.^* Vorige maand nog viel een leerling (11) flauw van de honger in een Rotterdams klaslokaal – hij had drie dagen niets gegeten.^* In een rijk land als Nederland zou niemand honger moeten lijden, maar kinderen al helemaal niet. Een probaat middel, simpel maar effectief, is gratis schoolmaaltijden.

Dan heb ik het nog niet eens over hoe die maaltijden een antwoord kunnen zijn op een andere nijpende uitdaging van deze tijd – de explosie aan zorgkosten. Al decennialang slurpen ziekenhuizen, huisartsen en medicijnen een aldoor groeiend deel van de staatskas op. 

Het geld dat we aan zorg kwijt zijn verdubbelde al eens tussen 1990 en 2015, en wordt opnieuw twee keer zo groot tussen 2015 en 2040. Elke euro kan maar één keer worden uitgegeven – miljarden naar zorg zijn gemiste miljarden voor onderwijs, klimaat of (jawel) armoedebestrijding.

De totale kosten van overgewicht en obesitas bij volwassenen worden inmiddels geschat op ruim 79 (!) miljard euro per jaar.^* Dat is meer geld per jaar dan dit kabinet in totaal in het klimaat- en transitiefonds en het stikstoffonds samen steekt. Die kosten gaan nog verder stijgen, want overgewicht onder kinderen en jongeren neemt de afgelopen jaren in rap tempo toe. En vergis je niet: obese kinderen of jongeren zijn als volwassenen vijf keer zo vaak obees als de rest.^* Met gratis, fatsoenlijke maaltijden op school kun je miljoenen kinderen leren dat het normaal is om gezond te eten.

Maar minister Dennis Wiersma van Primair en Voortgezet Onderwijs moet nóg groter denken. Als hij verstandig is, maakt hij van Nederland het eerste land ter wereld met een volledig veganistische schoollunch. Waarom veganistisch? Ten eerste vermindert dat de gruwelijke moordpartijen van de intensieve veehouderij waar vleeseters collectief van wegkijken.

Ten tweede zijn veganistische schoollunches het allerlaagst hangende fruit (of groente) van de energietransitie. De CO2-uitstoot van plantaardige producten is vaak tien tot vijftig keer zo laag als die van de meeste dierlijke producten. Bedenk je eens de impact op onze uitstoot als alle scholieren de salami, smeerworst en filet américain voortaan links laten liggen – dit gaat om ruim twee miljoen lunchmaaltijden per schooldag.

En wie weet volgen de buurlanden het voorbeeld. Ooit waren we het land dat niet bang was om baanbrekende keuzes als eerste te maken – denk aan het homohuwelijk of euthanasie – inmiddels zijn we allang blij als we niet onderaan een vaccinatielijst bungelen. 

Waar ga je dat veganistische eten vandaan halen? In Zeeland is dit jaar de allergrootste eiwitfabriek ter wereld gebouwd. Een fabriek ja, want in Sas van Gent worden eiwitrijke grondstoffen gemaakt met schimmels in plaats van dieren. 

Sinds vorige week is de fabriek klaar voor massaproductie: elke minuut kan zij één koe aan eiwitten produceren. De productie moet de komende vijf jaar nog zes keer zo groot worden: naar een jaarproductie van 60.000 ton aan plantaardige eiwitten in 2027. Dat is genoeg om de vleesconsumptie van ruim twee miljoen Nederlanders te vervangen! Eén fabriek!

Zo kan een veganistische lunch op alle Nederlandse scholen niet alleen een medicijn zijn tegen honger, obesitas, ontplofte zorgkosten en dierenmishandeling, maar ook een impuls voor innovatie.

Nog steeds niet overtuigd? Laten we eerlijk zijn: de inhoud van de meeste lunchtrommels is net zo smaak- als fantasieloos, en het is hopeloos inefficiënt dat iedereen z’n eigen (of nog erger: ouders) broodjes smeert. Dat kan veel beter – en lekkerder.

Meer lezen?