Deze week: Meer dan ziek zijn

Enkele maanden geleden werd ik jullie correspondent Gezondheid. Een belangrijk onderwerp natuurlijk, maar best wel complex. Deze week besloot ik terug te keren naar het begin, naar de vraag wat datgene is waar ik over wil schrijven: wat is gezondheid?

Het antwoord lijkt eenvoudig: gezondheid is de afwezigheid van ziekte, en ziekte zit in je lichaam – ergens in je lijf is er iets dat hapert, iets dat afwijkt van het normale. 

Deze biomedische visie schiet volgens mij tekort. Want er is nog heel veel dat we niet weten. Zo voelen veel mensen zich ziek – ze hebben aanhoudende pijn of zijn altijd moe – zonder dat er een aantoonbare lichamelijke oorzaak gevonden wordt. Die mensen vallen vaak buiten de boot. Aangezien ze geen ‘echte’ ziekte hebben, worden ze gezien als aanstellers of zwakkelingen.

En doordat we ziekte als iets lichamelijks zien, behandelen we vaak enkel dat lichaam. De oorzaken van een ziekte zijn vaak veel breder. Zo vergroot stress je kans op een hartaanval. Moet je dan enkel dat hart behandelen of ook die stress?

De limieten van dat biomedische model wil ik de komende maanden verder onderzoeken. Bij mentale aandoeningen bijvoorbeeld. Daar zorgde het idee dat ziektes lichamelijke afwijkingen zijn voor een decennialange zoektocht naar de afwijkingen in je brein die depressies of psychoses zouden veroorzaken. Dat heeft tot nu toe nauwelijks iets opgeleverd. Is het dan zinvol om verder te zoeken? Of moeten we door een andere, bredere, bril naar mentale problemen leren kijken?

Leghennen worden vaak aan hun poten uit de stal getrokken en naar de slacht gebracht – dat is de illegale, maar gangbare manier. Correspondent Voedsel Thomas Oudman liep mee met een organisatie die dat anders probeert te doen, bij de ‘diervriendelijkste kippenstal ter wereld’. Wat beklijft, is dat ook hier de kippen in dienst van de mens leven. Hoe goed de intenties ook zijn.

Sinds de Russische invasie stonden de Oekraïense Olga Rudenko, hoofdredacteur van The Kyiv Independent, en haar team oorlogsverslaggevers in crisisstand. Nu het Oekraïense leger een opmars maakt, is er ruimte voor reflectie: op haar rol als hoofdredacteur, die van internationale media in Oekraïne én die van president Zelensky. Adjunct-hoofdredacteur Maaike Goslinga interviewde haar.

Van verkiezingen tot rechtszaken, van natuurrampen tot oorlogen – het nieuws gaat over wat we weten. Zo lijkt de wereld simpeler en zekerder dan ze is. Correspondent Onzekerheid Sanne Blauw ziet: het is tijd voor een nieuwsjournalistiek die onzekerheid serieus neemt.

Na het bekend worden van een onafhankelijk onderzoek naar het gedrag van oud-Kamervoorzitter Khadija Arib brak een korte mediastorm uit. Arib leek die te winnen op populariteit en slachtofferschap. Ten onrechte. Correspondent Politiek Marc Chavannes over hoe Arib functie met persoon verwarde – en zij niet alleen.