Zo zet je een dubieus anticonceptiemiddel in de markt

‘Geen blad voor de mond, en geen vijgenblad voor de vagina.’ Dat is het credo van de in 2003 opgerichte website Vriendenvandevagina.nl, een idee van de Belgische seksuologe Goedele Liekens. Een internetpagina die al lang niet meer online is, maar destijds het streven had korte metten te maken met de geheimzinnigheid rond de vrouwelijke ‘trotsheuvel.’

Een website waar je alleen lid van mocht worden als je een origineel alternatief bedacht voor badinerende benamingen als ‘mossel’ en ‘vismarkt.’ Met koosnaampjes als ‘tovergleufje,’ ‘koninginnehapje’ of ‘goedelahiti’ werd je toegelaten tot het gezelschap van ‘positieve vaginastrijders.’

Wie de site terughaalt uit het internetarchief, ziet dat de voormalige Miss België niet alleen voorlichting geeft over het vrouwelijke geslachtsorgaan. De Vlaamse breekt eveneens een lans voor het op dat moment nieuwe anticonceptiemiddel NuvaRing. Afgaande op een cartoon blijft het niet alleen bij een aanbeveling; Liekens gebruikt de NuvaRing zelf ook.

Strijden op de servers van de fabrikant

Enkele muisklikken verder kom je op een pagina van het Nederlandse farmaconcern Organon. Een Engelse site, want een referentie naar een Nederlands webadres van de fabrikant wordt door de autoriteiten aangemerkt als geneesmiddelenreclame. Dat is verboden.

Pikant is dat Vriendenvandevagina.nl op de servers van de farmaceut draait. Het is een bedrijf waar Liekens op dat moment ook door wordt ingehuurd om lezingen te geven op medische congressen, zoals het gynaecologie-congres in Chili, 2003. Geen vaginastrijder die op de hoogte is van deze zakelijke verstandhouding.

Toch pleit Liekens, op basis van onafhankelijke deskundigheid, voor een vervanger van de pil.

‘Vrouwen mogen zich niet zomaar in het hoekje van de pil laten drukken,’ valt er te lezen.

Liekens pleit voor de nieuwe anticonceptiering, een voorbehoedsmiddel dat door de ‘vaginale toediening’ een lagere dosis hormonen constanter kan afgeven dan de pil. ‘Gedaan dus met de dagelijkse hormonale schommelingen en alle gevolgen van dien. [...] Hoog tijd om de vagina het respect te geven dat haar toekomt!’

De boodschap is helder: de jonge, moderne vrouw zit niet meer te wachten op de ouderwetse anticonceptiepil. Zij gaat voor de NuvaRing.

De wrange bijsmaak van de NuvaRing

Wat de Belgische seksuologe niet kon bevroeden is de wrange bijsmaak die haar pleidooi voor het anticonceptiemiddel tien jaar later zou krijgen. De fabrikant Organon is voor het gerecht gesleept wegens het achterhouden van informatie die gebruikers en voorschrijvers op veiligheidsrisico’s had moeten wijzen. Het anticonceptiemiddel is in al die jaren door wetenschappers in verband gebracht met ernstige bijwerkingen, zoals tromboses, embolieën en infarcten.

De grote vraag is of de fabrikant vanaf het begin af aan op de hoogte was van die associatie en of het transparant is geweest in de communicatie over het anticonceptiemiddel.

Morgen publiceer ik op De Correspondent op basis van een uitgebreide analyse van juridische documenten, getuigenverklaringen en gesprekken met betrokkenen een reconstructie van het marketingtraject van het anticonceptiemiddel, een middel dat naar schatting meer dan 200 miljoen maal is verstrekt.

Daaruit blijkt dat de producent voor, tijdens en na het verkrijgen van een handelsvergunning geconfronteerd werd met alarmerende feiten over het middel, maar verzaakte die wereldkundig te maken. Wordt vervolgd.