Voorzichtig onderneemt het kabinet actie om structurele ongelijkheden tussen weg te werken. 

Op een dinsdagavond in november beantwoordden minister Carola Schouten (Armoedebeleid) en staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties) vragen van Kamerleden tijdens een Het onderwerp: hoe de Nederlandse overheid ervoor kan zorgen dat ook Caribische Nederlanders rond kunnen komen.

dat een Caribische Nederlander bijna dubbel zo hard moet werken als een Europese Nederlander Zo kan het dat  

Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) ondernam jarenlang weinig om hier verandering in te brengen. Maar nu lijkt het tij te keren. 

Duurder uit dan in Europees Nederland

Om de huur te betalen en genoeg te eten te hebben, ben je op Bonaire maandelijks Toch zijn op de BES-eilanden uitkeringen en pensioenen aanzienlijk lager dan in Europees Nederland. 

Een van de argumenten om de uitkeringen en pensioenen op de BES-eilanden niet te verhogen naar Europees-Nederlands niveau, had te maken met de minimumlonen. Die zijn zowel in Europees als Caribisch Nederland gekoppeld aan de bijstandsuitkeringen,  

‘Een verhoging van 10 procent op niks, is nog steeds niks’

Bij een al te plotselinge stijging van het minimumloon zouden werkgevers op de BES-eilanden in de problemen komen – zij moeten de loonsverhoging immers ophoesten. In plaats daarvan zouden de lonen daarom stap voor stap omhooggaan, waardoor ook de uitkeringen en pensioenen verhoudingsgewijs mee zouden groeien. 

En hoewel het minimumloon op de eilanden inderdaad elk jaar is verhoogd was dit telkens maar een druppel op een gloeiende plaat. ‘Een verhoging van 10 procent op niks, is nog steeds niks’, vertelde Norwin Willem, adviseur van de Bonairiaanse vakbondskoepel USIBO, me afgelopen zomer.

De vakbondskoepel organiseerde in mei een protest tegen de ongelijkheid tussen Caribisch en Europees Nederland. De onvrede over de Nederlandse dominantie op Bonaire is afgelopen decennium gegroeid, liet ik ook in mijn vorige stuk zien.

De urgentie van het probleem leek niet door te dringen

Op Bonaire lukte het lokale werkgevers, vakbonden en lange tijd niet om het eens te worden over hoe grotere stapsgewijze loonsverhogingen eruit zouden moeten zien. Tegelijkertijd leek aan de andere kant van de Atlantische Oceaan, bij het ministerie van SZW, de urgentie van de armoedeproblemen en ongelijkheid niet door te dringen. 

Eindstand: na meer dan een decennium van Nederlands bewind zijn de Caribisch-Nederlandse minimumlonen en de daaraan gekoppelde pensioenen en uitkeringen een fractie van die in Europees Nederland.

Zo heeft een alleenwonende Bonairiaan met een uitkering op dit moment recht op 604 Amerikaanse dollar (omgerekend 584 euro) per maand, bijna de helft van Het Bonairiaanse was tot vorige maand met 752 dollar (omgerekend 727 euro)

Dat is nu aan het veranderen.

Het ministerie komt in actie

In tegenstelling tot haar voorgangers vindt minister Schouten dat de crisis in Caribisch Nederland nu zo diep is dat de pensioenen en uitkeringen tijdelijk moeten worden losgekoppeld van het wettelijk minimumloon. Dat dit eerder niet werd gedaan, was een politieke keuze,

‘Loskoppelen’ betekent in dit geval dat uitkeringen tijdelijk Ook is het basispensioen deze maand in één klap verhoogd tot het zogenaamde Dat ‘ijkpunt’ is wel een lager bedrag dan het sociaal minimum, het bedrag dat een persoon maandelijks  

Eilandbewoners die voor het minimumloon werken gaan er per saldo weinig op vooruit

Per 1 januari 2023 stijgen ook de minimumlonen op Bonaire, Sint Eustatius en Saba respectievelijk met 18,2 procent, 14,3 procent en 15 procent. Dat klinkt als een enorme stap, maar door de hoge inflatie (respectievelijk 12,2, 9 en 9,7 procent) gaan eilandbewoners die voor het minimumloon werken er per saldo weinig op vooruit. Voor Bonaire en Saba is de loonsverhoging

Verder kunnen Caribisch-Nederlandse ouders van kinderen die intensieve zorg nodig hebben nu net als Europese Nederlanders dubbele kinderbijslag aanvragen. Ook komt er een commissie die het sociaal minimum voor de BES-eilanden opnieuw gaat vaststellen,

Reden om hoopvol te zijn?

Tijdens het commissiedebat over de BES-eilanden vroegen BIJ1, GroenLinks, de ChristenUnie en D66 minister Schouten om te reflecteren op het kabinetsbeleid dat de afgelopen jaren gevoerd was. Durft de minister te erkennen dat het eerdere beleid op z’n zachtst gezegd absurd was, vroeg Sylvana Simons (BIJ1). Maar Zij vindt het belangrijker dat ‘we er nu gewoon echt serieus werk van gaan maken en dat we daar nu ook echt mee bezig zijn. Daar zijn de mensen volgens mij echt mee geholpen.’

In het debat gaf de minister wel toe dat haar voorgangers te traag hadden gehandeld. Tegelijkertijd weigert het ministerie van SZW uitgebreider te reflecteren op de eigen rol in het in stand houden van de ongelijkheid tussen Europese en Caribische Nederlanders – immers, als vorige kabinetten eerder hadden ingegrepen, had deze ongelijkheid niet zo groot hoeven worden.

Een gemiste kans.

Intussen is het duimen dat het minimumloon zo snel mogelijk verder verhoogd wordt – lokale werkgevers hebben aangegeven dat zij daartoe bereid zijn als de economische omstandigheden dat toestaan. 

Reden om hoopvol te zijn? Misschien wel. 

Maar vooralsnog hebben Caribische Nederlanders in de praktijk nog steeds niet dezelfde rechten als Europese Nederlanders, ook al luidt Artikel 1 van de Nederlandse Grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk behandeld.’

Lees ook:

Zo wordt ongelijkheid tussen Europees en Caribisch Nederland al jaren in stand gehouden Een inwoner van Bonaire moet bijna dubbel zo hard werken om in haar levensonderhoud te voorzien als een Europese Nederlander. Dat is het gevolg van beleid dat jarenlange ongelijkheid tussen het eiland en Europees Nederland in stand houdt. Nu bijna de helft van de bevolking in armoede leeft, is het tijd dat beleid te herzien. Een verslag van een crisis in slow motion. Lees het artikel hier