Met dit geweldige, compacte boekje klink je binnen een dag als een voetbalexpert

Waarom spelen voetbalploegen met elf man?

Waarvoor dient de halve cirkel aan de kop van een strafschopgebied?

Verdienen clubs de transfersom voor sterspeler X terug met de verkoop van shirts met de naam van sterspeler X?

Het compacte antwoord op 52 van dit soort vragen – over voetbalspelregels, voetbalgeschiedenis, voetbaltactiek, voetbaleconomie, voetbalboekhouding, voetbalpolitiek – kun je vinden in het puike boekje How To Watch Football van Tifo Football.

Tifo begon als YouTubekanaal dat voetbaltactiek uitlegde aan de hand van fraai vormgegeven video’s. Later kwamen daar interviews bij, in een vergelijkbare toon als de video-explainers, en een wekelijkse podcast over de voetbalactualiteit.

En nu dus een eerste boekje: informatief, diepgaand, fraai vormgegeven en niet al te serieus, boeiend voor kenners en niet-kenners.

Youtube plaatst cookies bij het bekijken van deze video Bekijk video op Youtube

Je kunt de tegenstander dwingen kansloos op jouw doel te schieten

Het boekje – 12 centimeter bij 12 centimeter – legt de sport uit in 52 ‘regels’ van elk twee pagina’s. Sommige gaan over de oorsprong van daadwerkelijke regels (de cirkel rond de middenstip, bijvoorbeeld), andere gaan over iconische spelers en coaches en hun betekenis voor het spel.

Van Johan Cruijff tot de Braziliaanse speelster Marta, van Helenio Herrera tot de Egyptische supportersleider Amr Fahmy (die een groot verzet tegen dictator Hosni Moebarak leidde). Maar de kracht van Tifo zit hem in de andere regels annex hoofdstukjes, die compact inzicht in het spel zelf geven.

Goed verdedigen is nooit saai, stelt Tifo, als je wat moeite doet je te verplaatsen in de opgaven van zwakkere teams

Zoals hoofdstuk 30: ‘More defenders doesn’t mean more defensive’. Als een trainer een spits wisselt voor een verdediger, kan het resultaat juist zijn dat zijn ploeg aanvallender speelt. De trainer kan immers van een 4-4-2-formatie switchen naar een 5-3-2, wat kan klinken als meer verdedigers, maar ook kan functioneren als een 3-5-2. Een extra verdediger erbij? Ja. Meer afspeelmogelijkheden naar voren? Ook ja!

Dat is vrij basaal – maar nog steeds een niet altijd begrepen inzicht.

Een stap verder is de regel over het succes van het kleine Burnley in de Premier League de afgelopen jaren. Burnley speelde daadwerkelijk verdedigend, maar saai was dat niet. (Saai is goed verdedigen overigens nooit, stelt Tifo, als je wat moeite doet je te verplaatsen in de opgaven waar de zwakkere teams voor staan.)

Burnleys voormalige coach Sean Dyche deed meer dan simpelweg veel spelers in het eigen strafschopgebied neerzetten. Burnley vond het helemaal niet zo erg als de tegenstander vaak op goal schoot, zolang het maar relatief kansloze schoten waren, vaak recht op de keeper af. Dat je dat als ploeg kunt beïnvloeden, door je verdedigers op een bepaalde manier te positioneren, is een nuttig inzicht voor veel voetballiefhebbers.

Dure shirts leveren een club niet zoveel op

Een ander hoofdstuk rekent voor dat de verkoop van shirts voor de meeste clubs nauwelijks inkomsten genereert. De mythe dat shirts een enorme goudmijn voor clubs zijn, ontstond rond de tijd dat Real Madrid de Engelse speler David Beckham voor veel geld kocht. Ja, Beckham was duur, maar Real zou dat met de shirtverkoop alleen al compenseren.

Misschien lukte dat in dat ene geval van Beckham wel, maar dat was dan ook meteen de uitzondering. Het meeste geld uit de verkoop van shirts, zo legt Tifo uit, gaat naar de maker van de shirts: Nike, Adidas, Puma en dergelijke. Voor de club rest een marge van 10 à 20 procent, vanaf een bepaald aantal verkochte shirt. Maar zoveel shirts worden er helemaal niet verkocht.

In 2021 verkochten de clubs van de twee beste spelers ter wereld, Barcelona (Messi) en Juventus (Ronaldo) samen slechts 3 miljoen shirts wereldwijd. Dat kun je veel vinden, maar de opbrengst voor de clubs is zeer bescheiden vergeleken met de transfer- en salariskosten van spelers.

En ook dat allemaal stelt ook weer niet zoveel voor. Ja, sommige topspelers verdienen enorme salarissen, maar de sector als geheel blijft bescheiden in grootte. De omzet van alle clubs uit de Engelse Premier League (de rijkste competitie ter wereld) opgeteld was in het seizoen 2021-2022 5 miljard pond;^* cosmeticabedrijf Procter & Gamble had in diezelfde periode een omzet van 66 miljard.

Een bescheiden sport, toch alomtegenwoordig

En hoe zit het nou met het aantal spelers?

Mogelijk leenden de scheppers van de eerste voetbalregels dat aantal van het cricket. Cricket speel je ook met z’n elven, en voetbal diende mogelijk als manier om cricketers in de winter fit te houden. Dan is het wel zo makkelijk hetzelfde spelersaantal aan te houden. Maar zeker is dit allemaal niet.

Kortom, elf tegen elf is een begrip zonder dat daar een duidelijke reden voor is – wat ook aardig fascinerend is.

‘Voetbal’, constateren de auteurs droogjes, ‘is niet zo groot als het lijkt.’ Maar waarom hebben we het er dan continu over?

Al met al kun je de aandacht voor voetbal een beetje vergelijken met de aandacht voor het World Economic Forum: niet zo relevant en toch alomtegenwoordig in de media. Nu ja, dat stelt How to Watch Football zelf niet. Maar het is wel knap dat een fraai vormgegeven encyclopedietje van voetbalkennis je tot dit inzicht kan brengen.

Meer lezen?