Kijktip: hoe krakers, kunstenaars en doe-het-zelvers ongewild de fiksers van de woningmarkt zijn

Op het eerste gezicht is Nienke (24) een normale student. Ze deelt met vier andere meiden een studentenhuis in Nijmegen, en hoopt volgend jaar haar studie af te hebben. Dan moet ze haar kamer uit, en met haar krappe budget zal het niet makkelijk zijn iets te vinden.

Maar dat is niet de enige reden waarom Nienke het moeilijk heeft bij de zoektocht naar een woning. Ze heeft een tweejarige dochter, Ella. Omdat het studentenhuis ongeschikt is voor een kind, woont Ella bij opa en oma en zien Nienke en zij elkaar alleen in het weekend.

Hoe nijpend de woningnood is, is al vaak in beeld gebracht. Toch voegt het EO-programma De HuizenFixers daar iets aan toe: de programmamakers laten niet alleen zien hoe wanhopig de kandidaten zijn, ze helpen hen ook daadwerkelijk aan een huis.

De kandidaten hebben niets aan het ‘normale’ woningaanbod

Wat daarbij opvalt: het team van presentator Rachel Rosier, interieurstylist Odette Simons en architect Maarten Nieuwenhuize komt vrijwel onmiddellijk uit bij alternatieve woonvormen. De vrije markt (te duur) en de woningcorporaties (te lange wachtlijsten) hebben de meeste kandidaten niets te bieden. Maar wooncoöperaties, broedplaatsen en zelfbouwwijken bieden de scheuren in het systeem waardoor ze wél een kans krijgen.

Met Nienke gaat Rosier kijken bij de Vrouwenschool, een vereniging waarvan de 25 leden (allemaal vrouwen) gezamenlijk een woon-werkpand in bezit hebben. Als kijker zie je Nienkes gezicht oplichten als ze het voormalige klooster betreedt, met hoge kamers, ingebouwde vides en een grote tuin. ‘Ik ben er gewoon een beetje van onder de indruk’, zegt ze, als de bewoner die haar rondleidt haar enthousiasme opmerkt.

Uiteindelijk krijgt Nienke geen kamer in de Vrouwenschool (dat is een nadeel aan alternatieve woonvormen: de meeste hebben een ingewikkelde toelatingsprocedure). Maar ergens anders heeft ze meer geluk: zij en Ella mogen een appartement betrekken in een bejaardentehuis, waar een deel van de woningen nu wordt verhuurd aan jongeren. Die betalen een lage huur, onder de voorwaarde dat ze eens per week iets ondernemen met een oudere buur.

Op zoek naar wel heel creatieve woonvormen

Al die kleurrijke huizen, levendige gemeenschappen en creatieve geesten zijn fantastisch om naar te kijken. Muzikant Tim (23) mag een container betrekken in een tijdelijke broedplaats in Zwolle. Shadiyenne en Promise uit Almere bezoeken een wijkje met WikiHouses – huizen die bestaan uit een bouwpakket dat toekomstige bewoners zelf in elkaar kunnen zetten. Van Nieuwenhuize: ‘Je moet er wel een zwarte band IKEA voor hebben.’

Mijn persoonlijke hoogtepunt zijn Esther en Yvonne, die met een budget van 250.000 euro een huis willen kopen. In Friesland of Groningen, de provincies waar ze willen wonen, maken de vriendinnen daarmee best een kans. Ware het niet dat hun dertien katten, drie geiten, twee konijnen, vijf kippen, twee ganzen en twee muizen ook mee moeten verhuizen.

Na een lange zoektocht vinden ze hun perfecte plekje: een onbewoond eilandje in Friesland. Het huis moeten ze nog bouwen, water komt uit een put en voor elektriciteit is er de zon. Ze hebben niet genoeg geld om in één keer de grond te kopen én een huis te bouwen. Maar als architect Maarten Nieuwenhuize oppert dat ze ook eerst in een joert kunnen wonen, beginnen ze te stralen.

Verdrietige boodschap: het woonbeleid heeft gefaald

Ik werd vrolijk van alle creativiteit en het optimisme dat ervan afstraalt, maar De HuizenFixers heeft (onbedoeld) ook een verdrietige boodschap. Het woonbeleid heeft gefaald. 

Of het nu gaat om de sociale sector die er voor de mensen met een laag inkomen moet zijn, de koopsector die huishoudens in staat moet stellen vermogen op te bouwen, of de vrije huursector die daartussen een buffer moet vormen. Tot alle drie hebben de kandidaten van het televisieprogramma (en met hen vele anderen) geen toegang.

En dus blijven de kunstenaars, ex-krakers en doe-het-zelvers over. Zij hebben tegen de klippen op hun eigen pad bewandeld, ervoor gekozen hun woningen in eigen hand te houden. En dus hebben ze geen (of in ieder geval minder) last van de hoge huizenprijzen, de bezuinigingen op sociale huurwoningen en nog een hele reeks andere oorzaken van de woningnood.

Ironisch is dat natuurlijk wel, de buitenbeentjes die het falende beleid moeten fiksen. Maar laat de les hiervan in ieder geval zijn: deze initiatieven verdienen het gekoesterd te worden.

Het systeem zelf biedt namelijk geen oplossing voor mensen die zonder huis zitten. Behalve: je aanmelden voor een televisieprogramma.

Meer lezen?