2023 was drie dagen oud toen ook ik eraan moest geloven. De gevreesde energiekostenverhoging, viel nu ook bij mij op de mat.

Als verrassing kwam het niet. Murw geramd door alle berichtgeving over en voelde ik de bui al hangen. Toch verneukte het mijn dag. 

In het kort: mijn totale huurprijs (ik huur inclusief) gaat vanaf komende maand in één klap met 27 procent omhoog. En dan dus niet eens vanwege stijgende huizenprijzen, oververhitte woningmarkten, of maffiose huisjesmelkers. Nee, enkel omdat het ongezellig duur wordt mijn 35 vierkante meter Randstedelijk woongeluk te verwarmen, er behoorlijk te douchen, of er een leeslichtje aan te steken.

27 procent. Absurd veel natuurlijk. Zelfs op een riant journalistensalaris.

Afijn, de dagen van ogen-dicht-en-pinnen zijn voorbij. De broekriem moet voorlopig even op het strakste gaatje. Maar hoe? Een huishoudboekje heb ik nooit leren maken, en de budget-app die ik eerder al eens testte

Zelf doen dan maar? In tijden van nood betoont YouTube zich een gulle gever van uiterst deugdelijk levensadvies. Hoe je een sifon vervangt, een knoop aanzet of een lastige vlek verwijdert: keer op keer loodste me erdoorheen.

How to budget, typte ik dus in de zoekbalk, en drukte op enter. 

Een online gemeenschap van pronkerige zunigerds

Op YouTube wordt druk gebudgetteerd, zo blijkt. How to budget levert Er zijn video’s over hoe je een budget moet optuigen, hoe je het moet bijhouden, en zelfs video’s die vertellen

Naarmate ik door de suggesties scroll, beginnen dingen op te vallen. De video’s die vertellen hoe je moet beginnen met budgetteren, adverteren zichzelf doorgaans met waarop een lichaamloze hand met pen boven een sierlijk geschreven lijstje uitgaven zweeft. Kijk mee terwijl ik invul hoeveel ik maandelijks aan huur en boodschappen uitgeef, lijken de beelden te zeggen. 

Hoe dieper ik scroll, hoe groter de pakken cash lijken te worden

Thumbnails van video’s waarin youtubers het belang van beknibbelen uiteenzetten, of vertellen hoe streng bezuinigen hun leven heeft verbeterd, tonen daarentegen de youtuber zelf. Vaak zitten ze als nieuwslezers voor een achtergrond met rekenmachines of gestaag stijgende grafieken. En in ander nieuws vandaag: hoe ik binnen een jaar al mijn schulden afbetaalde door geen cent meer aan koffie buiten de deur te verbrassen.

En er valt nog iets op: de haast obscene hoeveelheid bankbiljetten die in de thumbnails tentoongesteld wordt. Hoe dieper ik scroll, hoe groter de pakken cash lijken te worden. Soms houden de budgetgoeroes hun flappen waaiervormig gerangschikt vast, of ze hebben het papiergeld zorgvuldig opgestapeld in hun handen. Biljetbakstenen die soms zo dik zijn, dat hun vingers ze nauwelijks kunnen omklemmen.

Ik klik eens zo’n video aan. En daarna nog een. En nog een. En voor ik het weet, ben ik kniediep weggezakt in de online gemeenschap van dikdoenerige zunigerds met vlogcamera’s.

Ook wel bekend als cash stuffing budget community.

Een stokoud systeem om geld te sparen

Het eerste wat je moet weten over de video’s van de cash budgeting creators is dat ze allemaal ongeveer hetzelfde zijn. Alle video’s lijken op elkaar, en de ‘stuffers’ evenzeer: overwegend vrouwen, die allemaal en allemaal budgetteren volgens het zogenaamde ‘enveloppensysteem’.

Dat systeem is en doodsimpel: voor elke uitgave maak je een aparte envelop, en daarin stop je het geld wat je daaraan moet of wil uitgeven. Je hebt een envelop voor vaste lasten, voor boodschappen, voor kleding, voor onvoorziene kosten, voor uitjes, voor spaargeld. Is de envelop leeg, dan ben je door je budget voor die uitgavenpost heen.

Het enveloppensysteem werkt uitsluitend met contant geld, dat je in de envelop stufft (vandaar de naam ‘cash stuffing’). Contant geld is maar toch lijkt het systeem populair, vooral onder Amerikaanse budget-vloggers (hoewel ik inmiddels ook en stuffers ben tegengekomen). Misschien omdat contant geld in de VS voornamelijk uit briefjes bestaat, en dat makkelijker in een envelop te proppen is.

Hoe dan ook, de strikte visuele codes van de cash stuffing budget community zijn alomtegenwoordig. De gezichten van deze youtubers zie je haast nooit; meestal kijk je de hele video neer op hun handen, die aan tafel (opvallend vaak van marmer) briefgeld in enveloppen stoppen. 

Het mooiste is nog wel als ze de spaaruitdaging volbracht hebben

Of enveloppen? Eigenlijk gebruikt geen enkele stuffer papieren enveloppen. Vaak hebben ze transparante, doorzichtige mapjes die allemaal netjes in een ringbandplanner opgeborgen zitten. Meestal staat op elk mapje voor welke uitgaven ze bedoeld zijn, in veelkleurige, holografisch glimmende letters.

Vaak hebben de stuffers meerdere ringbanden voor verschillende doeleinden. Er is een ringband voor alledaagse uitgaven en vaste lasten, een ringband voor spaardoelen op de lange termijn (sinking funds noemen ze die), en een ringband voor zogenaamde saving challenges. Deze uitdagingen zijn bedoeld om extra sparen fun te maken. Populair is bijvoorbeeld de 100 envelope challenge, waarbij je elke genummerde envelop moet vullen met het bedrag dat erop staat. Sommige stuffers gebruiken een kleurplaatje, waarop ze elk gespaard bedrag mogen inkleuren en zo bijhouden welke enveloppen al gestuft zijn.

Het mooiste is nog wel als ze de spaaruitdaging volbracht hebben. Dan maken de budgetinfluencers video’s waarin ze hun enveloppen oftewel leeghalen. In deze video’s ontstaan de thumbnails met biljetbakstenen. Met de 100 envelope challenge spaar je meer dan 5000 dollar. En al dat briefgeld is natuurlijk perfect om mee te pochen op je kanaal. Deze video’s dragen dan ook steevast ronkende titels als UNSTUFF WITH ME | CAN’T BELIEVE HOW MUCH MONEY I SAVED.

Wie niet hard genoeg spaart is een loser

Hier krijgen deze video’s een donker randje. Het goedbedoelde budgetteringsadvies moet zich namelijk onverbiddelijk voegen naar de regels van sociale media. En daarop werken spaarzaamheid en financiële bescheidenheid alleen als het kan worden verkocht met beelden van overdaad en luxe. In hun zucht naar clicks en views wapperen stuffers en noemen constant hoe ‘dankbaar’ ze wel niet zijn met hoeveel ze gedurende de jaren hebben kunnen sparen.

Het vloggen over sparen legt de creators zelf overigens geen windeieren. Veel van hen hebben naast hun YouTubekanaal een Etsy-shop waar ze spullen verkopen waarmee je je eigen set-up net zo esthetisch kunt inrichten als die van hen. Voor goud geld verkopen ze de transparante enveloppen, de ringbandplanners, plexiglas bakken waarin je biljetten van dezelfde waarde handig bij elkaar kunt zetten, en de kleurplaten waarmee je je vorderingen kunt bijhouden.

Geld uitgeven om geld te besparen. Een bizarre paradox, maar op YouTube heel normaal.

Ik stel me voor dat mensen in hoge financiële nood op zoek naar spaartips bij deze video’s terechtkomen. En vervolgens geconfronteerd worden met het meritocratische feestje dat door deze cash stuffers op hun eigen kanalen gevierd wordt. Kijk eens hoeveel ik heb kunnen sparen, en hoe welvarend ik daarvan werd. En dat allemaal dankzij mezelf! Hoera!

Een ontmoedigende ervaring. Want hoezeer het zich verpakt als een methode om zo min mogelijk uit te geven, uiteindelijk leren deze video’s je vooral dat je een hele uitzet nodig hebt om een beetje leuk te kunnen sparen. En dat de waarde van je spaarpot vervolgens bepalend is voor je waarde als persoon. Wie maar hard genoeg spaart, kan een koningin van tomeloze geldsmijterij worden. Wie het nalaat, is onvermijdelijk een stumper die gewoon z’n best niet heeft gedaan.

Ik surf naar de site van het Nibud, het oerdegelijke Nederlandse instituut voor financieel advies. Misschien dat het advies daar wat waardevrijer is?

‘Kasboek en tabbladenset. Voor een geordende administratie en zicht op je uitgaven. Bestel nu in onze shop!’

Mijn god.

YouTube
PinkxBudgetz: Sinking Funds Update | Cash Envelope Un-Stuffing

Meer lezen?

Armoede en schulden heb je niet aan jezelf te wijten. Wanneer valt het kwartje? Nu ook de middeklasse in de financiële problemen komt, wordt het pijnlijk duidelijk: armoede is niet aan het individu te wijten.
 Lees deze column van Tim ‘S Jongers