Idee voor een nieuwe overheidscampagne: Week van de Hebzucht

Vorige week was het ‘Week van het geld’ – de jaarlijkse themaweek waarin de overheid jongeren leert hoe ze verstandig omgaan met euro’s die ze niet hebben.

Deze twaalfde editie stond in het teken van ‘Bedwing de bling’. ‘Want wat lonkt en blinkt er een hoop. “Bling” is overal en soms moeilijk te weerstaan.’ Vroeg begonnen is uiteraard half gewonnen. Al is het ook een ironische boodschap.

Steeds meer jongeren die zelfstandig wonen, en werken tegen minimumloon, hebben momenteel als enige zekerheid dat de bankrekening roodkleurt aan het einde van de maand.^* Om nog maar te zwijgen van het fors stijgende aantal dakloze jongeren.^* Je zou denken: laten we het dus óók over het grotere plaatje hebben. Maar nee. Als je jezelf weet te bedwingen zult gij lang en gelukkig leven.

Als jij je nou eens aanpast, komt alles goed

Toegegeven, weinig dat me zo irriteert als communicatiecampagnes vanuit de overheid. Dat heeft vooral te maken met het feit dat wanneer ze zich richten op burgers in een penibele situatie, de onderliggende boodschap steevast dezelfde is: jij moet veranderen.

Als jij je best doet om gezond te eten, hebben wij minder zorgkosten. Als jij op tijd aan de bel trekt, hoeven wij je schulden niet te saneren. Als jij de knop omzet, hoeven wij geen energiekosten te compenseren. Als jij je aanpast dan komt het allemaal wel goed. En dan hoeven we het ook niet over de structurele oorzaken te hebben.

Precies datzelfde gebeurde toen de energieprijzen en inflatie er landelijk inhakten. Op een steunmaatregelenpakket was het even wachten, maar het doortastend communicatief overheidsoptreden kwam al snel op gang: de campagne ‘Zet ook de knop om’ (met allerlei tips om energie te besparen).

Onszelf verantwoordelijk houden voor de positie waarin we ons bevinden, kent zijn grenzen. Dat geldt zowel voor borstklopperij als zelfkastijding

Daar bleef het niet bij! De campagne ‘Je staat er niet alleen voor’ werd gelanceerd om mensen met geldzorgen aan te moedigen om ‘de eerste stap te zetten’ richting dingen die ze zelf kunnen doen. Dat gaat zo: op de bijhorende website Geldfit.nl kun je een test doen en ontdekken hoe ‘geldfit’ je bent. Vraag 1 uit die test: ‘Heb je genoeg inkomsten om je vaste lasten en boodschappen te betalen?’

Ik zou het zelf niet verzonnen krijgen.

Na het invullen van de vragen krijg je persoonlijk advies, zoals: bel de energiecoach, vraag een afbetalingsregeling aan met je bank, bel je zorgverzekeraar. En heb je moeite met het lezen van de post? Bel dan ook nog even Stichting Lezen en Schrijven.

Dat je er niet alleen voor staat, mag overigens blijken. Met enige trots meldt de website dat al 2,2 miljoen Nederlanders je voorgingen. Hoera! Op naar de 3 miljoen!

Week van de Hebzucht

Wil ik daarmee zeggen dat al die campagnes zinloos zijn? Nee, helemaal niet. Maar in het grotere geheel schieten ze tekort. Want je stelt individuen aansprakelijk voor problemen die ze lang niet altijd zelf veroorzaakt hebben. Wij zijn allemaal onderdeel van een systeem van winnaars en verliezers. Onszelf verantwoordelijk houden voor de positie waarin we ons bevinden, kent zijn grenzen. Dat geldt zowel voor borstklopperij als zelfkastijding.

Als je dan toch een overheidscampagne over bewustwording wil, waarom dan niet eens een communicatieoffensief dat zich richt op het gedrag van de ‘winnaars’? Wat als we eens in de omgekeerde richting moraliseren?

Mijn voorstel: ‘Week van de Hebzucht’.

‘Rijk aan het worden van de schuldenindustrie? Trek tijdig aan de bel.’

‘Trotse huisjesmelker die onze stad om zeep helpt? Zet ook je knop om.’

‘Energiecrisis maar toch miljarden winst? Je staat er niet alleen voor.’

‘Ook zo verlekkerd op box 3? Bedwing je honger.’

Centrale vraag: wat heb je nodig om weer onderdeel van onze samenleving te worden? Dat kan natuurlijk allemaal niet zonder een bijbehorende website waar je tips krijgt om van je hebzucht af te komen en een hebzuchttest kunt doen.

Ook een anoniem meldpunt, deelname aan lotgenotengroepen en kringgesprekken verdienen aanbeveling. En een uitgavenmaatje kan uiteraard niet ontbreken: hij of zij is een vrijwilliger die je helpt te begrijpen hoe belangrijk het is om netjes je belastingen te betalen en je winst ordentelijk te verdelen.

Of dit het gedrag van de ‘winnaars’ echt zal veranderen? Net zoals bij de verliezers is dat moeilijk te voorspellen. Uiteindelijk is het de overheid zelf die de spelregels bepaalt, en daar kan geen campagne tegenop.

En of dit zoden aan de dijk zet in de armoedecrisis, valt evenzeer te betwijfelen. Maar solidaire communicatie zou het wel zijn. Niet in de laatste plaats naar die ruim twee miljoen Geldfitbezoekers: je staat er écht niet alleen voor.

Niet alleen zij moeten dringend hun bling bedwingen.

Meer lezen?