Vorige week was het ‘Week van het geld’ – de jaarlijkse themaweek waarin de overheid jongeren leert hoe ze verstandig omgaan met euro’s die ze niet hebben.

Deze twaalfde editie stond in het teken van ‘Want wat lonkt en blinkt er een hoop. “Bling” is overal en soms moeilijk te weerstaan.’ Vroeg begonnen is uiteraard half gewonnen. Al is het ook een ironische boodschap.

Steeds meer jongeren die zelfstandig wonen, en werken tegen minimumloon, hebben momenteel als enige zekerheid dat de Om nog maar te zwijgen van het Je zou denken: laten we het dus óók over het grotere plaatje hebben. Maar nee. Als je jezelf weet te bedwingen zult gij lang en gelukkig leven.

Als jij je nou eens aanpast, komt alles goed

Toegegeven, weinig dat me zo irriteert als communicatiecampagnes vanuit de overheid. Dat heeft vooral te maken met het feit dat wanneer ze zich richten op burgers in een penibele situatie, de onderliggende boodschap steevast dezelfde is: jij moet veranderen.

Als jij je best doet om gezond te eten, Als jij op tijd aan de bel trekt, hoeven wij je schulden niet te saneren. Als jij de knop omzet, hoeven wij geen energiekosten te compenseren. Als jij je aanpast dan komt het allemaal wel goed. En dan hoeven we het ook niet over de structurele oorzaken te hebben.

Precies datzelfde gebeurde toen de energieprijzen en inflatie er landelijk inhakten. Op een steunmaatregelenpakket maar het doortastend communicatief overheidsoptreden kwam al snel op gang: de campagne ‘Zet ook de knop om’

Onszelf verantwoordelijk houden voor de positie waarin we ons bevinden, kent zijn grenzen. Dat geldt zowel voor borstklopperij als zelfkastijding

Daar bleef het niet bij! De campagne ‘Je staat er niet alleen voor’ werd gelanceerd om mensen met geldzorgen aan te moedigen om ‘de eerste stap te zetten’ richting Dat gaat zo: op de bijhorende website Geldfit.nl kun je een test doen en ontdekken hoe ‘geldfit’ je bent. Vraag 1 uit die test: ‘Heb je genoeg inkomsten om je vaste lasten en boodschappen

Ik zou het zelf niet verzonnen krijgen.

Na het invullen van de vragen krijg je persoonlijk advies, zoals: bel de energiecoach, vraag een afbetalingsregeling aan met je bank, bel je zorgverzekeraar. En heb je moeite met het lezen van de post? Bel dan ook nog even Stichting Lezen en Schrijven.

Dat je er niet alleen voor staat, mag overigens blijken. Met enige trots meldt de website dat al Hoera! Op naar de 3 miljoen!

Week van de Hebzucht

Wil ik daarmee zeggen dat al die campagnes zinloos zijn? Nee, helemaal niet. Maar in het grotere geheel schieten ze tekort. Want je stelt individuen aansprakelijk voor problemen die ze Wij zijn allemaal onderdeel van een systeem van winnaars en verliezers. Onszelf verantwoordelijk houden voor de positie waarin we ons bevinden, kent zijn grenzen. Dat geldt zowel voor borstklopperij als zelfkastijding.

Als je dan toch een overheidscampagne over bewustwording wil, waarom dan niet eens een communicatieoffensief dat zich richt op het gedrag van de ‘winnaars’? Wat als we eens in de omgekeerde richting moraliseren?

Mijn voorstel: ‘Week van de Hebzucht’.

‘Rijk aan het worden van de schuldenindustrie? Trek tijdig aan de bel.’

‘Trotse huisjesmelker die onze stad om zeep helpt? Zet ook je knop om.’

‘Energiecrisis maar toch miljarden winst? Je staat er niet alleen voor.’

‘Ook zo verlekkerd op Bedwing je honger.’

Centrale vraag: wat heb je nodig om weer onderdeel van onze samenleving te worden? Dat kan natuurlijk allemaal niet zonder een bijbehorende website waar je tips krijgt om van je hebzucht af te komen en een hebzuchttest kunt doen.

Ook een anoniem meldpunt, deelname aan lotgenotengroepen en kringgesprekken verdienen aanbeveling. En een uitgavenmaatje kan uiteraard niet ontbreken: hij of zij is een vrijwilliger die je helpt te begrijpen hoe belangrijk het is om netjes je belastingen te betalen en je winst ordentelijk te verdelen.

Of dit het gedrag van de ‘winnaars’ echt zal veranderen? Net zoals bij de verliezers is dat moeilijk te voorspellen. Uiteindelijk is het de overheid zelf die de spelregels bepaalt, en daar kan geen campagne tegenop.

En of dit zoden aan de dijk zet in de armoedecrisis, valt evenzeer te betwijfelen. Maar Niet in de laatste plaats naar die ruim twee miljoen Geldfitbezoekers: je staat er écht niet alleen voor.

Niet alleen zij moeten dringend hun bling bedwingen.

Meer lezen?

Armoede en schulden heb je niet aan jezelf te wijten. Wanneer valt het kwartje? De laatste decennia werd armoede weggezet als het gevolg van onverstandige keuzes, het ontbreken van de oer-Nederlandse werkethiek of een gebrek aan financiële opvoeding en wijsheid. Maar nu ook de middengroepen in de hoek staan waar de klappen vallen, wordt het pijnlijk duidelijk: armoede is niet aan het individu te wijten. Lees mijn column De gezondheidskloof tussen arm en rijk dicht je niet met broccoli en een stappenteller Arme mensen gaan gemiddeld negen jaar eerder dood dan rijke. De welvaartskloof is ook een gezondheidskloof – maar zolang gezondheid alleen wordt gezien als je eigen probleem, blijft de samenleving ziek. Lees mijn analyse