Het OM luisterde bewust een journalistiek achtergrondgesprek af – en noemt het ‘bijvangst’

Officieren van het Openbaar Ministerie (OM) beschouwen het afluisteren van journalisten van De Correspondent als ‘bijvangst’ in een onderzoek naar de veelbesproken mondkapjesdeal van Sywert van Lienden en zijn compagnons. Dat laat het OM weten in een persbericht.^*  

Wij zijn geschokt door deze verklaring, aangezien van tevoren bij het OM bekend was dat Sywert van Lienden, Bernd Damme en Camille van Gestel op die bewuste dag een afspraak voor een achtergrondgesprek hadden met drie journalisten van De Correspondent. Door deze kennis vooraf kan er geen sprake zijn van ‘bijvangst’. 

Hoe het afluisteren is verlopen

Op 25 maart 2022 voerden wij in een vergaderruimte van een horecagelegenheid in Vorden een achtergrondgesprek met het drietal, in het kader van ons journalistieke onderzoek naar de mondkapjescrisis tijdens de covid-19-pandemie. Ruim twee weken geleden werd bij ons bekend dat dat gesprek in opdracht van het Functioneel Parket met richtmicrofoons is afgeluisterd. 

In een verklaring zegt het OM nu dat de avond voor de afspraak bekend werd dat het drietal met journalisten had afgesproken. Desondanks besloten de officieren van het OM de afluisteractie door te zetten, zonder daarover de hoofdofficier te consulteren. 

De verklaring van het OM is ontoereikend

In zijn persbericht zegt het OM dat de betrokken officieren zelfstandig de afweging hebben gemaakt dat het geoorloofd zou zijn om het gesprek alsnog af te luisteren, omdat onze aanwezigheid ‘bijvangst’ zou zijn: het onderzoek zou zich richten op het drietal en niet op de journalisten. Ook wijst het OM op vaagheid in de Aanwijzing strafvorderlijk optreden tegen journalisten^* en zegt het deze Aanwijzing daarom opnieuw tegen het licht te gaan houden. 

Deze verklaring is onbegrijpelijk. Voor een dergelijke actie gericht op een bijeenkomst met journalisten zijn glasheldere regels geformuleerd in de Aanwijzing. Het OM heeft zich hier niet aan gehouden. 

Verzoek om opheldering

Eerder deze week vroegen wij het Openbaar Ministerie via onze advocaat om opheldering over de aard en omvang van de opsporingshandelingen en hoe de besluitvorming hierover verlopen is. Ook vroegen wij om een kopie van de onderliggende documenten. 

Daarop hebben wij vooralsnog geen inhoudelijke reactie ontvangen. Wel werd ons telefonisch toegezegd dat we later deze week schriftelijk antwoord krijgen op onze vragen, en zijn we uitgenodigd voor een gesprek. Op basis van wat hier uitkomt zullen wij ons beraden op vervolgstappen.