Pieter Omtzigt is niet links (maar wel een alternatief voor teleurgestelde VVD’ers)

De partij Nieuw Sociaal Contract is niet links, maar ook niet rechts, beweert lijsttrekker Pieter Omtzigt. Verstandig, want de meeste zwevende kiezers bevinden zich in het midden.

Maar stel je eens voor dat jij een rechts-conservatieve kiezer bent. Van hogere erf- of vermogensbelastingen – waar iedere partij links van het midden enthousiast over is – moet je niets hebben. En partijen mogen absoluut niet tornen aan de hypotheekrenteaftrek: hét belastingvoordeel voor ’s lands rijken. Een minimumloon van 16 euro per uur vind je te gortig, en als het aan jou ligt krijgen zorgmedewerkers geen hoger salaris.

Bovendien ben je huiverig over méér Europese samenwerking en integratie. En natuurlijk, Nederland mag meedoen met de klimaatafspraken van de EU, maar je wilt zeker niet sneller gaan dan dat, en – als het even kan – direct stoppen met de bouw van grote windparken en zonnevelden op landbouwgrond.

Op wie stem je dan?

Nou, op Pieter Omtzigt. Hij praat graag over bestaanszekerheid, en heeft een handjevol plannen om de noodzakelijke kosten van levensonderhoud te drukken, zoals het koppelen van uitkeringen aan het minimumloon of een progressieve energiebelasting op gas. Maar economisch links? Niet bepaald.

Dit realiseerde ik me toen ik voor De Stemgids van De Correspondent alle partijprogramma’s doornam. Lees: ‘De Stemgids 2023’ NSC is een centrumrechtse partij, als je het mij vraagt. Het programma is zelfs rechtser dan dat van het CDA op sommige vlakken. Zo vind je er geen pleidooi voor een verhoging van erf- en vermogensbelasting of het minimumloon, en heeft NSC minder te vertellen over mensenrechten en milieuschade in handelsakkoorden. Het stemgedrag van Omtzigt kwam na zijn breuk met het CDA het meest overeen met dat van de rechtse en meest conservatieve partij in de Kamer, de SGP. Lees: ‘Omtzigt wil de democratie vernieuwen. Mooi. En daarna?’

Een rechtse meerderheidscoalitie

De positie van NSC, zoals onthuld in het partijprogramma, biedt twee bruikbare inzichten. Allereerst zou ik me als centrumlinkse kiezer niet te veel laten leiden door Omtzigts nadruk in de campagne op bestaanszekerheid. Als je denkt dat een stem op Omtzigt op economisch vlak weinig verschilt van een stem op GroenLinks-PvdA, D66 of Volt, dan zit je ernaast.

Geen wonder dat Omtzigt deze week bij het verkiezingsdebat van de Twentse krant Tubantia zei dat hij – na een rechts minderheidskabinet – ook wel een rechtse meerderheidscoalitie voor zich ziet met NSC, VVD, BBB, CDA, SGP en JA21.

Je kunt Omtzigt om allerlei redenen steunen – neem zijn frisse blik op bestuurlijke vernieuwing of zijn nuttige werk in de Tweede Kamer – maar het herverdelen van welvaart en kansen is geen prioriteit voor hem.

Het tweede inzicht is strategisch van aard. Ook zonder rechts te stemmen, kun je inzien dat rechtse partijen de komende verkiezingen weer meer stemmen zullen trekken dan linkse partijen. Lees: ‘Maakt Europa een enorme ruk naar rechts? Dit zeggen de data’. En dat Nederland profijt heeft van een serieuze en fatsoenlijke centrumrechtse partij; een partij die niet alleen rechtse kiezers naar de mond praat, maar ook een volwassen, inhoudelijke bijdrage levert aan het publieke debat. Laten we wel wezen: NSC lijkt (vooralsnog) zo’n partij.

Nee, dan de VVD

De VVD was ooit zo’n partij, maar is inmiddels een andere weg ingeslagen. Daar stond de deur drie weken voor de verkiezingen nog op een kier voor de extreemrechtse PVV, en vormt opportunistische retoriek over de rug van asielzoekers het speerpunt van haar nieuwe verkiezingsprogramma. Lees: ‘Dilan Yesilgöz wil geen problemen oplossen, maar een zondebok aanwijzen’.

De VVD wil telefoons van asielzoekers uitlezen, de opvang voor kansarmen verder versoberen en de bewijslast bij de Immigratie- en Naturalisatiedienst omdraaien – alles om deze kleine groep (11 procent van het totale immigratiecijfer) te ontmoedigen. Ondertussen lees je in het programma niets over de belastingvoordelen voor expats, die net zo goed een dak boven hun hoofd nodig hebben.

Pieter Omtzigt stelt een migratieplafond Lees: ‘Het migratieplafond van Pieter Omtzigt: briljant plan of lege huls?’ voor, waar ik geen fan van ben. Maar als je minder immigranten wilt toelaten met het oog op het woningtekort, dan bieden zijn plannen voor de beperking van studie- en arbeidsmigratie een geloofwaardiger aanpak.

Van alle partijen die hun programma lieten doorrekenen, krimpt de veestapel het minst bij de partij van Dilan Yesilgöz (grofweg 10 procent). En dan heb ik het nog niet eens over de financiële keuzes van de nieuwe VVD: de partij is van plan om 5,5 miljard euro te bezuinigen op ontwikkelingshulp. Dit terwijl juist de ontwikkelingslanden steun dringend nodig hebben voor hun energietransitie. Lees: ‘Arme landen kunnen alleen verduurzamen als het Westen meebetaalt – dus waar wachten we nog op?’

Wat heeft dat allemaal met Pieter Omtzigt te maken? Na de verkiezingen moet de grootste rechtse partij van Nederland geleid worden door verstand en durf, niet door zondebokpolitiek en kleingeestig kortetermijndenken. En kiezersonderzoek wijst uit dat er geen partij meer kans maakt om VVD-kiezers (24 procent!) af te snoepen dan… Nieuw Sociaal Contract.

Kortom: Pieter Omtzigt mag dan niet links zijn, hij is wel een nuttige vluchtheuvel voor verstandige VVD’ers.