Kom maar door met dat reclameverbod op vliegreizen, vlees en fast fashion

‘Vakantie zal nooit meer hetzelfde zijn’, kopte NRC een tijdje terug op de voorpagina, gevolgd door een relaas over de noodzaak van een andere manier van reizen om de planeet leefbaar te houden. Een paar pagina’s verderop: advertenties van ‘Fly-Drives’ naar indrukwekkende paradores in Spanje en ‘luxe zonvakanties voor couples’ naar Kreta, de Algarve, Mallorca, Corfu of Fuerteventura.^*

De nieuwe uitgave van de Allerhande staat vol vegetarische recepten, #eenweekzondervlees. Zoals de udonsalade met tofu, bimi en peer van Hakubaku of de frisse Caribische pastasalade van Kimberley – ‘gaat de zon spontaan van schijnen’.^* In de bonusfolder: een sixpack hamburgers en XL kippenbouten.

H&M roept consumenten op om hun oude kleren in te leveren om ze een nieuw leven te geven. Want de énige trends die je volgens de modeketen echt moet volgen: recycling en reparatie. Wat krijg je in ruil voor je zak afdankertjes? Een kortingsvoucher om nieuwe kleren te kopen.^*

Snap jij het nog?  

Tijd voor maatregelen. Sinds 2003 geldt in heel Europa een verbod op reclames voor tabak.^* Recentelijk is in Nederland ook een groot deel van de gokreclames aan banden gelegd.^*  

Hoog tijd om ook een landelijk reclameverbod op niet-duurzame producten en fossiele reclames in te voeren. (Advertenties waar wij immers als consument zelf vaak voor betalen!)

Lokaal gebeurt het al. De gemeente Bloemendaal verbiedt al reclames voor vlees, zuivelproducten of producten met fossiele brandstoffen als energiebron. In de gemeente Amersfoort mag niet meer geadverteerd worden voor fossiel vervoer, zoals vliegen, cruises en benzineauto’s. En Nijmegen besloot onlangs om alle fossiele en vleesreclames te weren.

Ook een groep wetenschappers pleitte onlangs voor een verbod op advertenties voor vervuilende producten en diensten. Uit hun onderzoek, uitgevoerd op aanvraag van minister van Klimaat en Energie Rob Jetten, blijkt dat fossiele reclame leidt tot een grotere voorkeur voor niet-duurzame producten, dat mensen door zulke reclames meer niet-duurzame producten verbruiken die ze anders niet zouden kopen én dat mensen meer kopen. In een adviesrapport aan de regering stellen ze daarom dat een reclameverbod op bijvoorbeeld vliegreizen en fast fashion een essentiële maatregel is in de transitie naar een duurzame samenleving.

Critici wijzen erop dat een verbod indruist tegen de vrijheid van meningsuiting. Zij zien liever een waarschuwing op producten, dan een compleet verbod. Maar uit onderzoek blijkt^* dat dit maar weinig effect heeft. Mensen zijn namelijk goed in het negeren van waarschuwingen. Bovendien legt het de verantwoordelijkheid neer bij consumenten, terwijl hun invloed maar beperkt is. 

Wie de hele dag door advertenties ziet voor niet-duurzame keuzes gaat vanzelf geloven dat het volstrekt normaal is om het wel te doen

Een verbod daarentegen richt zich rechtstreeks op producenten van fossiele goederen en diensten en is daarom veel effectiever. Want mensen laten zich vaak leiden door sociale normen: door wat zij denken dat anderen doen en wat zij denken dat anderen wenselijk vinden. Deze normen worden gevormd door vrienden, familie, wat mensen op tv doen, sociale media, etc. Fossiele reclame presenteert niet-duurzaam gedrag als gangbaar, normaal en gewenst en beïnvloedt zo onze normen. Met als gevolg dus meer niet-duurzaam gedrag en hogere barrières om duurzamere keuzes te maken.

Terwijl uit onderzoek van Milieu Centraal blijkt dat mensen het wél belangrijk vinden om duurzame keuzes te maken, maar dat in de praktijk niet doen.^* Veel mensen weten best dat vlees eten, vliegen en het kopen van veel kleren niet duurzaam is. Maar wie de hele dag door advertenties ziet voor zulke niet-duurzame keuzes gaat vanzelf geloven dat het volstrekt normaal is om het wel te doen.

Duurzaam gedrag begint dus niet bij jezelf, maar bij de juiste omgeving.

Een dikke vette streep door misleidende reclames die alleen maar meer vervuiling veroorzaken, zou een mooi begin zijn. Weg met stuntvlees, sky high reclame en modieuze lokroepen!

Voorpagina NRC in 2025: ‘Vakantie zal nooit meer hetzelfde zijn’. Paar pagina’s verderop: puur genieten met de hele familie op de tandem naar authentiek Texel.

Of toch liever: een adembenemende treinreis door Europa. ^*