Ook verhalen over kleine groepen gaan over grote waarden

Onder mijn laatste column over de transgenderzorg las ik meermaals de reactie die ik onder mijn verhalen wel vaker krijg: ‘Waarom zo buitensporig veel aandacht voor de belangen van een marginale groep?’

Het klopt natuurlijk. De journalistiek van mijn collega’s gaat over zorg, wonen of klimaat; thema’s die iedereen raken. In mijn correspondentschap gaat de aandacht vaak naar een kleine groep. Hun identiteit is een dagelijkse hobbel, en volgens mij komt dat juist doordat ze in de minderheid zijn.

Of die aandacht buitensporig is, durf ik niet te stellen. Volgens de laatste (onnauwkeurige, het moet gezegd) schatting, zouden er ongeveer 180.000 transgender personen zijn in Nederland.^* Vergelijkbaar met, zeg, de 180.000 mensen die vast werkzaam zijn in de landbouwsector.^* Over die laatste groep ging het de afgelopen tijd vaak. Vanwege hun verwevenheid met grote thema’s als de stikstofcrisis, boerenprotesten en hun belang voor onze voedselproductie is dat ook niet gek, het is een voorbeeld van de belangen van een kleine groep die de gemoederen flink bezighouden.

Regenboogvlaggen, zebra's en queers galore

De aandacht voor de problemen van trans mensen valt daarbij gevoelsmatig in het niet. Toch is de zichtbaarheid van deze groep, of van de lhbti+-gemeenschap in het algemeen, wel toegenomen de afgelopen jaren. Op tv, in de krant, op sociale media: lhbti+‘ers zijn overal. Afgelopen zomer prijkte een regenboogvlag op je Albert Heijn-tas, je wandelt naar de winkel over een regenboogzebrapad, en reclames zijn vol van gelukkige queer stellen met materialistische droomlevens.

Voor degenen die zich niet met deze gemeenschap verbonden voelen, kan ik me voorstellen dat het wat veel voelt. Of het echter werkelijk de aandacht afleidt van dingen die écht belangrijk zijn, zou ik voorzichtig willen betwisten.

Misschien gaat het inderdaad veel over kleine groepen. Maar wat op het spel staat, zijn grote waarden. En die gaan ons allemaal aan.

Het gaat juist níet om gevoel

Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne vond ik dat de inhoud vaak ontbrak als lhbti-gerelateerde zaken aan bod kwamen, maar eigenlijk is dat ook zo als er geen verkiezingen in aantocht zijn.

Elke afkalving van rechtvaardigheid – hoe particulier ook – raakt ons als collectief, als samenleving

Te vaak wordt enkel ingezoomd op hoe discriminatie voor de gediscrimineerde voelt. Gesprekken over homofobie, racisme of transfobie gaan altijd over de ervaring: hoe is het om keer op keer tegen gemene mensen op te moeten boksen?

Wat keer op keer onbenoemd blijft, is wat discriminatie in werkelijkheid is: een aanslag op de vrijheid, kansen en menselijkheid van degenen die haar ervaren. Een aanslag, kortom, op dingen die we in dit land koesteren, niet in de laatste plaats in de Grondwet.

Geen wonder

Door het steeds over ervaringen te hebben, blijft het gesprek steken op particuliere belangen. Geen wonder dat buitenstaanders zich nauwelijks met deze gesprekken verbonden voelen.

Verhalen over transzorg, homofobie of sociaal onrecht resoneren niet bij iedereen, maar in de kern gaan ze over waarden die we delen: vrijheid, zelfbeschikking, veiligheid, rechtvaardigheid, menselijkheid, waardigheid. Juist dat maakt het een gezamenlijk probleem als die gedeelde waarden onder druk staan, ook al gaat het over een kleine groep.

Maar dingen kunnen veranderen.

Neem de toeslagenaffaire. Het racisme dat vervlochten raakte met de werkwijze bij de Belastingdienst,^* zal veel witte Nederlanders nooit direct raken. Maar een overheid die de rechtvaardigheid dusdanig veronachtzaamt, gaat ons allen aan – een inzicht dat breed werd gedragen toen de toeslagenaffaire vol aan het licht kwam. Rechtvaardigheid moet ons uiteindelijk allemaal beschermen; elke afkalving daarvan – hoe particulier ook – raakt ons als collectief, als samenleving.

Een samenleving met meer vrijheid voor iedereen vinden we allemaal een goed idee. Daarvoor is aandacht voor particuliere problemen soms noodzakelijk, omdat wat op het spel staat van levensbelang is. Voor iedereen.

Het lukte de slachtoffers van de toeslagenaffaire en de boeren om bloot te leggen hoe hun belangen overlappen met die van het collectief. Voor de lhbti+-gemeenschap, voor mensen van kleur, of andere sociale minderheden zijn net zo goed dwarsverbanden met de belangen van de rest te onderscheiden. Waarom dat niet ook af en toe wat aandacht verdient, is mij een raadsel.

Weet u het?