Vluchten uit Noord-Korea wordt steeds moeilijker, laat deze aangrijpende documentaire zien

Op een landkaart loopt de snelste vluchtroute van Noord- naar Zuid-Korea dwars door de gedemilitariseerde zone op de 38ste noorderbreedtegraad – ware het niet dat dit de zwaarst beveiligde grens op de aardbol is. Sinds 1996 slaagden slechts twintig Noord-Koreanen erin via dit gebied te ontsnappen naar het vrije zuiden;^* in 2017 werd een spectaculaire oversteek vastgelegd op camera.^*

De enige logische ontsnappingsmethode uit Noord-Korea is het oversteken van twee rivieren in het noorden van het land, aan de grens met China. Zodra die barre doorkruising is doorstaan begint de lange tocht naar vrijheid pas: de Chinese overheid retourneert betrapte vluchtelingen zonder genade aan het communistische regime van Kim Jong-un, waar hen marteling en het strafkamp te wachten staat. Vallen jonge vrouwelijke overlopers in handen van mensensmokkelaars zonder mededogen, dan lopen zij het risico te eindigen in de prostitutie of te worden verkocht als bruid voor een vrijgezelle Chinese plattelander.

De documentaire Beyond Utopia brengt op indringende wijze in beeld hoe een Noord-Koreaanse familie via China, Vietnam en Laos het veilige Thailand probeert te bereiken – een barre reis van zo’n 5.000 kilometer. Dankzij nachtcamera’s zijn we getuige van een grootmoeder van 80 die tien uur door de Zuidoost-Aziatische jungle banjert. Kim is groots en Amerikanen vertrouwt ze voor geen cent, vertelt ze voor de lens – maar ze vertikte het om haar kinderen en kleinkinderen als achterblijver te moeten verlinken aan het Noord-Koreaanse veiligheidsapparaat. Dus ging ze mee.

Deze film is geen feelgoodverhaal. Regisseur Madeleine Gavin voert ons langs onbetrouwbare mensensmokkelaars die om meer geld vragen als de nood het hoogst is; een moeder die via een krakende telefoonverbinding moet aanhoren dat haar zoon na een mislukte uitbraak bont en blauw werd geslagen en in de goelag is beland; en dan is daar nog de vriendelijke pastoor Seungeun Kim, de Schindler van Seoel die naar eigen zeggen duizend Noord-Koreaanse overlopers hielp, maar dat moest bekopen met permanent lichamelijk letsel en een serieuze beperking van zijn bewegingsvrijheid.