Laat Yesilgöz niet wegkomen met haar schaamteloze leugens over nareis-op-nareis

Op 7 juli 2023 viel het kabinet-Rutte IV. VVD, D66, CDA en ChristenUnie konden het niet eens worden over de gezinshereniging van asielzoekers.^* Een dag later legde Dilan Yesilgöz, destijds minister van Justitie en onderhandelaar namens de VVD aan de asieltafel, bij praatprogramma Op1 verantwoording af. Althans, dat dacht iedereen.

Eén groot probleem voor de VVD waren de zogeheten gestapelde nareizigers. Yesilgöz gaf uitleg: als een vrouw naar Nederland komt met twee kinderen, kan de vader daarna ook komen. Maar die vader heeft een nieuwe vrouw en kinderen, en die reizen vervolgens ook deze kant op. Maar de ouders van de (nieuwe) vrouw zijn afhankelijk van de vrouw, dus ook zij steken de grens over.

Kortom, waar je denkt slechts één gezin te verwelkomen, blijken het al snel drie families te zijn. En Nederland laat het allemaal maar gebeuren. Geen wonder dat het zo’n bende is in Ter Apel – elke asielzoeker is een matroesjkapop met nog eens tien asielzoekers erin. ‘Het gaat over nareis op nareis op nareis’, concludeerde Yesilgöz op alarmerende toon, echt ‘heel veel’.

Niet dus.

In 2023 werden de asielaanvragen van in totaal tien (!) nareizigers van nareizigers ingewilligd, aldus een rapport dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) afgelopen vrijdag publiceerde. Daar kun je nog niet eens een voetbalteam mee vormen. In totaal hadden zich dat jaar 170 nareizigers van nareizigers aangemeld – waarmee het toelatingspercentage op een schamele 6 procent komt. En 2023 was geen uitzonderlijk jaar. In totaal willigde Nederland in vijf jaar tijd 350 van zulke gestapelde nareisverzoeken in.

Laat het even tot je doordringen: het kabinet is mede gevallen vanwege nareizigers op nareizigers, van wie nu blijkt dat ze… ongeveer net zo zeldzaam zijn als de korenwolf. Het verhaal van Yesilgöz was een overdrijving op overdrijving op overdrijving.

Nareis-op-nareis was een non-issue

De gevolgen reiken verder dan alleen een kabinetsval. In de beeldvorming was het machteloze midden de regie over onze grenzen kwijt, en was het ook nog eens te zwak om er samen uit te komen. De schipbreuk van Rutte IV zette de toon voor een campagne waarin migratie de hoofdrol kreeg.

Vier dagen voor de verkiezingen herhaalde Yesilgöz in de Volkskrant dat nareis-op-nareis gaat over ‘duizenden mensen’^* – een overdrijving die experts en de IND zelf destijds al openlijk bekritiseerden. Een ‘non-issue’, stelden deskundigen; waarschijnlijk een heel kleine groep, aldus de IND. Maar de exacte cijfers waren niet bekend, dus een ware ontmaskering bleef uit. Niemand had zo veel baat bij Yesilgöz’ overdrijving als Geert Wilders, die met zijn anti-immigratieretoriek maar liefst 37 zetels won.

En één punt blijft hier nog onderbelicht. Zelfs als het uiteindelijk om de hele groep nareizigers ging – niet dat dat Yesilgöz’ verdraaiing van de waarheid zou rechtvaardigen – over welk deel van het immigratietotaal praten we dan eigenlijk? Nou, minder dan 3 procent van het totaal aantal immigranten in de afgelopen vier jaar. Een draai richting VVD-beleid op dit vlak zou op zijn best 0,1 procentpunt schelen. Het is onvoorstelbaar dat je daar een kabinet op laat vallen.

Als dit is hoe het werkt, dan kan elke politicus zomaar wat verzinnen en ermee wegkomen

En nu? Yesilgöz hoeft vast niet af te treden als demissionair minister van Justitie en Veiligheid. Misschien wordt ze zelfs de volgende premier in een kabinet met PVV en BBB. De feiten zijn boven water, maar ze doen er blijkbaar nauwelijks nog toe.

Maar dat kunnen we niet laten gebeuren. ‘Als dit is hoe het werkt, dan kan elke politicus zomaar wat verzinnen en ermee wegkomen’, verzuchtte Martijn van der Linden, de persvoorlichter van VluchtelingenWerk, als reactie op het onderzoek van de IND.

Een geschonden norm is niet makkelijk hersteld

Van der Linden heeft gelijk. Of ze het nu leuk vinden of niet, kiezers zijn in hoge mate overgeleverd aan het fatsoen van politici. Dit gaat niet om regels, maar om normen. Zoals: je liegt niet over migratiecijfers om er electoraal beter van te worden. Eenmaal geschonden laten die normen zich niet eenvoudig herstellen. Yesilgöz heeft de boel besodemieterd, en de gevolgen voor het Nederlandse bestuur zijn nauwelijks te overzien.

Politici, journalisten en kiezers zouden Yesilgöz op z’n minst net zo lang moeten confronteren met haar asielverdraaiingen tot ze er zonder meel in de mond excuses voor aanbiedt. Het is immers al wrang genoeg dat centrumrechtse partijen tegenwoordig de campagneboodschap van de PVV uitdragen, zonder in te zien dat ze met hun bombastische paniekzaaierij en onhaalbare beloftes hun eigen graf graven. Maar dat dit feitenvrij gebeurt, is onacceptabel. Elke politicus heeft recht op zijn eigen mening, maar niet op zijn eigen fabels.