Wie maakt een einde aan De Grote Migratieleugen?

In de politiek van de afgelopen jaren is de kloof tussen woorden en daden nergens zo schrijnend als bij het immigratiedebat.

Veertien jaar lang was de VVD de grootste coalitiepartij. Al in het verkiezingsprogramma van 2010 noemde de partij ‘het beperken van immigratie’ als een van de prioriteiten.^* Voor de verkiezingen van 2012 zou zij ‘kansarme immigratie verder terugdringen’.^* In het programma van 2017 wilde de partij eveneens ‘controle krijgen over de migratiestromen’.^* En in 2021? We gaan ‘migratiestromen bedwingen’,^* en nu voor het echie!

Maar niet heus. Telde Nederland in 2010 nog 154.000 immigranten, in 2021 waren dat er alweer 252.000.^* Dat is een groei van 64 procent! In 2022 kwamen er zelfs 403.000 immigranten, maar dat kwam vooral door de oorlog in Oekraïne.^*

Hebben we het over migratie, dan zijn politici zo betrouwbaar als een theepot van chocolade. In het bijzonder de hardliners. Keer op keer horen we ze harde taal uitslaan over minder immigranten, en nooit komt er iets van terecht.

Wat we hier zien, is De Grote Migratieleugen. Wat verklaart het gat tussen retoriek en realiteit?

Zelfs als je het zou willen, kun je immigratie heel moeilijk verminderen

Allereerst is daadwerkelijke ‘grip op migratie’ een mythe zolang we in de Europese Unie zitten. Meer dan de helft van de immigranten is afkomstig uit de EU. En daar kunnen we weinig aan doen: binnen de EU mogen alle inwoners overal wonen, werken en vakantievieren zonder gedoe, dus heb je geen controle over je grenzen. Tenzij je de EU wilt verlaten, maar minder dan een op de zeven burgers wil een Nexit.^*

‘Grip op migratie’ wordt door rechtse politici ook steevast in verband gebracht met asiel. Maar als je naar de cijfers kijkt, was minder dan 13 procent de afgelopen tien jaar asielzoeker of nareiziger. Het gaat hier om een kleine groep. Je kunt dan voor de bühne allerlei draconische maatregelen invoeren, maar dat zal hooguit een paar procent schelen.

Uiteindelijk is onze economie de krachtigste magneet voor nieuwkomers. Een land als Hongarije is veel minder populair bij migranten, maar het mediane inkomen is daar dan ook vier keer zo laag.^* Zoals socioloog Hein de Haas zegt: ‘De beste manier om migratie tegen te gaan, is je economie te gronde richten.’^* Maar ja, dat is niet zo’n populaire boodschap als je zieltjes wilt winnen met een anti-immigratiegeluid.

Onmacht is dus de eerste verklaring voor De Grote Migratieleugen. Het is een ontnuchterende boodschap aan kiezers die niet van migranten houden: misschien is de hoge immigratie niet iets wat we zomaar kunnen indammen.

Zelfs als je het zou kunnen, moet je immigratie niet willen verminderen

Maar naast onmacht gaat het ook om onwil. In het Verenigd Koninkrijk, waar ik woon, ging het bij het Brexit-referendum van 2016 voor een belangrijk deel om migratie. Een maand voor het referendum loeide Boris Johnson – toen net gestopt als burgemeester van Londen en overtuigd Brexiteer – dat er ‘geen draagvlak was voor de omvang van de immigratie die we zien’ en dat de situatie ‘volledig uit de hand was gelopen’.^*

Wat gebeurde er nadat de Britten zelf mochten bepalen wie de grens overstak? Het migratiesaldo nam alleen maar toe

Brexiteer Nigel Farage zei dat massa-immigratie zijn land ‘onherkenbaar’ maakte,^* en schetste een toekomst waarin het Verenigd Koninkrijk na de Brexit het migratiesaldo (het aantal nieuwkomers minus het aantal vertrekkers) zou kunnen beperken tot tussen de 30.000 en 40.000.^*

Maar wat gebeurde er nadat de Britten, eenmaal verlost van de Europese Unie, zelf mochten bepalen wie er wel en niet de grens overstak? Het migratiesaldo nam alleen maar toe, tot bijna 700.000.^* In 2022 was het saldo meer dan 100 procent hoger dan in 2016,^* het jaar van het Brexit-referendum.

Dat heeft weinig te maken met illegale bootjes die het Kanaal oversteken – in 2022 kwam slechts 6 procent van alle immigranten op die manier het land binnen.^* Is de post-Brexit-regering dan misschien ineens anders gaan denken over migratie? Welnee, de Conservatieve Partij is nog steeds aan de macht, en over migratie is ze feller dan ooit tevoren.^*

De waarheid is dat de Conservatieve Partij migratie helemaal niet wil indammen, omdat het land buitenlandse arbeidskrachten keihard nodig heeft. Buitenlanders zijn meer dan welkom, want ze moeten vacatures vullen! Zo steeg het aantal buitenlandse verpleegkundigen in het Verenigd Koninkrijk van 16 procent in 2016 naar 27 procent in 2023.^* Tegelijkertijd komt 30 procent van de tandartsen uit het buitenland.^* En maar liefst 35 procent van de dokters.^*

Iets vergelijkbaars geldt voor de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Jarenlang riep zij dat massa-immigratie de Europese identiteit vernietigt. Maar vorige zomer keurde haar regering stilletjes goed dat er tussen 2023 en 2025 nog eens 452.000 werknemers van buiten de EU het land mogen binnenkomen.^* De Italiaanse economie heeft deze mensen hard nodig.

Het zijn de twee dirty little secrets van de anti-immigratiebrigade: ze belooft veel meer dan ze waar kan maken. En erger nog: ze belooft van alles dat ze helemaal niet waar wil maken.

De internationale strijd om vakmensen

We zien hetzelfde gebeuren in Nederland. Kijk om je heen, naar de krantenbezorgers en schoonmakers, de vrachtwagenchauffeurs en glastuinbouwers,^* de bouwvakkers en de distributiewerkers,^* de Uber-chauffeurs^* en de Flink-koeriers: het zijn voor een groot deel mensen uit het buitenland. Of naar de slachterijen, waar een duizelingwekkende 51 procent van de medewerkers elders geboren is.^*

Een beduidend deel van ons consumptiepatroon is gebouwd op de schouders van arbeidsmigranten

In 2021 kwamen er voor elke twee asielzoekers meer dan vijf arbeidsmigranten naar Nederland.^* En die club neemt alleen maar toe – tussen 2006 en 2021 is het aantal arbeidsmigranten in Nederland verviervoudigd.^*

Je moet wel een bord ter grootte van een grensmuur voor je hoofd hebben om het niet te zien: een beduidend deel van onze luxe (of: ons consumptiepatroon) is gebouwd op de schouders van arbeidsmigranten.

En kiezers weten dit. Ook in andere landen. Als je Britten vraagt of ze de totale immigratiecijfers te hoog vinden, dan zegt een meerderheid (64 procent) ‘ja’.^* Maar vraag je ze vervolgens in welke beroepsgroep er dan minder immigranten moeten komen – dokters, verpleegkundigen, fruitplukkers, academici, bouwvakkers, IT’ers, horecamedewerkers of zelfs studenten – dan zijn Britten voor elke groep juist positief over het rekruteren van nieuwkomers.^* Elke groep, behalve bankiers (dat zal nog de nasleep van de financiële crisis zijn).

Arbeidsmigranten doen het werk waar veel mensen hun neus voor ophalen. Wist je dat 63 procent van de arbeidsmigranten in Nederland bruto minder verdient dan 20 euro per uur? En dat meer dan driekwart van de arbeidsmigranten onder het gemiddelde uurloon verdient?

Ondertussen zijn er vanwege de vergrijzing steeds meer mensen nodig die vitale beroepen uitvoeren in Nederland: verpleegkundigen en tandartsen, bouwvakkers en warmtepompinstallateurs. Er wacht ons niets minder dan een internationale strijd om vakmensen. De Amerikanen, de Britten, de Polen, de Duitsers en de Japanners hebben onlangs allerlei bijzondere maatregelen getroffen om deze migranten aan te trekken, zoals een speciaal visum voor buitenlandse zorgmedewerkers.

De balans zal hoe dan ook opgemaakt moeten worden

Leg je de werkelijkheid naast de verkiezingspraat, dan zie je: rechtse Europese politici doen alsof ze immigratie enorm gaan indammen, maar als ze eenmaal aan de macht zijn, doen ze wat arbeidsmigratie betreft het omgekeerde. Want ze weten ook dat de economische gevolgen anders veel te groot zijn.

Maar om toch de schijn hoog te houden dat ze ‘streng op migratie’ zijn, blijven ze verbolgen wijzen naar de (relatief kleine groep) asielzoekers – die ze sowieso niet buiten de deur kunnen houden.

Is er iets neerbuigender dan beloven dat je migratie terug gaat dringen, terwijl je helemaal niet het gereedschap hebt om dat te doen?

Ik heb geen enkel probleem met kiezers die anti-immigratie zijn. Het is een legitiem standpunt – iedereen kan zijn of haar eigen afweging maken. Maar geef dan wel een duidelijk beeld van wat er in de weegschaal ligt. Laten we er geen doekjes om winden: als je in Nederland écht een veel lager migratiesaldo wil, dan kan dat niet zonder gigantische economische schade.

Niet alleen komen er dan veel minder arbeidsmigranten binnen die de economie aan de gang houden, je zult ook uit de EU moeten stappen wil je de grenzen dicht kunnen houden. En we hoeven alleen maar naar de overkant van het Kanaal te kijken om te zien wat de dramatische economische gevolgen zijn van een vertrek uit de EU.

Be honest, zoals David Beckham tegen zijn vrouw Victoria zei, toen zij in hun documentaire beweerde uit een arbeidersgezin te komen (haar vader bracht haar in een Rolls-Royce naar school).

Het ware dedain voor de kiezer komt niet van links

Het nieuwe modewoord onder rechtse opiniemakers is dedain voor de gewone man. Dedain van rijke linkse mensen,^* Brusselse bureaucraten of van voormalig NOS-weerman Gerrit Hiemstra.^* Maar niemand heeft het over het dedain aan de andere kant van het politieke spectrum.

Is er iets neerbuigender dan beloven dat je migratie terug gaat dringen, terwijl je helemaal niet het gereedschap hebt om dat te doen? Neerbuigender dan ‘grip op migratie’ prediken, zonder ronduit te erkennen dat je daarvoor uit de Europese Unie moet stappen?

Neerbuigender dan kiezers aanpraten dat al hun sores worden veroorzaakt door nieuwkomers, zonder eerlijk te zijn over de sleutelrol die arbeidsmigranten spelen in ons economische model? En vervolgens consequent niet leveren, omdat je diep van binnen helemaal niet wil wat je zegt? Het ware dedain voor de kiezer vind je bij Giorgia Meloni, Rishi Sunak en Geert Wilders.

Ooit komt er een dag dat kiezers het bedrog van De Grote Migratieleugen doorgronden. Eindelijk zullen ze zien dat politici wat betreft irreguliere migratie te veel beloven, en te weinig waarmaken. En dat ze wat betreft arbeidsmigratie helemaal niet minder willen, omdat onze arbeidsmarkt schreeuwt om mensen.

Ooit, maar nu nog niet. Met een PVV-coalitie zullen we de zwendel eerst aan den lijve moeten ondervinden.