Waarom een boek over het misbruik van één meisje door heel Nederland gelezen moet worden

YouTube

Toen journalist Rinke Verkerk ons voor het eerst vertelde dat ze een boek wilde schrijven over Lenneke, een oud-dorpsgenoot die als kind misbruikt werd door haar opa, dachten wij in eerste instantie: dit is niet echt iets voor De Correspondent. De boeken van De Correspondent gaan immers over grotere maatschappelijke structuren en ontwikkelingen, niet over persoonlijk leed.

Maar, zei Rinke toen: dit gáát over een grotere maatschappelijke structuur! Want in iedere schoolklas in Nederland zit gemiddeld een Lenneke – een minderjarig slachtoffer van seksueel misbruik. Misbruik komt dan ook in ieder dorp, iedere stad en in iedere sociale klasse voor.

En, niet alleen dat, zei Rinke: bij seksueel kindermisbruik speelt nóg iets universeels. Iets wat zelden wordt benoemd: dat zoveel omstanders als ze met het misbruik worden geconfronteerd ervan wegkijken.

Door dat mechanisme is seksueel misbruik van kinderen vaak een ‘publiek geheim’ – iets waar iedereen wel van weet, maar waar niet echt over wordt gesproken. Dat kan leiden, ontdekte Rinke, tot wat wetenschappers ook wel ‘the second rape’ noemen: het tweede trauma dat slachtoffers ervaren als ze niet worden gehoord door iedereen om hen heen. En dat het dus wel ‘aan henzelf’ zal liggen dat ze misbruikt zijn. Dat er iets ‘mis’ is met hen.

Een boek over hoe de maatschappij met iets pijnlijks als misbruik omgaat

Dus ja, het boek zou weliswaar een persoonlijke familiegeschiedenis zijn, maar één met een universele zeggingskracht. Een boek over daders, slachtoffers en omstanders – en over hoe wij als maatschappij met zoiets pijnlijks als kindermisbruik omgaan. Of eigenlijk: het uit de weg gaan.

Zo begon een journalistieke zoektocht van bijna drie jaar, waarin Rinke tientallen mensen sprak – van de meester tot de politieagent, de ouderling tot de conciërge, de zedenrechercheur tot de dominee, en natuurlijk het slachtoffer zelf, haar familieleden en haar vrienden. Het resultaat is een prachtig en indringend boek, met de treffende titel: Het hele dorp wist het.

In deze podcast spreekt hoofdredacteur Rob Wijnberg uitgebreid met Rinke over hoe het was om dit boek te maken, wat ze ervan leerde en hoe wij, als samenleving, betere omstanders kunnen worden en zo het leed van slachtoffers kunnen verlichten. Ook vertelt Rinke over wat het boek tot nu toe teweeg heeft gebracht – welke mooie, indringende reacties ze heeft ontvangen, van slachtoffers en van omstanders.