De compensatieregeling voor de toeslagenaffaire is een compleet fiasco

Luisteraars! De compensatieregeling voor gedupeerden van de toeslagenaffaire is een compleet fiasco. ‘Ik sluit niet uit dat we hier nog eens een parlementaire enquête over krijgen’, zei Peter Heijkoop, wethouder te Dordrecht en kopstuk bij de Vereniging Nederlandse Gemeenten, deze week in een interview met Algemeen Dagblad.

Ik (Jesse) begrijp wel wat hij bedoelt. Waar eerder naar de kleinste fouten werd gespeurd om grote bedragen aan toeslagen terug te vorderen, wordt nu naar de minste aanleiding gezocht om grote bedragen aan compensatie uit te keren.

Het is makkelijk om achteraf te constateren dat het uit de hand is gelopen. Het is wat zinniger om dat te constateren op het moment dat belangrijke beslissingen worden gemaakt. En de compensatieregeling is rijp voor een contracyclisch geluid.

De ervaring van de meest ernstig gedupeerden is inmiddels maatgevend gemaakt voor de hele groep van zo’n 33.000 gedupeerden. Maar wat doorgaat voor ‘gedupeerde’ heeft soms nauwelijks verband met daadwerkelijke dupering. Een boze brief – waarbij niks is teruggevorderd – geeft inmiddels ook al recht op enorme bedragen en compensatie.

Wie is aangemerkt als gedupeerde van de toeslagenaffaire heeft namelijk recht op 30.000 euro, kwijtschelding van alle publieke schulden (waaronder studiefinanciering, belastingschulden en zorgverzekeringsschulden), kwijtschelding van private schulden, 2.000 en 10.000 euro voor elk kind, 10.000 euro voor de ex-partner. Daarnaast is er nog recht op een integrale beoordeling (waarbij nog meer dan 30.000 euro kan worden verkregen), en een ruimhartige beoordeling van de ‘werkelijke schade’ (waarbij nog eens bedragen van meer dan 100.000 euro naar gedupeerden kan gaan).

Staat dit nog in enige verhouding tot de geleden schade? De laatste keer dat ik over de compensatieregeling schreef, in 2022, zou het nog zo’n 5 miljard euro kosten – dat is inmiddels opgelopen tot 7,2 miljard euro, waarbij er in stukken voor de formatie gewag wordt gemaakt van tegenvallers van nog eens 1 tot 2 miljard euro. Er werken straks 2.350 mensen bij de herstelorganisatie, terwijl er in 2013 bij Belastingdienst/Toeslagen slechts 600 man werkten.

De politiek blijkt onmachtig om het tij te keren. Sterker nog: de regeling loopt alleen maar verder uit de klauwen, dankzij onmogelijke beloftes en onwerkbare eisen.

Leesvoer bij deze aflevering:

• ‘Na de toeslagenaffaire is nu de compensatie-affaire in de maak (en weer wil niemand het horen)’,^* een stuk dat Jesse eerder schreef over de compensatieregeling.
• De boetefabriek,^* het recent verschenen boek van Merel van Rooy over de verkeersboetewet Mulder.
• Een interview van Charlotte Huisman met wethouder Peter Heijkoop: ‘Gemeenten voelen zich soms een pinautomaat voor de wensen van toeslagenouders.’^*

Zoals altijd kun je je opmerkingen en suggesties met ons delen via rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.