Wie nadenkt over zingeving wordt gelukkiger – ook op kantoor

Is het werk dat je doet eigenlijk wel zinnig? Is het in lijn met je persoonlijke waarden? Wat zijn je persoonlijke waarden eigenlijk? Waar streef je naar in het leven? En past je werk daar wel goed bij?

Het zijn vragen die de meeste mensen zichzelf niet zo vaak stellen. Maar mede door Rutger Bregmans nieuwe boek Morele Ambitie is er op dit moment volop aandacht voor.

Als we onszelf de tijd geven om over deze vragen na te denken, erover te spreken met anderen en er misschien zelfs over te schrijven, waar leidt dat dan toe? Zeggen mensen in groten getale hun baan op? Of blijven ze hetzelfde werk doen, maar pakken ze hun baan voortaan anders aan? Halen ze zo meer voldoening uit hun werk? Lopen ze bonussen mis? Of een hoger salaris? Worden ze gelukkiger?

Of verandert er eigenlijk helemaal niets?

‘Mijn doel is om…’

Een recente studie van een groep economen van de London School of Economics en de universiteit van Chicago geeft verrassende antwoorden op deze vragen. De onderzoekers werken samen met een grote multinational in de consumentenindustrie. Dat bedrijf is in meer dan honderd landen actief, heeft een omzet van tientallen miljarden euro’s en ruim honderdduizend mensen in dienst.

Die samenwerking maakt het mogelijk om de effecten van het nadenken over zingeving uitgebreider te bestuderen dan ooit. De onderzoekers hebben toegang tot geanonimiseerde gegevens uit het personeelsbestand over meerdere jaren en hielden verschillende enquêtes onder de werknemers. Belangrijker nog: het bedrijf is bereid om samen met de onderzoekers een experiment aan te gaan, waarbij een willekeurig deel van de grote groep werknemers aan het denken wordt gezet over zingeving.

Het bedrijf startte een paar jaar geleden met een eendaagse workshop genaamd ‘Discover Your Purpose’, waaraan werknemers vrijwillig deelnemen. De workshop is erop gericht werknemers te laten reflecteren op hun levensdoelen. Waar streefden ze naar in hun kindertijd? Wat geeft hun nu een gevoel van zingeving? Wat maakt hen gelukkig? Waar houden ze van en wat maakt hen enthousiast? Ook wordt hun gevraagd een denkbeeldige reis naar de toekomst te maken, naar het moment waarop ze tachtig jaar oud zijn. Wat wens je dan dat je meer of anders had gedaan toen je jonger was?

Deelnemers moeten zich voorbereiden op de workshop door vier korte persoonlijke verhalen te schrijven die antwoord geven op dit soort vragen. Tijdens de workshop delen ze deze verhalen met een paar andere deelnemers en geven ze elkaar feedback. Aan het eind van de workshopdag schrijft elke deelnemer een purpose statement op, bestaande uit één zin: ‘Mijn doel is om…’

Nadenken over zingeving leidt er blijkbaar toe dat veel mensen zich realiseren dat ze niet op de goede plek zitten

Veel deelnemers vertellen later in enquêtes dat ze die zin in de hoes van hun telefoon of laptop geplakt hebben, of thuis op de koelkast, om zo steeds opnieuw herinnerd te worden aan hun levensdoel.

De workshop is populair: twee van de drie werknemers die uitgenodigd worden schrijven zich in. Er is blijkbaar veel behoefte om je levensdoel te ontdekken. Niet alle werknemers kunnen tegelijk de workshop volgen, maar dit geeft de onderzoekers mooi de mogelijkheid om een experiment op te zetten. Er is een ‘behandelgroep’, die een uitnodiging krijgt om de workshop te gaan volgen, en een ‘controlegroep’, die pas twee jaar later wordt uitgenodigd. Toewijzing aan de behandel- en controlegroep is willekeurig. Door de twee groepen een tijd lang te volgen ontstaat er een betrouwbare schatting van de effecten van de workshop.

Een workshop, dubbel zoveel baanopzeggingen

En die effecten zijn opzienbarend. Ten eerste: de workshop leidt tot een verdubbeling van het aantal werknemers die hun baan opzeggen. Elke maand vertrekt zo’n 0,8 procent van de werknemers. In de groep die de workshop doet, neemt dit toe tot 1,5 procent. Nadenken over zingeving leidt er blijkbaar toe dat veel mensen zich realiseren dat ze niet op de goede plek zitten; dit geldt vooral voor werknemers die voorafgaand aan de workshop al minder productief waren.

De werknemers die niet vertrekken, worden in hun werk 4 procent productiever. Een mogelijke verklaring is dat ze door de workshop de zin van hun werk hebben (her)ontdekt en daardoor gemotiveerder zijn. Wat ook zou kunnen is dat ze hun werk anders zijn gaan inrichten (door bijvoorbeeld andere taken te doen of de taken voortaan anders aan te pakken) en daardoor meer zingeving ervaren.

Enquêtes zes maanden na de workshop laten inderdaad zien dat de werknemers in de behandelgroep meer zingeving en voldoening halen uit hun werk dan de werknemers in de controlegroep. Ze voelen zich sterker geïnspireerd op het werk, ze zijn blijer met hun baan, en voelen zich in het algemeen gelukkiger.

Een zin-winsituatie

Betalen werknemers een prijs voor hun herwonnen zingeving? Pakken ze misschien vaker taken op die wel zingeving bieden maar minder snel leiden tot een bonus of promotie? Uit de data blijkt daar weinig van. Integendeel: werknemers in de behandelgroep gaan méér verdienen – 4 procent meer zelfs – vergeleken met de werknemers in de controlegroep die nog niet voor de workshop zijn uitgenodigd. Ondanks de stijgende lonen levert de workshop het bedrijf, volgens een ruwe schatting, een hogere winst op: de geschatte extra opbrengsten zijn een factor hoger dan de extra kosten.

Uit eerder onderzoek wisten we al dat werknemers die zingeving ervaren op het werk gemotiveerder zijn, productiever zijn, gelukkiger zijn en minder snel geneigd zijn hun baan op te zeggen. We wisten ook al wel dat zingeving in werk niet uitsluitend weggelegd is voor mensen met een ‘cruciaal beroep’ (zoals onderwijzer, arts, politieagent, vervoerder, boer), maar ook voor een meerderheid van de verkopers, marketeers, hr-managers en financieel medewerkers.

De resultaten van deze nieuwe studie suggereren dat zingeving geen constante is, maar iets wat van tijd tot tijd opnieuw bezien en herontdekt moet worden. Zowel werknemers als werkgevers plukken daar de vruchten van.