Worden jonge mannen echt steeds conservatiever? Niet als je naar de cijfers kijkt

‘Waarom worden jongeren steeds conservatiever?’^*

‘Fors deel jonge mannen en jongens conservatiever dan boomers, keren zich tegen feminisme.’^*

‘Waar komen die steeds traditionelere denkbeelden van de onlinegeneratie vandaan?’^*

 ‘Red jongeren van hun conservatisme.’^*

‘Femke Halsema ziet een “nieuw soort preutsheid” onder jongeren: “Het is haast onvoorstelbaar wat er in deze groep gebeurt.”’^*

De nieuwe lichting jongeren – en dan vooral mannen – is schrikbarend conservatief. Tenminste: dat ga je wel denken als je de koppen van nieuwsberichten, columns en YouTube-filmpjes ziet.

De beruchte influencer Andrew Tate is een veelgeziene gast in de talloze alarmerende verhalen over conservatieve jongeren. Hij maakt er geen geheim van dat vrouwen in zijn ogen onderdanig moeten zijn en pocht dat hij de lakens niet deelt met dames die ouder zijn dan 25.

Zijn schare volgers op sociale media loopt in de miljoenen, en dat zijn met name jonge mannen. Eén op de vijf Britse mannen tussen de 16 en 29 heeft een positief beeld van Tate.^* De Amsterdamse burgemeester Halsema spreekt dan ook ‘geregeld jongeren, vooral jongens, die teruggrijpen op een archaïsch man-vrouwbeeld’.

Dus progressieve zielen, houd je hart vast. Onze met bloed, zweet en tranen verkregen vrijheden en rechten lijken bedreigd te worden. De onbuigzame jongeren van Gen Z komen eraan!

Maar is dat eigenlijk wel zo? Zijn jonge mannen van nu werkelijk conservatiever dan die van tien of twintig jaar geleden? Op welke data is dat gebaseerd?

Voor de World Values Survey en de European Values Study worden elke paar jaar duizenden Nederlanders uitgebreid ondervraagd. De data van deze onderzoeken geven antwoord op belangrijke vragen: wat vinden jongeren vandaag van de strijd voor vrouwen- en homorechten, en hoe verschilt dat van twintig jaar geleden? En hoe zit het met abortus en euthanasie? Of met religieuze zaken en klimaatbeleid? En zijn jonge mannen echt steeds vaker anti-immigratie?

Welke standpunten zijn conservatiever geworden?

Laten we, met Tate in ons achterhoofd, eerst eens kijken naar standpunten over de man-vrouwverhouding. In 2006 vond 28 procent van de jonge mannen (15 tot 29 jaar) nog dat mannen betere politieke leiders zijn dan vrouwen; inmiddels is dat gedaald tot 18 procent.

Of neem abortus, altijd een heet hangijzer in de arena van conservatieven versus progressieven. In 1981 vond slechts 36 procent abortus acceptabel. In 2008 was het nog altijd minder dan de helft, maar in 2022 is dat meer dan 71 procent. Een ware aardverschuiving. We hoeven dus niet wakker te liggen, bang voor Amerikaanse toestanden in Nederland.

Niet alleen vrouwen voelen de hete adem van de oerconservatieven in hun nek. Ook de lhbti+-gemeenschap maakt zich zorgen. Van de huidige generatie jonge knapen hebben ze gelukkig minder te vrezen: in 1981 vond 28 procent van de jonge mannen homoseksualiteit onacceptabel, in 2006 was dat percentage nog onveranderd, maar in 2022 is het gedaald tot 7,2 procent.

En de seksuele moraal dan – is de tijd van vrijheid, blijheid binnenkort voorbij? Integendeel. Geloof het of niet: Nederland heeft nog niet zo lang geleden een ware cultuuromslag doorgemaakt als het gaat om casual seks, zonder vaste partner. In 2008 zag slechts 33 procent dat als acceptabel, maar in 2022 is dat geëxplodeerd naar 80 procent, van een derde naar een overweldigende meerderheid.

Oké, dus jonge mannen zijn misschien niet conservatiever geworden als we kijken naar vrouwenzaken, homorechten of hoe losjes we zijn wat betreft seks. Maar wat als het gaat over grote thema’s die veel stof doen opwaaien; migratie en klimaat? Niet conservatief als Andrew Tate, maar als Geert Wilders.

Jonge mannen vertrouwen mensen met een andere nationaliteit inderdaad iets minder, vergeleken met 2017. Toen had een indrukwekkende 77 procent van de ondervraagden daar geen problemen mee. Maar: het aandeel dat vertrouwen had in mensen met een andere nationaliteit is nog altijd meer dan twee keer (!) zo groot als in 2012 of 1999.

En ja, vergeleken met 2008 willen nu iets meer jonge mannen een strenger migratiebeleid. Maar je zou bijna een vergrootglas nodig hebben om dat verschil te ontdekken.

Tot slot: klimaat. In 2006 en in 2012 vond minder dan de helft van de ondervraagde jonge mannen nog dat het beschermen van het milieu prioriteit verdient boven economische groei. Inmiddels is dat wel anders: meer dan 70 procent van de jonge mannen ziet het beschermen van onze planeet nu als prioriteit.

En zo zijn er nog legio voorbeelden (zo hangen jonge mannen minder de kerk aan en vinden ze vaker dat euthanasie te rechtvaardigen is). De boodschap is helder.

Rechts stemmen is iets anders dan conservatief zijn

Hoe is dan toch het beeld ontstaan dat jonge mannen steeds conservatiever worden? Ten eerste stemmen jonge mannen nu vaker op radicaal-rechtse partijen dan jonge mannen tien jaar geleden. Maar dat geldt voor alle leeftijdsgroepen.

Dit komt bovendien niet omdat de standpunten van jongeren conservatiever zijn geworden, maar omdat onderwerpen zoals immigratie nu hoger op de agenda staan.

Ten tweede denk ik dat media en ‘trendwatchers’ de invloed van influencers op TikTok vaak overdrijven. Ja, Andrew Tate heeft miljoenen volgers op sociale media, uit verschillende landen, maar dat betekent niet dat zijn boodschap twintig jaar geleden minder mensen had aangesproken. Toen waren daar alleen minder kanalen voor.

Dus, de volgende keer dat iemand beweert dat jonge mannen steeds conservatiever worden, vraag dan eens: welk standpunt van deze groep is in 2024 conservatiever dan in 2004? Ik heb het geprobeerd, maar eerlijk: het is dus knap lastig om er één te vinden.

Noot van de redactie, 17 april 2024, 16.20: de jaartallen bij ‘Het percentage jonge mannen dat mensen met een andere nationaliteit vertrouwt’ en ‘Het percentage jonge mannen dat euthanasie te rechtvaardigen vindt’ zijn gecorrigeerd. Nu staan 2006 en 2012 (was 1999 en 2008) bij de eerste, en 1999 en 2008 (was 1981 en 2006) bij de tweede.