Ooit tikte ik bij een ramsjkraampje de jaargangen uit 1939 tot 1942 van damesweekblad Libelle op de kop.

Opvallend was vooral hoe weinig de edities van voor de bezetting verschilden van die van na de bezetting; ook na 10 mei 1940 bleef Libelle de Nederlandse huisvrouw onverstoorbaar informeren over hoe zij een trappelzak voor haar baby kon haken, welke nieuwe roklengte Parijs haar voorschreef en hoe ze haar griesmeelpudding klontjesvrij kreeg. Over oorlogsgeweld, of Jodenvervolging: niks.

De Duitse bezetting bestond in de Libelle vooral tussen de regels door. Na 1940 werden naaipatronen aangeprezen als perfect om de laatste centimeters van je stoffenrantsoen op te maken; advertenties voor of surrogaatkoffie noemden ineens hoeveel bonnen het product boven op de prijs ‘kostte’; en de recepten uit de rubriek ‘Weekmenu’ gebruikten steeds minder schaarse ingrediënten als eieren of vlees.

Door de oude Libelles leerde ik: oorlog ziet er lang niet altijd uit als oorlog. Toch kruipt de constante dreiging van geweld en tekort in de haarvaten van het dagelijks leven. Naast de wreedheden, de dood en het verderf maakt ook dát oorlog slopend.

Ik moest hieraan terugdenken toen ik de video’s bekeek van Omar Shareed (18) en Mohameed Herzallah (19, bijnaam Herz). Vanuit Gaza.

Alledaagse beslommeringen tussen de bommen

‘Day 22 of sharing our daily routine in war zone!’ zingen Omar en Herz in koor. Het is de standaardmanier waarop ze elke dag hun explosief groeiende aantal volgers begroeten. De ‘o’ rekken ze haast opgewekt uit: ‘War zooooooone’. Alsof ze een gezellige spelshow gaan presenteren.

Omar en Herz vluchtten samen vanuit het noorden van de Gazastrook naar Deir al Balah, een stad in het midden van het gebied. Vergeleken met het belegerde Rafah lijkt Deir al Balah relatief veilig, maar ook hier heerst een voortdurende dreiging. Regelmatig starten de vrienden hun vlog voor bergen puin. En in hun uitgelichte stories is te zien dat het gebouw naast hun verblijfplaats werd verwoest bij een bombardement.

Toch valt in hun video’s ook de alledaagsheid van hun beslommeringen op. Omdat de meeste Gazanen geen toegang hebben tot internet, zijn Herz en Omar een bedrijfje begonnen waar mensen tegen betaling dingen kunnen downloaden; beltegoed, digitale simkaarten, maar ook films en games.

Nadat hun klant enkele films heeft gedownload, gaan de vrienden op zoek naar benzine. Dan bezoekt Omar een plaatselijke kapper, met beelden die gevolgd worden door een shot van een gevechtsvliegtuig dat met een onheilspellend geraas overvliegt. ‘Worst sound I ever heard’, vermeldt het bijschrift. Tot slot bezoeken Omar en Herz een kralenwinkel, om een prijsje te kopen voor het toernooi van de schaakclub dat ze voor de kinderen uit de buurt hebben opgezet.

Wat zou je anders doen? Thuis gaan zitten wachten met het licht uit tot er een bom op je huis valt?

Kappers, films, schaakwedstrijdjes, het klinkt allemaal niet als eerste levensbehoeften. Dat mensen in een crisissituatie hun almaar schaarser wordende middelen gebruiken om tegen betaling bij twee gastjes met een laptop een film te downloaden, en dat die het geld dat ze verdienen vervolgens aanwenden om zich te laten bijknippen: als buitenstaander verraste het me, na alle

Tegelijkertijd: wat zou je anders doen? Thuis gaan zitten wachten met het licht uit tot er een bom op je huis valt? Erbij lopen als een slons tot de oorlog voorbij is? Nee, zolang het nog kan probeer je wat afleiding te organiseren, en iets van je waardigheid te bewaren.

Bovendien zijn de omstandigheden waar Omar en Herz in verkeren allesbehalve rooskleurig. Eten is nog wel verkrijgbaar, maar de Opladen van elektrische apparatuur is mogelijk, maar bij een mannetje dat je tegen woekerprijzen Kinderen kunnen vandaag misschien een potje schaak spelen, maar moeten morgen eindeloos met hun ouders in de rij staan voor voedselhulp.

Het zijn dingen die je allemaal te zien krijgt in de vlogs van het olijke duo. Maar tussendoor maken ze grapjes, kletsen ze over hun lunch, en knuffelen ze met katten tussen de vernietigde woonblokken.

De verstrengeling van oorlog en het alledaagse

Wat de vlogs van Omar en Herz laten zien, is hoe de oorlog en het leven van alledag in Gaza innig met elkaar verstrengeld zijn, en tegelijkertijd compleet los van elkaar staan.

Door de vluchtelingenstroom is Deir al Balah waardoor het riool is overstroomd. Dat gaat leiden tot ziekte en ongedierte, vertelt Omar bezorgd, terwijl hij wijst naar de plassen slijk op straat.

‘En toen gingen we naar het strand!’ vervolgt Herz, terwijl de video knipt naar beelden van een branding vol pootjebadende kinderen in de middagzon.

Het is die bizarre dubbelzinnigheid die de vlogs van Omar en Herz schrijnend en hoopvol tegelijk maken. Ook als de gevolgen ervan niet direct in beeld zijn, is de dreiging van de oorlog doorlopend aanwezig in hun vlogs.

Tegelijkertijd blijft er tussen de ellende en de angst door ruimte voor vriendschap, vertier en humor; in een uitgelichte beantwoorden Omar en Herz een vraag van een volger over hoe het met ze gaat middels een van Ross uit Friends, die met een piepend stemmetje ‘I’m fine! Just fine…’ blijft zeggen. In een vertellen ze dat het ‘magnifiek’ weer was voor een potje voetbal, terwijl het op de beelden duidelijk pijpenstelen regent.

In veel opzichten zijn Omar en Herz gewoon enorm getalenteerde vloggers, die leuke, kijkwaardige video’s posten. De omstandigheden waarbinnen ze dat talent ontplooien, zijn echter allesbehalve gewoon. Hun opgewekte manier van praten en hun geklets over ditjes en datjes doen je haast vergeten dat zij zomaar het volgende slachtoffer kunnen worden van het voortwoedende oorlogsgeweld.

Kijkende naar hun video’s vergeet je soms hoe constant, nijpend en allesomvattend de oorlogsdreiging in Gaza werkelijk is. Om een shot later hard met je neus op precies dat feit te worden gedrukt.

#ceasefirenow 🍉

Meer lezen?