De nieuwe coalitie wil lhbti+’ers beter beschermen. Mooi, maar zet ze dan niet weg als ‘letterbak’
Geweld tegen lhbti+’ers aanpakken klinkt als een goed idee. Alleen is geweld niet het enige wat deze groep bedreigt. Als je goed naar de plannen in het hoofdlijnenakkoord kijkt, wordt duidelijk dat het vergroten van de vrijheid van deze gemeenschap allerminst prioriteit heeft.
Welgeteld twee keer komt ‘lhbtiq+’ voor in het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB. De nieuwe ‘politieke samenwerking’, zoals NSC-leider Pieter Omtzigt het blijft noemen,* is vooral van plan om deze groep beter te beschermen.
Zo willen de partijen ‘strikt en streng’ optreden tegen geweld jegens lhbtiq+’ers in asielzoekerscentra.* En ook buiten de opvang worden er ‘maatregelen genomen’ tegen geweld gericht tegen lhbtiq+’ers.
Deze plannen worden verderop in het akkoord zelfs concreet: het politienetwerk ‘Roze in Blauw’, dat bedoeld is om de veiligheid en aangiftebereidheid van lhbti+’ers te verhogen, moet worden versterkt, en een ‘effectieve aanpak’ moet kwetsbare jongeren beschermen tegen pogingen hun seksuele geaardheid te onderdrukken.*
Tegen conversiehandelingen, waar die pogingen over gaan, is inmiddels een verbod voorgesteld, maar het is onwaarschijnlijk dat verbieden alleen veel verschil gaat maken. Goed dus dat het nieuwe kabinet op zoek wil naar een breder, effectiever beleidspakket.
Door het smakelijke, rechtse law-and-ordersausje proef je nauwelijks dat het akkoord de maatschappelijke positie van de gemeenschap juist verzwakt
De plannen klinken veelbelovend, en zijn ook hard nodig: uit recent Europees onderzoek onder lhbti+’ers bleek dat 12 procent van de respondenten uit Nederland in de afgelopen vijf jaar te maken kreeg met fysiek of seksueel geweld.* 53 procent van hen werd in het voorbije jaar geïntimideerd vanwege hun geaardheid of genderidentiteit.*
Geweld tegen deze gemeenschap is dus zorgelijk, dat ziet het kabinet-Wilders I (sorry: Schoof-I)* ook. Alleen is geweld niet het enige wat lhbti+’ers bedreigt. Met het smakelijke, rechtse law-and-ordersausje eroverheen proef je nauwelijks dat het akkoord de maatschappelijke positie van de gemeenschap op andere punten juist verzwakt. Hoe zorg je bijvoorbeeld voor méér acceptatie? Hoe richt je een maatschappij in waarin álle lhbti+’ers vrij, veilig en gelijk zijn? En hoe verzeker je hun toegang tot dingen die ze nodig hebben, zoals goede zorg?
Als je naar de plannen kijkt, wordt duidelijk dat het vergróten van de vrijheid van de lhbti+-gemeenschap allerminst prioriteit heeft.
Ik licht drie punten uit: onderwijs, asiel en zorg.
Voorlichting op school
Heel wat politiek commentatoren vonden het maar vreemd dat de ophef rondom de Week van de Lentekriebels een speciaal plekje kreeg in dit hoofdlijnenakkoord. Waarom zouden de partijen kostbare ruimte in een kort akkoord opofferen om specifiek te noemen dat onderwijs over relationele en seksuele voorlichting volgens hen ‘neutraal en beter toegesneden op de leeftijd van leerlingen’ moet?* Dat is toch geen hoofdlijn?
Voor PVV, NSC en BBB past het echter helemaal bij de kritiek op genderideologie die ze al jaren laten horen. Een oerconservatief standpunt, verdekt opgesteld als bijzaak. Want seksuele voorlichting die ‘neutraal’ en ‘gepast’ is: wie kan daar nou op tegen zijn?
Maar hoe ziet dat er dan uit, ‘neutrale seksuele en relationele vorming’? Dat vroeg D66-leider Rob Jetten in een interruptie aan Caroline van der Plas (BBB), tijdens het debat over het hoofdlijnenakkoord vorige week woensdag. Het leidde tot een van de vreemdere momenten van die dag.
Van der Plas zei het wel normaal te vinden dat homoseksualiteit in de lessen aan bod komt. Maar ‘de hele letterbak’, die ‘gekkigheid’, die mag wat haar betreft wel achterwege blijven. Oftewel: onderwijs over heterorelaties en -seks mag, homoseksualiteit kan misschien nog nét. Maar alles daarbuiten is mal en niet geschikt voor kinderen. Terwijl onderwijs juist cruciaal is voor het kweken van acceptatie voor iedereen binnen de lhbti+-gemeenschap.
VVD-leider Dilan Yeşilgöz kwam tijdens het debat nog even terug op de woorden van Van der Plas. Zij zei zich hard te maken voor ieders ‘vrijheid om totaal zichzelf te kunnen zijn’, en te ‘houden van wie je wilt’. Op het VVD-partijcongres afgelopen weekend herhaalde ze deze woorden nog eens.
Maar hoe wil ze dat doen, in een politieke samenwerking waarbij ‘wisselende meerderheden’ gezocht worden op thema’s waarop de coalitiepartners niet op één lijn liggen? Het debatje over seksuele vorming van vorige week gaf in ieder geval alvast een voorproefje van deze nieuwe vorm van samenwerken.
Bescherming van lhbti+-asielzoekers, maar afkalving van hun rechten
In de paragraaf over het ‘strengste asielbeleid ooit’ wordt specifiek de bescherming van lhbti+-vluchtelingen in de opvang genoemd. Dat is mooi, want deze groep is vaak allesbehalve veilig op de plekken waar ze worden opgevangen.
Maar de veiligheid van deze kwetsbare groep waarborgen is iets heel anders dan hun kwetsbaarheid an sich verminderen. Als je deze groep beperkt in hun mogelijkheden om de onveiligheid van hun thuisland te ontvluchten, dan is je bescherming hier in Nederland weinig waard.
De partijen stellen voor om de ‘inwilligingspercentages’ van asielaanvragen naar onder het Europees gemiddelde te brengen, ‘onder meer door bewijslastomkering, zodat het niet aan de IND is om te bewijzen dat iemand geen recht heeft om hier te verblijven.’*
Die omkering van de bewijslast raakt alle asielzoekers, maar lhbti+-vluchtelingen in het bijzonder. Want hoe kun je bewijzen dat je écht gay bent?
Wat betreft onderwijs, asielopvang en transzorg ziet het er helemaal niet zo goed uit voor de lhbti+-gemeenschap
Voor veel gay en transgender vluchtelingen is het nu al enorm moeilijk om de IND te overtuigen. Vorig jaar berichtte hulporganisatie LGBT Asylum Support* zelfs dat de aanvraag van een Pakistaanse vluchteling werd afgewezen, terwijl hij en zijn partner (eveneens een Pakistaanse vluchteling) een geregistreerd partnerschap hadden. Volgens de rechtbank was die registratie geen bewijs: ‘Deze registratie vergt namelijk geen onderzoek naar de geaardheid van de betrokkenen.’
Als dit nu al de realiteit is, hoe zal het dan gaan als de eisen rondom de bewijslast worden aangescherpt? Hoe verwacht het kabinet dat gay of trans vluchtelingen straks bewijzen dat ze niet liegen over hun geaardheid of genderidentiteit?
En hoe rijmt zoiets met het voornemen lhbti+-vluchtelingen in de opvang beter te beschermen?
Zorg voor iedereen, transzorg voor niemand?
Zoals gezegd bevat dit akkoord ook een aantal opstekers voor de lhbti+-gemeenschap: de verlaging van het eigen risico betekent voor veel trans mensen goed nieuws. Wie hormonen slikt, puberteitsremmers krijgt of jaarlijks op controle moet komen, is dat eigen risico standaard kwijt. Jezelf kunnen zijn mag wat kosten. Dat die kosten omlaaggaan is zeer welkom, helemaal aangezien trans mensen relatief vaak een laag inkomen hebben.*
Maar hoelang die puberteitsremmers nog beschikbaar blijven, is weer een andere vraag. In het hoofdlijnenakkoord staat namelijk dat de zorg doorgelicht moet worden op ‘bewezen niet-effectiviteit, noodzakelijkheid en voorkomen van onnodige zorgvraag’.* Klinkt niet direct als een toespeling op de transzorg, ware het niet dat er momenteel precies één voorstel ligt om dit punt van het hoofdlijnenakkoord uit te voeren: het onderzoeken van de effectiviteit van puberteitsremmers.
Daartoe diende NSC-Kamerlid Rosanne Hertzberger in februari al een motie in, die door een meerderheid van de Kamer aangenomen werd. Zo’n onderzoek moet net als vergelijkbare studies in Zweden en het Verenigd Koninkrijk laten zien of we voldoende weten over de effecten en risico’s van de behandeling met puberteitsremmende medicatie.
Uit buitenlandse onderzoeken bleek al:* de evidence base voor deze zorg is overwegend van lage kwaliteit. Dat leidde ertoe dat in deze landen de toegang tot behandelingen met puberteitsremmers werd beperkt. Eerdere moties,* Kamervragen* en uitspraken* wijzen erop dat meerdere partijen eveneens kritisch zijn op het gebruik van deze medicatie.
Behalve dat er op de buitenlandse studies heel wat aan te merken is,* is het zeer de vraag of het überhaupt mogelijk is onderzoek naar puberteitsremmers te doen dat voldoet aan de hoogste standaarden van de wetenschap: een dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek. De evidence base voor behandelingen met puberteitsremmers zal waarschijnlijk nooit de hoogste kwaliteitsstandaard binnen de wetenschap halen – net als onderzoek naar heel veel andere behandelingen, overigens.
Dat politici uit ons nieuwe kabinet die context in het achterhoofd zullen houden wanneer de conclusies van het Nederlandse onderzoek naar puberteitsremmers binnen zijn, is onwaarschijnlijk. Het lijkt vooralsnog een voorbode van toegang beperken en afschaffen.
Minder geweld, maar ook een minder sterke positie in de maatschappij
Wat betreft onderwijs, asielopvang en transzorg ziet het er dus helemaal niet zo goed uit voor de lhbti+-gemeenschap. En dan hebben we het nog niet eens gehad over de bezuiniging op subsidies voor inclusiviteitsbeleid, die de samenwerkende partijen in de budgettaire bijlage hadden verstopt.* Of de Transgenderwet en het meerouderschap, die al voor de presentatie van het hoofdlijnenakkoord door NSC van tafel waren geveegd.
Zeggen dat je de gemeenschap zal beschermen tegen geweld, terwijl je haar maatschappelijke positie juist verzwakt: ik vrees dat dit de politieke realiteit is waar de lhbti+-gemeenschap de komende tijd mee te maken heeft.
Dit verhaal heb je gratis gelezen, maar het maken van dit verhaal kost tijd en geld. Steun ons en maak meer verhalen mogelijk voorbij de waan van de dag.
Al vanaf het begin worden we gefinancierd door onze leden en zijn we volledig advertentievrij en onafhankelijk. We maken diepgravende, verbindende en optimistische verhalen die inzicht geven in hoe de wereld werkt. Zodat je niet alleen begrijpt wat er gebeurt, maar ook waarom het gebeurt.
Juist nu in tijden van toenemende onzekerheid en wantrouwen is er grote behoefte aan verhalen die voorbij de waan van de dag gaan. Verhalen die verdieping en verbinding brengen. Verhalen niet gericht op het sensationele, maar op het fundamentele. Dankzij onze leden kunnen wij verhalen blijven maken voor zoveel mogelijk mensen. Word ook lid!