Het Westen heeft Israël gecreëerd. Stop met wegkijken en neem verantwoordelijkheid, zegt deze Israëlische journalist

‘Er is geen tijd meer te verliezen’, schrijft de Israëlische Edo Konrad op 15 september 2023, drie weken voor de aanval van Hamas op 7 oktober. Hij neemt op dat moment afscheid als hoofdredacteur van +972 Magazine, een onafhankelijk online tijdschrift waarvoor zowel Israëlische als Palestijnse journalisten schrijven.

‘Inmiddels moeten Joodse Israëli’s het brute geweld van de bezetting, en de vergezichten van onze kolonialistische leiders, noodgedwongen onder ogen zien’, gaat zijn commentaar verder. ‘Dat is een positieve ontwikkeling die kansen biedt. Maar we staan al aan de rand van een afgrond waar hoop en wensdenken ons niet meer vandaan kunnen helpen. Alleen moed kan ons nu nog redden, en bereidheid om de woorden te spreken die we hebben leren vrezen.’

Konrad zag, als hoofdredacteur en als burger, al jaren hoe mensen met oogkleppen op naar het conflict keken, vaak blind voor hun eigen rol. En ook nu is er in Israëlische media nauwelijks aandacht voor het Palestijnse leed, waardoor Israëli’s vaak afzijdig blijven van de humanitaire catastrofe en potentiële genocide waarin hun eigen land de hoofdrol speelt. Maar niet alleen bij zijn landgenoten, ook bij westerlingen ontbreekt het volgens Konrad aan informatie die hen confronteert met hun aandeel in de situatie. En daarmee zijn noch Palestijnen, noch Israëliërs geholpen.

‘Het is beangstigend, ondraaglijk’, zegt hij als ik hem vraag welk effect de oorlog op zijn eigen leven heeft. ‘Ik heb al heel lang het machteloze gevoel dat het eigenlijk niets uitmaakt wat ik doe. Ik denk dat veel Israëli’s zich zo voelen. Dat is heel cynisch en dat reken ik [de Israëlische premier Benjamin] Netanyahu aan.’

Welke vorm neemt dat cynisme, waarvoor je Netanyahu verantwoordelijk houdt, aan?

‘Mensen hier leven niet in de realiteit. Ze leven op een eiland waar ze enkel het slachtoffer kunnen zijn, zelfs als ze afgrijselijke dingen doen waarvan ze zich maar half bewust zijn. Het Israëlische nieuws heeft de eerste vijf maanden van de oorlog niets van Gaza laten zien. In kranten gaat het nu pas een beetje over wat daar gebeurt. En op de dag voordat Israël een grondoffensief begon in Rafah, de laatste safe zone in Gaza, waar zo’n 1,5 miljoen Palestijnen de oorlog probeerden te overleven, zette Israël de Arabische nieuwszender Al Jazeera op zwart.’^*

+972 Magazine en de Israëlische krant Haaretz publiceren er nog wel over. Bereikt die informatie het grote publiek?

‘+972 is een kleine, Engelstalige website, en de Hebreeuwse variant Local Call wordt heel weinig gelezen. Haaretz wordt internationaal als vlaggenschip van de Israëlische kranten gezien, maar de oplage hier is 4 procent.^* 96 procent [van de Israëli’s] krijgt dat nieuws dus niet. Het is niet zo dat mensen hier wezenlijk kwaadwillend zijn; het is zo dat ze het niet willen weten. Omdat ze hetzelfde willen als iedereen: een prettig leven, een leuk huis en een goede baan voor hun kinderen. Het burgerlijkheidsideaal. En dus willen ze gefabriceerde stilte over wat het kost om dat te hebben: een massaslachting onder de mensen in Gaza.’

Hoe kijk jij daarnaar?

‘Deels begrijp ik dat Israëli’s denken: laat ons met rust, de wereld is antisemitisch, haat ons en is hypergefocust op ons. Er zit een kern van waarheid in. De wereld ís gefocust op Israël – de Verenigde Naties hebben meer resoluties aangenomen tegen Israël dan tegen welk ander land dan ook. En antisemitisme neemt inderdaad toe.^* Dat wordt niet adequaat geadresseerd door pro-Palestijns links. Maar de valkuil is dat we te kleinschalig gaan hyperfocussen op hóé mensen pro-Palestina zijn, of pro-Israël. Simpele burgers die domme, extremistische uitspraken doen, worden vaak overladen met aandacht. Terwijl die mensen helemaal geen macht hebben.’

En mensen die wel macht hebben, hoe gaan die met deze crisis om?

‘Vóór 7 oktober wisten mensen met een enorme invloed allang dat Israël vreselijke dingen deed, maar ze staken geen vinger uit. De meeste diplomatieke missies in Jeruzalem vinden plaats in de wijk Sheikh Jarrah, waar Palestijnen al jarenlang worden verdreven zodat kolonisten hun plek kunnen innemen.^* Diplomaten weten daarvan; ze zijn er nog tegen ook. Maar het is niet in hun belang om er iets van te zeggen. Hun overheden gaan samenwerkingen aan met Israël op het gebied van wetenschap en klimaat. Zinvolle zaken voor het algemeen belang, waarvoor het beter is als ze hun mond houden over onrecht.’

De Israëlische identiteit is het resultaat van misdaden die Europeanen sinds de negentiende eeuw tegen de Joden hebben begaan

Diplomaten dragen eigenlijk bij aan de gefabriceerde stilte over Israëlisch geweld tegen Palestijnen?

‘Het is ook niet aan buitenlandse diplomaten om burgers in Israël te redden, hè? Het is de taak van een diplomaat om andere landen te leren kennen en ervoor te zorgen dat die optimaal bijdragen aan de belangen van hun thuisland. Alleen: deze regering is de meest racistische, extremistische uit de Israëlische geschiedenis^* – in Europa zouden mensen het een nazistische overheid noemen. Maar dat kunnen ze [diplomaten, RV] over Israël niet zeggen, vanwege de Holocaust en vanwege het feit dat het Westen er zelf vuistdiep in zit: economisch, politiek en militair.^* Materiële belangen maken dat mensen met gigantisch veel invloed wegkijken van geweld, én het mede mogelijk maken.’

Dat klinkt bijna paradoxaal. We zeggen niets over Israëlisch geweld tegen Palestijnen omdat we ons schuldig voelen over de Holocaust, en tegelijkertijd komt niets zeggen ons ook wel heel goed uit en denken we dus weer aan onszelf.

‘Je moet niet vergeten dat de Israëlische identiteit het resultaat is van misdaden die Europeanen sinds de negentiende eeuw^* tegen de Joden hebben begaan. Door pogroms, door de Holocaust. Dat waren dingen waarover Joden geen enkele controle hadden. Europeanen hebben die schuld vervolgens geprobeerd in te lossen, voor rekening van de Palestijnen. Door een land dat niet van hen was aan mensen te geven die ze niet moesten.’

Is Israël ermee geholpen dat het sindsdien onvoorwaardelijke politieke en militaire steun krijgt van het Westen?

‘Ik denk van niet. Israël wordt hierdoor gezien als onderdeel van westerse grootmachten. En als je Israël ziet als westerse grootmacht, pas je dat al snel specifiek toe op Joden. Daarna trap je makkelijk in de val waarbij je Joden als machtige mensen stereotypeert die achter de schermen stiekem de wereld besturen.’

‘Tegelijkertijd wíl Israël ook zo worden gezien, en maakt de overheid gebruik van dat stereotiepe beeld: Joden als een geheimzinnig, getalenteerd volk met ongekende kwaliteiten. Omdat Israël denkt dat het een sterke staat moet zijn, om te overleven. Maar Joden zijn daar niet mee geholpen. Het levert ons kritiek en haat op, en een hyperfocus op ons doen en laten die doorspekt is met westerse hypocrisie. En toch kunnen we niet zonder. Zonder steun van de buitenwereld blijft er van Operatie Zionisme immers niets over.’

Helpt het Israëli’s wel dat steeds meer westerse burgers kritisch zijn op hoe de Israëlische staat Palestijnen behandelt?

‘Soms denk ik dat het voor het handelen van Israël nauwelijks uitmaakt wat mensen zeggen ter verdediging van Palestina. Omdat het idee van Palestijns nationalisme mensen hier beangstigt. Palestijnen moeten vooral vriendelijke, vredelievende inheemsen zijn met wie je makkelijk kunt sollen. Palestijns nationalisme dat trots is, waardig, weet waar het vandaan komt en niet de behoefte voelt om inschikkelijk te zijn tegenover Israeli’s, dat jaagt Israeli’s de stuipen op het lijf.’

‘Dat de steun voor de Palestijnen nu wereldwijd toeneemt,^* maakt niet dat Israëli’s opeens verzachten, want in die steun worden Israëlische angst en het gevoel van slachtofferschap niet geadresseerd. Israëli’s denken dat alleen zíj het slachtoffer zijn, dat de wereld aan onze kant moet staan. Maar steeds meer mensen buiten Israël hebben daar genoeg van.’

Hoe komt het denk je dat er in het Westen nu opeens zoveel aandacht is voor de Palestijnse zaak?

‘Ik denk dat het niet alleen meer om Israël-Palestina gaat, maar om de overduidelijke ontmaskering van westerse hypocrisie. Zoals de Irakoorlog miljoenen mensen wereldwijd de straat op kreeg.^* Was dat de eerste oorlog ter wereld? Nee, maar het waren de Verenigde Staten, het machtigste land ter wereld, die een ander land binnenvielen op valse gronden.^* Voor heel veel burgers in het Westen was dit onmiskenbaar imperialistische oorlogsvoering. Dat soort momenten dwingen burgers om zich uit te spreken over het hele systeem waarvan ze onderdeel zijn.’

Dus demonstraties voor de Palestijnse zaak hier, gaan ook over ongenoegen over het Westen zelf. Helpt dat de Palestijnse zaak?

‘Niet altijd. Maar ik denk wel dat iedereen een rol speelt, en ik geloof absoluut dat mensen zich moeten uitspreken. Het moet voor alle mensen “tussen de Jordan River and the Mediterranean Sea” mogelijk worden gemaakt om te leven in vrijheid en veiligheid. Die strijd hangt samen met hoe westerse machtsstructuren nu zijn ingericht.’

Kunnen Europeanen het onrecht dat ze hebben veroorzaakt en toegestaan nog een beetje rechtzetten?

‘Ik worstel met deze vraag. Deze genocide stopt pas als Netanyahu zich realiseert dat het niet in zijn belang is om ermee door te gaan. Of als [de Amerikaanse president Joe] Biden Israël de wapens uit handen neemt. Israël moet worden behandeld als een volwassen staat in de internationale rechtsorde, die zich moet houden aan de daarbij behorende regels. Omdat Europeanen en Amerikanen vuistdiep in deze geschiedenis zitten, zijn zij degenen die dat moeten doen.’

Is er iemand in Amerika of Europa die daar het vermogen en de wil voor heeft?

‘Niet echt, ben ik bang.’

Kunnen westerse burgers de druk opvoeren om in te grijpen?

‘Dat doen ze al. Daarom is dit ook niet alleen de oorlog van Israël. Kijk naar Amerika: Biden heeft een intuïtieve, diepe liefde voor Israëli’s.^* Hij geeft hun steeds het voordeel van de twijfel, en Amerikanen komen ertegen in opstand. Mensen zeggen dat ze niet voor Biden gaan stemmen in de voorverkiezingen.^* Dat is symboliek, want niemand neemt het tegen Biden op in de voorverkiezingen, maar hun punt is dat ze niet gaan stemmen. En als ze niet gaan stemmen, wint Trump [bij de presidentsverkiezingen in november, RV]. Alles is politiek en daar hebben burgers invloed op.’

Hoe meer mensen zich hier uitspreken, hoe beter?

‘Ik heb liever meer mensen die zich uitspreken dan meer EU-lidstaten die 75 jaar lang hebben weggekeken en met hun zwijgen apartheid en kolonialisme mede mogelijk hebben gemaakt.’