Radicale uitspraken doen over een oorlog die jou niet raakt, is kwalijker dan je denkt

Minstens 236 doden en meer dan 400 gewonden. Zoveel Palestijnse slachtoffers vielen er volgens ziekenhuismedewerkers in Gaza^* bij de militaire operatie op 8 juni, waarbij 4 Israëlische gijzelaars werden bevrijd.

Wrange cijfers om tegenover elkaar te plaatsen, en toch is dat wat er gebeurt. Zelf plaatste ik een bericht op Instagram over mijn ‘dubbele gevoel’, en direct kreeg ik boze reacties terug. ‘Zou je dit ook zeggen als het jouw kind was dat daar al acht maanden gegijzeld zat? Ik hoop dat ze op deze manier alle gegijzelden terughalen!’

Terwijl we weten: als Israël meer van dit soort operaties doet, kost dat zeker honderden en waarschijnlijk duizenden Palestijnse levens, naast de levens van Israëlische gijzelaars voor wie militaire reddingsoperaties zeer riskant zijn. Bovendien schaden dit soort acties de onderhandelingen over een deal ^* die de oorlog kan stoppen.

Ook in de Palestijnse solidariteitsbeweging zie je hoe er soms op achteloze wijze wordt opgeroepen tot geweld ten koste van mensenlevens – Israëlische, in dit geval. Na een bombardement op een tentenkamp in Rafah, met tientallen burgerdoden tot gevolg^* , deelde een journalist in mijn tijdlijn een post waar verontwaardiging en wanhoop over het geweld werd afgesloten met: ‘Burn Israel to the ground’.

Dit soort reacties laten de valkuil van de omstander zien: we verwachten iets van betrokkenen, wat niet in hún belang is (zoals Israël aanvallen of op gevaarlijke wijze gijzelaars bevrijden). Alleen om maar zo snel mogelijk van ons eigen ongemak te worden verlost. 

Als de gijzelaars maar worden gered. Als Israël nu eens van de kaart werd geveegd. Het zijn eendimensionale ‘oplossingen’ waarmee we de complexiteit van conflicten proberen te omzeilen, uit het verlangen naar een snelle, makkelijke verlossing. Goedkope meningen (wij betalen de prijs er immers niet voor), geworteld in zelfbehoud.

Terwijl omstanderschap juist niet om ons gaat. Onze levens en die van onze geliefden staan niet op het spel. De meeste mensen in het Westen zijn niet persoonlijk beschadigd in het conflict, en zitten niet verstrikt in de cyclus van geweld zoals de mensen ter plaatse. Dit maakt dat omstanders bij uitstek de ruimte hebben om in het belang van ‘beide kanten’ te handelen. Bijvoorbeeld door te luisteren naar verschillende perspectieven^* , de menselijkheid van alle betrokkenen voorop te stellen, en vanuit daar mee te zoeken naar oplossingen in het gezamenlijk belang^* .

Als omstanders zich laten leiden door zelfbehoud, laten we Israëli’s en Gazanen ook nog de prijs betalen voor onze gemoedsrust. Want dit soort eendimensionale, klakkeloze uitspraken zijn op zichzelf misschien een minuscuul druppeltje op een heetgloeiende plaat; een paar handen vol van die druppels steken de plaat in de fik.

Die escalatie is al meetbaar: zowel antisemitisme als islamofobie is extreem toegenomen^* . Het debat over dit conflict raakt even gepolariseerd als het conflict zelf. Dit soort uitspraken compliceren het al zo moeizame proces naar een resolutie dus nog verder. En zo wordt het geweld dat we zo pijnlijk vinden, nog erger dan het al was.