Waarom we niet kunnen bouwen, bouwen, bouwen? Grond, grond, grond

Luisteraars. Mijn allereerste soloshow, en wat een knaller.

Wat is het concept? Dat is eigenlijk niet heel anders dan De Rudi & Freddie Show, maar dan zonder mijn lieftallige co-host Rutger Bregman. Ik ga mensen spreken van wie ik denk dat ze iets interessants te vertellen hebben over een thema dat ertoe doet. Dat zullen waarschijnlijk gasten zijn die je niet zo snel elders ziet verschijnen. En het zullen waarschijnlijk gesprekken zijn die wel heul erg de diepte ingaan. Hopelijk lukt het om daarbij niet driekwart van jullie, luisteraars, weg te jagen.

Afijn, ik zei het al: een knaller. Ik spreek namelijk met Erik-Jan van Kempen, de voorzitter van de IBO Woningbouw en Grond.

Een IBO?! Jawel, een IBO. Een Interdepartementaal Beleidsonderzoek. Voor een IBO worden een paar ambtenaren een jaar lang vrijgespeeld om een beleidsterrein grondig door te lichten: wat zijn eigenlijk de problemen, wat zijn mogelijke verbeteringen, en wat kost dat of levert dat op? In deze kortademige tijden waarin ambtenaren hun dagen slijten met het beantwoorden van Kamervragen en voorbereiden van debatten vormt een IBO een soort vrijplaats, waar het haastige gedrang ver weg lijkt.

Zo’n IBO kan over werkelijk alles gaan: van schoolgebouwen tot luchtvervuiling, van belastingontwijking tot woningbouw. (Enige vereiste lijkt een schijtlollige titel. Ik herinner me in het bijzonder de IBO Wapensystemen: Meer ‘Bang for the Buck’.)

Dit keer dus een gesprek over de IBO Woningbouw en Grond (‘Op grond kun je bouwen’). Waarom boeit grond?

Ongeveer iedere politieke partij is het er wel over eens: we moeten meer woningen bouwen. Aangezien je voor ongeveer 2.500 euro per vierkante meter een woning kunt bouwen, en in grote delen van Nederland een vierkante meter heel wat meer oplevert, vraag je je eigenlijk ook af: waarom lost dat woningtekort zichzelf niet op? Waarom wordt er niet als een gek gebouwd?

Eén reden is: een gebrek aan grond. Of beter gezegd: gemeenten bestemmen te weinig grond voor woningbouw. Waarom zijn gemeenten zo weinig genegen om woningbouw toe te staan?

Nog bevreemdender is dat bouwprojecten vaak onrendabel zijn, en zelfs subsidie nodig hebben om van de grond te komen. Maar hoe kan dat? Een stuk landbouwgrond aan de rand van de stad omzetten in bouwgrond resulteert vaak in een gi-gan-tische waardesprong. Waarom zou daar in vredesnaam nog subsidie voor nodig zijn? En wordt iemand daar niet schathemeltjerijk van? Spoiler: ja. 

We hebben het over al deze problemen. En... over enkele mogelijke oplossingen. De IBO Woningbouw en Grond komt namelijk met een paar radicale voorstellen, zoals een belasting op bouwgrond, een planbatenheffing, of misschien zelfs een belasting op álle grond.