De Britse relschoppers vinden zichzelf de stem van het volk – maar niets is minder waar

In Rotherham wordt een hotel aangevallen. Doodsbange asielzoekers kijken toe hoe de daders hun verblijf in de fik proberen te zetten. ‘Get them out’, schreeuwt de menigte.

In Southport bekogelt een massa de lokale moskee met stenen. Binnen vreest Iqbal Ahmed, 32 jaar oud en geboren en getogen in de havenstad, voor zijn leven.

In Manchester wordt een zwarte man tijdens een wandeling door het park plotseling mishandeld door een grote groep mensen.

Dit is het Verenigd Koninkrijk in 2024. Geweld tegen minderheden laaide er de afgelopen weken op, als extreem onderdeel van rellen vol agressie en vernielingen.

Dat gebeurde na een steekpartij in Southport, vlak bij Liverpool, waarbij drie jonge kinderen om het leven kwamen. Op sociale media gingen meteen geruchten rond dat de dader een islamitische asielzoeker was, die vorig jaar met de boot naar Engeland zou zijn gekomen.  

Maar wat bleek: de 17-jarige Axel R. is geboren in de Welshe hoofdstad Cardiff, opgevoed door christelijke ouders en woont al zijn hele leven in het Verenigd Koninkrijk. (In 2018 had hij zelfs een rol in een Doctor Who-reclame voor de BBC.) Tegen de tijd dat dit bekend werd, maakte het al niet meer uit. De relschoppers gingen door. 

Duizenden mensen gingen de straten op en rechtvaardigden hun deelname met zorgen over immigratie. De relschoppers waren geen hooligans, vonden ze zelf, maar liepen voorop in een breedgedragen maatschappelijke beweging. Volgens politicus Nigel Farage – zeg maar de Britse Geert Wilders – weerspiegelden de rellen het ‘ongemak’ van ‘miljoenen’.  

Maar de data laten zien dat dit niet klopt.

Veruit de meeste Britten staan niet achter de rellen

In de afgelopen weken werden er een aantal grootschalige onderzoeken op poten gezet om te peilen wat de Britse bevolking van de rellen vindt.

Laten we beginnen met de strafmaat. Een overweldigende meerderheid van de Britten (88 procent) wil dat de relschoppers door de rechter worden aangepakt. Bijna de helft pleit zelfs voor zwaardere straffen dan gebruikelijk. Vrijwel niemand (4 procent) vindt milde straffen gepast.

Natuurlijk is het mogelijk om de boodschap achter de rellen te steunen, zonder het eens te zijn met de manier waarop deze wordt overgebracht. Maar dat lijkt ook niet het geval te zijn. Maar liefst 86 procent van de Britten meent dat de deelnemers aan deze rellen en protesten níét namens hen spreken.

Grote groepen mensen gingen de straat op om zich uit te spreken tegen de relschoppers

Minder dan een kwart van de bevolking gelooft dat de rellen en protesten voortkomen uit legitieme zorgen over immigratie – tegenover driekwart dat gelooft dat de relschoppers racisme als drijfveer hebben, of gewoon een drang naar geweld. Er zijn sterke aanwijzingen dat dit klopt. Want grofweg 70 procent van de arrestanten blijkt een crimineel verleden te hebben, van wapenbezit tot geweld en van drugs tot een stadionverbod.

Uiteindelijk gingen grote groepen mensen de straat op om zich uit te spreken tégen de relschoppers, met borden met ‘vluchtelingen welkom’ en ‘racisten, ga naar huis’. Nigel Farage, die aanvankelijk zijn begrip voor de rellen uitsprak, zag binnen een week een forse daling in zijn approval rating.

De beleving van de relschoppers strookt niet met de werkelijkheid

Natuurlijk kun je prima constateren dat een meerderheid van de Britten vindt dat het aantal immigranten de afgelopen jaren te hoog is geweest, dat vier op de tien Britten zich zorgen maken over migratie, dat een derde denkt dat immigratie ‘slecht’ of ‘zeer slecht’ is voor het land, en dat beleidsmakers daar iets mee moeten.

Maar daarbij helpt het niet dat Britse politici steeds weer de aandacht vestigen op een zeer kleine groep ‘bootmigranten’ en zelden openlijk erkennen dat het Britse zorgstelsel het niet redt zonder arbeidsmigranten.

Wat mij het meest intrigeert, is dat veel sympathisanten van de rellen geloven dat de relschoppers de gevoelens van de hele Britse bevolking vertegenwoordigen. Van de groep die positief tegenover de rellen staat, denkt maar liefst 62 procent dat alle Britten hun opvattingen delen. In werkelijkheid worden ze gesteund door slechts 12 procent van de bevolking. 

De beleving van de relschoppers en hun aanhangers is dus volledig anders dan de realiteit.

Britse leiders zouden hun kiezers eens moeten confronteren met de harde werkelijkheid: de relschoppers vormen een luidruchtige minderheid die doet alsof zij de zwijgende meerderheid vertegenwoordigt. Zo zie je maar dat veel populisten zichzelf ‘de stem van het volk’ noemen terwijl ze dat lang niet altijd zijn.