Hoe Nederland al zijn klimaatdoelen haalde (en toch niemand tevreden was)

Luisteraars! In deze aflevering heb ik ‘de chroniqueur van de energietransitie’ te gast: Remco de Boer. In zijn podcast Studio Energie is zo’n beetje iedereen langsgekomen die wat te maken heeft met energie in Nederland. En nu heeft hij ook een boek geschreven: Droomland. Het Nederlandse energie- en klimaatbeleid en wat ervan terechtkwam.

Het boek staat bol van bizarre luchtfietserij rondom de energietransitie. Denk aan gemeentes die beloven dat ze in 2025 klimaatneutraal zullen zijn, maar hun beloftes nooit kunnen waarmaken.

Het geeft ook geen florissant beeld van politici, die zich vaak scharen achter grote ambities, maar de consequenties niet willen dragen. Eerst vrolijk twitteren op de klimaatconferentie in Parijs, maar vervolgens alle opties om de klimaatdoelen te halen bemoeilijken. Of het nou windparken en zonneweides op land zijn, biomassacentrales of koolstofopslag – er is geen optie waartegen geen politiek verzet kwam.

Tegelijkertijd laat De Boer ook zien dat – ook tot zijn eigen verbazing – ieder klimaatdoel werd behaald, terwijl politici als Jesse Klaver rustig het tegendeel beweren.

De successen en groeipijnen van de transitie

Maar vanzelf ging het niet. In De Boers boek komen veel episodes langs die al lang in de vergetelheid zijn geraakt. Bijvoorbeeld: hoe Nederland begin deze eeuw zijn eerste windpark op zee bouwde, dat zo duur was dat in 2005 alweer werd besloten om de subsidiekraan dicht te draaien.^*

Ironisch genoeg besloot toenmalig D66-minister Laurens-Jan Brinkhorst een jaar later om drie kolencentrales te bouwen.^* Politici accepteerden daarbij vage toezeggingen over koolstofopslag (broeikasgas zou opgevangen worden en onder de grond opgeslagen). Maar die koolstofopslag zou er nooit komen, die drie kolencentrales wel – hoewel ze nu waarschijnlijk ver voor het einde van hun levensduur weer dicht mogen.

Tegelijkertijd zijn er ook wonderlijke successen te vieren. Toen kabinet-Rutte II na jaren van stilstand in 2013 tot een Energieakkoord kwam, ging er ook weer geld naar wind op zee. Waar iedereen vreesde voor de kosten, wist Nederland al vrij snel subsidievrij windparken op zee te bouwen.

Toch zitten we inmiddels ook met veel groeipijnen van de energietransitie. Netbeheerders hebben onvoldoende gedaan om de files op het net (ook wel: netcongestie) te verhelpen. Was dat te voorkomen?

De Boer pleit nu voor een betere balans tussen betaalbaarheid, leveringszekerheid en duurzaamheid. Maar ik vraag me af: is die klassieke tegenstelling tussen duurzaamheid en betaalbaarheid er nog wel? Gas is inmiddels zo duur in Europa, dat het alternatief – zon en wind – juist goedkoper is.

Kortom: gaat dat luisteren!