Een beter leven voor dieren én mensen? Caroline van der Plas is er ‘mordicus tegen’

Woest was ze, toen Caroline van der Plas afgelopen donderdag lucht kreeg van de plannen van minister Femke Wiersma. Haar BBB-landbouwminister; de positie waar ze tijdens de formatie zo hard voor had geknokt.

Boeren die hun bedrijf verkopen, leveren straks een deel van hun dierrechten in. De veestapel moet kleiner, geeft de BBB-minister schoorvoetend toe. Wiersma maakt zich daarmee niet populair bij de boer – en de baas.

‘Daar ben ik mordicus tegen; als dat hier wordt uitgevoerd, ben ik weg,’ zei Van der Plas donderdag over gedwongen krimp tegen een menigte journalisten. Ze trok een lijn in het zand. ‘Daar kan ik niet mee leven.’

Waar kan Van der Plas precies niet mee leven?

We doden in Nederland 1,4 miljoen kippen, 40.000 varkens en 5.800 runderen. Per dag.^* Vooral het aantal geslachte kippen ligt flink hoger dan twintig jaar geleden. Er zijn meer dan 900 megastallen – twee keer zoveel als in 2010.^* Kunt u daarmee leven?

Elke dag branden ze bij Nederlandse veehouderijen de krulstaart van biggen af.^* 24 miljoen keer per jaar. Vaak zonder verdoving. Probeer je dat eens voor te stellen bij de kwispelende staart van die hond uit de buurt. Kunt u daarmee leven?

Elke dag branden ze ook de hoorns bij geitjes af, tot diep in de huid.^* De meeste geiten komen nooit buiten.^* Probeer je dat eens voor te stellen bij dat nieuwsgierige lammetje dat graag een aai over zijn bol krijgt op de kinderboerderij. Kunt u daarmee leven?

Elke dag mesten ze donzige kuikens in piepkleine hokken vet tot loodzware plofkippen, die door hun verwonde poten en ontstoken voetzolen zakken.^* Kunt u daarmee leven?

Dan heb ik het nog niet eens over het systematisch smijten met eenden in fokkerijen,^* of over de 43 stalbranden in één jaar. Daar kwamen ruim 37.000 dieren bij om.^* Varkens die krijsend verbranden, koeien die verblind door de rook een weg naar buiten zoeken, kippen die in doodsangst over elkaar heen buitelen terwijl de vlammen aan hun veren likken. Kunt u daarmee leven?

Oh, en Nederland doet niet simpelweg mee met de rest. Nee, wij zijn het slachthuis van Europa. Nergens op het continent vind je zo veel koeien per vierkante meter als in Overijssel en Gelderland. Ondertussen vind je in Noord-Brabant de grootste varkensdichtheid. Bovenaan de lijst met meeste kippen per vierkante meter staat Limburg. 

Als het aan Caroline van der Plas ligt, blijft dat dus zo. Zij ziet schijnbaar geen schrijnend contrast tussen de manier waarop we omgaan met katten en puppy’s, en onze harteloosheid jegens biggen en kalfjes^* – ook al is er vanuit wetenschappelijk oogpunt geen enkele reden om aan te nemen dat zij pijn en plezier niet precies hetzelfde beleven.^* Van der Plas kan er prima mee leven.

Meer kippen, koeien en varkens, minder ruimte voor mensen

Kippen en varkens proppen we met honderden tegelijk in hokjes^* met één vierkante meter per dier,^* maar bij mensen gaat dat zo gemakkelijk nog niet. We komen 390.000 huizen tekort.^* Bestuurders willen al jaren 100.000 woningen per jaar bouwen, maar het wil niet vlotten.^* Een van de beren op de weg is het gebrek aan grond om op te kunnen bouwen.  

De veehouderij en alle industrie eromheen vormen samen nog geen procent van onze economie,^* maar nemen bijna de helft van de Nederlandse grond in beslag.^* En nee: het is niet zo dat we al die grond nodig hebben om te overleven in Nederland: twee van de drie geslachte Nederlandse varkens worden in het buitenland opgegeten.^*

Bijna de helft van de grond. En al onze huizen, kantoren, scholen, ziekenhuizen, winkels, cafés, pretparken, stadions en trampolineparken dan? Slechts 13 procent.^* Opmerkelijk, want bouwgrond voor huizen levert meer dan tachtig keer zoveel op als de gemiddelde landbouwgrond. Het is dus niet de markt, het kapitalisme of de onzichtbare ploegschaar van Adam Smith. In veel weilanden mag je geen woningen bouwen, zelfs als dat financieel veel aantrekkelijker zou zijn. 

Meer ruimte voor de veestapel betekent minder ruimte voor mensen. Eindstand: het is Nederland sinds 1990 niet meer gelukt om 100.000 woningen in één jaar te bouwen.^* Meer dan 30.000 mensen hebben geen dak boven hun hoofd; dat is 72 procent meer dan in 2009.^*

Kunt u daarmee leven?

De onvermijdelijke hooivork

Pieter Omtzigt (NSC) fulmineerde vorig jaar in zijn Thorbecke-lezing tegen het inzetten van ‘allerlei noodwetten’.^* Nu wil zijn coalitie er een noodwet asiel in fietsen, terwijl Nederland relatief minder asielaanvragen krijgt dan het EU-gemiddelde.^* Minister Marjolein Faber (Asiel en Migratie, PVV) wil straks de Tweede Kamer ‘buitenspel’ zetten.^* Daar is-ie dan, Omtzigts ‘nieuwe bestuurscultuur’.

Geert Wilders beloofde het eigen risico onmiddellijk af te schaffen. ‘Mevrouw kan niet wachten;  mevrouw moet nú het geld hebben’, beet hij Frans Timmermans (GroenLinks-PvdA) toe in een verkiezingsdebat.^* ‘U bent het contact met de werkelijkheid totaal verloren.’ Maar het nieuwe PVV-kabinet bevriest dat eigen risico de komende jaren op 385 euro. Sorry, mevrouw.

En Dilan Yeşilgöz (VVD)? Zij liet het kabinet vallen over een kleine groep nareizigers, om vervolgens te liegen over nareis-op-nareis. Dat zou gaan om ‘duizenden mensen’, tot bleek dat in 2023 slechts tien (!) van zulke aanvragen werden ingewilligd.

En nu zijn daar de principes van Caroline van der Plas. Van alles waar de partijleider van BBB voor had kunnen staan, is dít waar ze alles voor over heeft.

Misschien laat ze de boel al klappen voor het koffertje weer netjes is afgestoft en opgeborgen. Maar waarschijnlijker is dat de BBB-landbouwminister de onvermijdelijke hooivork toch echt in onze kolossale veestapel steekt. Wiersma zal naar taal en regels zoeken waardoor van ‘gedwongen’ krimp op het eerste gezicht écht geen sprake is. En Van der Plas zal zeggen dat ze daar enorm van baalt, maar dat ze haar principes geen moment heeft verloochend.

En eerlijk gezegd: met die uitkomst kan ik leven.