Waarom onze samenleving niet zonder de Boeken Toegevoegde Waarde kan

Met Prinsjesdag fladderde er een kassabon van wel twintig meter van het Haagse Huis van het Boek. Een protest vanuit de cultuurwereld. Op die bon stonden alle culturele ‘consumpties’ die duurder worden als de btw daarop in 2026 van 9 naar 21 procent wordt verhoogd.^*

Voetbalwedstrijden. Concerten. Theatervoorstellingen. Musea. Kranten. Sportscholen. De Nijmeegse Vierdaagse.

En ook: boeken.

In een tijd waarin Nederland naar schatting 2,5 miljoen laaggeletterden telt^* en middelbare scholieren steeds minder goed kunnen lezen, zou je verwachten dat de overheid het lezen van (kinder)boeken juist zou willen aanmoedigen. Maar het tegendeel is waar. De btw-verhoging is, al dan niet bewust, een duidelijk signaal: ‘De toegankelijkheid van boeken? Niet zo heel belangrijk.’

Verhalen maken de mens

Terwijl boeken ertoe doen – ook in dit digitale tijdperk. Er zijn talloze onderzoeken die de waarde van boeken laten zien.^* Zo zorgt het lezen ervan voor meer begrip voor de ander, voor meer concentratievermogen en voor meer kansen op de arbeidsmarkt. En dat is niet alleen van toegevoegde waarde voor de lezer zelf, maar ook voor de maatschappij.

Noem het de door Boeken Toegevoegde Waarde.

Want – nog verder uitgezoomd – verhalen maken de mens. Dat we elkaar verhalen kunnen vertellen, is zelfs dé unieke eigenschap die Homo sapiens in staat stelt tot samenwerken, waardoor we ons als soort zo hebben kunnen ontwikkelen. Verhalen maken de werkelijkheid. Niet voor niets wordt geschiedenis geschreven en gaan gebeurtenissen de boeken in. Zonder Bijbel geen christendom, zonder wetboek geen rechtsstaat.

Dankzij onze boekenleden hoeven we niet mee te liften op commerciële trends of succesformules te herhalen

Bij De Correspondent geloven we dan ook in de maatschappelijke betekenis van boeken. Met boeken kun je debatten laten kantelen, zoals het gesprek over onbetaalde zorg; beleid veranderen, zoals onze omgang met seksueel kindermisbruik; empathie vergroten, door te laten zien dat armoede geen gebrek aan karakter of ambitie is; of misschien zelfs de wereld een klein beetje veranderen, door met een wereldwijde bestseller te laten zien dat de meeste mensen deugen.

Waarom onafhankelijke uitgeverijen juist nu belangrijk zijn

Voor een missiegedreven uitgeverij als de onze is het daarom van groot belang dat onze boeken zo toegankelijk mogelijk zijn, en ook blijven. Met het naderende btw-onheil, dat boeken juist ontoegankelijker maakt, hebben we er dus – naast de al genoemde ontlezing en laaggeletterdheid – nog een uitdaging bij gekregen.

Gelukkig is er een manier waarop jullie ons kunnen helpen. Door (net als tweeduizend anderen) boekenlid te worden, steun je onze uitgeverij en maak je het ons op meerdere manieren makkelijker om onze missie te blijven verwezenlijken. (En: je krijgt ook nog eens als eerste onze boeken in je (digitale) brievenbus!)

Dit is waarom boekenleden het verschil maken:

1. Dankzij boekenleden kunnen we belangrijke kwesties agenderen (ook als die commercieel minder interessant zijn)

Boekenleden geven ons als uitgeverij iets heel unieks, namelijk de totale vrijheid om onderwerpen te kiezen die maatschappelijk van belang zijn maar die commercieel minder voor de hand liggen.

Veel correspondenten schrijven over ontwikkelingen die vaak opkomend en soms zelfs onzichtbaar zijn, en die (nog) niet altijd op de voorpagina’s van de kranten staan. Originele onderwerpen dus, die het grote publiek nog niet hebben bereikt.

Dankzij onze boekenleden hebben we de vrijheid om toch voor die onderwerpen te kiezen, en hoeven we niet mee te liften op commerciële trends of succesformules te herhalen. Door het vertrouwen van boekenleden kunnen wij – in de rake bewoordingen van collega Jesse Frederik – ‘het belangrijke spannend maken in plaats van het spannende belangrijk’.

Met het gegarandeerde lezerspubliek van boekenleden weten we van tevoren dat we een flinke eerste oplage kunnen drukken. Hoe hoger de oplage, hoe goedkoper het is om het boek te drukken, hoe lager we de prijs kunnen houden. Zo houden we onze boeken toegankelijk voor zo veel mogelijk mensen. En een niet onbelangrijk bijkomend voordeel: hoe hoger de (eerste) oplage, hoe duurzamer het boek kan worden geproduceerd.

2. Hoe meer leden, hoe meer tijd voor een diverse groep auteurs om diepgravend onderzoek te doen

Onlangs noemde een Belgische boekhandelaar in De Morgen ons laatste boek, Armoede uitgelegd aan mensen met geld van Tim ‘S Jongers, ‘een typische uitgave van De Correspondent, geschreven voor een breed publiek en inspelend op een prangende kwestie. Het is een noodzakelijk boek voor deze tijd.’^*

Om van een boek zo’n ‘typisch Correspondentboek’ te maken, daarvoor is veel tijd nodig. En – clichéalarm – tijd is geld. Gelukkig zijn er subsidies. En dankzij het vertrouwen van boekenleden kunnen we een auteur nog langer vrijspelen voor het doen van journalistiek onderzoek en het schrijven van het boek – en niet alleen in de avonduren of weekenden, zoals steeds meer auteurs genoodzaakt zijn te doen.

Zo is het boek Het hele dorp wist het van Rinke Verkerk, over de cruciale rol van de omgeving bij kindermisbruik, het resultaat van bijna drie jaar onderzoek. Rinke sprak natuurlijk het slachtoffer zelf, haar familieleden en haar vrienden, maar ook tientallen mensen daaromheen: van de meester tot de politieagent, van de ouderling tot de conciërge, van de zedenrechercheur tot de dominee.

In 2022 konden maar iets meer dan honderd Nederlandse schrijvers leven van hun boekverkoop

Zo’n onderzoeksperiode is geen uitzondering: Rutger Bregman werkte bijvoorbeeld ruim vier jaar aan zijn boek De meeste mensen deugen, Arjen van Veelen stak bijna drie jaar in zijn prachtige boek Rotterdam.

En dat is pas het halve werk: al dat materiaal moet vervolgens onder de bevlogen begeleiding van een redacteur, persklaarmaker, factchecker en corrector het juiste plekje vinden in het boek, en voorzien worden van een prachtig omslag. Werk dat echt loont – je krijgt er betere boeken van – mits het betaald kan worden natuurlijk.

En dat is geen vanzelfsprekendheid. De boekenwereld is namelijk geen vetpot. In 2022 konden maar iets meer dan honderd Nederlandse schrijvers leven van hun boekverkoop.^* Dat betekent dat schrijven steeds meer is weggelegd voor degenen die het zich kunnen veroorloven.

Maar als je een divers scala aan stemmen wilt laten horen, moet je ook een kans kunnen bieden aan auteurs die niet tot dat selecte groepje broodschrijvers horen. Als boekenlid draag je dus bij aan de diversiteit van stemmen die wij via onze uitgeverij een podium kunnen geven.

3. Hoe meer leden, hoe meer onafhankelijke journalistiek

En dan hebben we het nog niet gehad over de boekhandelaar, die óók moet leven van boeken. De boekhandel krijgt het grootste deel van de verkoopprijs van een boek – bijna de helft. Dat klinkt misschien vreemd (waarom niet de schrijver?), maar als je bedenkt dat de boekhandelaar daar de huur, de energierekening en het personeel van moet betalen, klinkt het logischer.

Die logica gaat verloren bij webwinkels, waarvan de lange armen flink om zich heen grijpen in de boekenmarkt, en die dezelfde – zo niet hogere – marges afdwingen. Zij laten boeken rechtstreeks uit het Centraal Boekhuis bezorgen en hebben daardoor aanzienlijk minder risico en kosten per boek. Van een gemiddeld boek gaat er zo ruim vier keer meer naar bijvoorbeeld bol dan naar de auteur ervan.

Waar een boekhandel maatschappelijke waarde vertegenwoordigt, vertegenwoordigt een webwinkel vooral gebruiksgemak. Koop je je boeken altijd in de buurtboekhandel? Blijf dat vooral doen. Maar als je je boeken online koopt, kies dan voor het gebruiksgemak van het boekenlidmaatschap, want dan kunnen we de inkomsten die we anders aan webwinkels moeten afdragen, in de boeken van de toekomst steken.

Wat boeken teweeg kunnen brengen

Als boekenlid investeer je niet alleen in de boeken van de toekomst, maar ook in de wereld van de toekomst. Want de ideeën uit onze boeken worden steeds vaker in praktijk gebracht.

Het afgelopen jaar werd Tim ‘S Jongers naar aanleiding van zijn boek Armoede uitgelegd aan mensen met geld uitgenodigd in Den Haag om Kamerleden te adviseren over armoedebeleid. Het eerdergenoemde Het hele dorp wist het van Rinke Verkerk leidde tot honderden nieuwe meldingen bij het Centrum Seksueel Geweld.^*

Het schrijven van zijn laatste boek, Morele ambitie, zette Rutger Bregman zelf aan om de daad bij het woord te voegen. Hij richtte een stichting op, The School for Moral Ambition, waarmee hij nu vanuit New York wereldwijd zo veel mogelijk mensen naar een baan met een positieve impact wil leiden.

En dankzij het pamflet Nu is het aan ons van Eva Rovers, een pleidooi voor een burgerberaad voor het klimaat, wordt – nadat ze een exemplaar aan toenmalig klimaatminister Rob Jetten had overhandigd – volgend jaar daadwerkelijk een nationaal burgerberaad voor het klimaat gehouden.^*

Zo zie je maar wat boeken teweeg kunnen brengen. Daar kan geen btw-verhoging tegenop.