Oproep: hoe geven spullen betekenis aan jouw leven?

Afgelopen kerst vertelde mijn oma over het handgemaakte houten kerststalletje op het tafeltje onder de kerstboom. Ze kocht het zo’n vijftig jaar geleden toen ze met haar man op wandelvakantie was in Oostenrijk. Mijn opa overleed vorig jaar, na een huwelijk van zo’n 65 jaar. Ze mist hem enorm, maar door dit soort objecten en vooral de herinneringen die ze oproepen, voelt het alsof hij nog altijd dicht bij haar is. 

Zo is het ook met de kerstkaart die ik onlangs van mijn dementerende moeder kreeg. Een jaar geleden werkte ze nog als boekhouder, nu vult ze haar dag met ‘diamond painting’. Gekleurde minuscule plastic bolletjes plakt ze op de juiste plek op de kaart, waarmee een figuur als een sneeuwpop of roodborstje tevoorschijn komt. Ze vindt het fantastisch. Waar andere mensen slechts een kaart zien, zie ik mijn moeder aan de keukentafel zitten met alle diamantjes om haar heen. 

Spullen zelf zijn vaak niet van betekenis. Wij zijn het, de mensen, die ze betekenis geven, zo realiseerde ik me het afgelopen jaar meer en meer.

En die betekenis wordt niet alleen gevormd door de beelden die ze oproepen of het gevoel dat ze ons geven. Ook de cultuur waarin we leven en de taal die we spreken dragen bij aan die betekenis.

Hau en Tsukumogami

Hau wordt door de Maori, de inheemse bevolking van Nieuw-Zeeland, bijvoorbeeld gezien als een spirituele kracht of essentie die inherent is aan dingen, met name aan geschenken.

Wanneer je een object van iemand krijgt, draagt het de hau van die eigenaar met zich mee. Deze spirituele kracht verbindt het object met de gever en creëert een morele en spirituele verplichting bij de ontvanger om iets terug te geven.

Tsukumogami (付喪神) zijn objecten uit de Japanse folklore die volgens oude overtuigingen een ziel of bewustzijn ontwikkelen wanneer ze honderd jaar oud worden. Tsukumogami kunnen vriendelijk, neutraal of zelfs kwaadaardig zijn, afhankelijk van hoe ze in hun ‘leven’ behandeld zijn. Een afgedankte paraplu kan bijvoorbeeld veranderen in een kwaadaardige tsukumogami.

Wat deze tradities gemeen hebben, is het geloof dat objecten niet louter materieel zijn, maar een diepe spirituele of symbolische betekenis kunnen hebben. En dat heeft ongetwijfeld invloed op hoe we naar spullen kijken en dus ook hoe we ermee omgaan. 

Wat kunnen we leren van andere culturen?

Ik schreef het wel vaker, maar het blijft goed om te beseffen dat we leven in een tijd waarin spullen alom vertegenwoordigd zijn. Spullen bepalen steeds meer wie we zijn, en tegelijkertijd geven we er steeds minder om. Dat veroorzaakt allerlei problemen: we verspillen kostbare grondstoffen, tasten de natuur aan, vervuilen de lucht en creëren bergen afval. 

Het komende jaar wil ik onderzoek doen naar de rol en invloed van objecten in ons leven. Hoe geven spullen betekenis aan ons leven, en op welke manier geven wij betekenis aan de dingen om ons heen? En daaropvolgend: hoe hangt dit samen met het streven naar meer materiële bezittingen? 

Ik vermoed dat we veel kunnen leren van andere culturen als het gaat om onze omgang met spullen: over consumptie, bezitsdrang en duurzaamheid bijvoorbeeld. Zijn er specifieke rituelen, filosofieën of tradities die ons kunnen inspireren om anders naar onze bezittingen te kijken?

Ik ben op zoek naar anekdotes en verhalen uit eigen ervaring, en relevante leestips ontvang ik ook graag. Laat je verhaal achter in de bijdragesectie hieronder. Of mail naar: emy@decorrespondent.nl. Bedankt!