Vijf redenen dat Trump fantaseert over een Amerikaans imperium (en nee, het is niet ‘to make America great again’)
Vandaag wordt Donald Trump voor de tweede keer president van de Verenigde Staten. Zijn gedrag begrijpen is cruciaal, willen we weten wat ons te wachten staat. Maar dat zal nooit lukken als we blijven denken dat Trump in het algemeen belang van Amerikanen handelt. Hij dient alleen zijn eigen belang.
In één opzicht is Donald Trump volkomen voorspelbaar. Hij sterft liever in bed dan in de gevangenis, en hij wil dat dat bed in het Witte Huis staat. Dat is wat ze allemaal willen, zogenaamd sterke leiders met hun ogenschijnlijk nationalistische inborst: eeuwig schone lakens.
Maar hoewel autoritaire leiders voorspelbaar zijn in hun honger naar oneindig veel macht, zijn ze op een andere manier volstrekt onvoorspelbaar. Waar de wet, de ambtenarij of electorale overwegingen normaliter beperkingen opleggen aan een democratisch leider, zal een autocraat deze controlemechanismen omzeilen, of zelfs ontmantelen. Het doel: ongehinderd eigenbelang najagen.
Zo ook president Trump.
Trump is nu namelijk, in zijn tweede termijn als president van de Verenigde Staten, vrijer dan ooit van democratische controle.* Hij plaatst loyale jaknikkers op de belangrijkste posities in de overheid, heeft het Hooggerechtshof op zijn hand, zegt gratie te zullen verlenen aan zijn aanhangers die in 2021 het Capitool bestormden,* komt zelf straffeloos weg met een veroordeling op maar liefst 34 strafbare feiten* en doet elke controle door journalisten af als nepnieuws.
Zolang we Trumps gedrag blijven duiden binnen de vertrouwde kaders van de democratische rechtsstaat en het algemeen belang, ontgaat ons wat er werkelijk gaande is. Er is namelijk geen enkel bewijs dat Trump denkt in het algemeen belang van de Verenigde Staten. ‘America First’ betekent niets anders dan ‘Trump First’. Het betekent dat de Verenigde Staten op een dictatuur gaan lijken.
En dus is het zinnig om een poging te doen te snappen wat er in het hoofd van Donald Trump omgaat – om onszelf voor te bereiden op wat komen gaat.
Er is geen betere casus om dat mee te doen dan zijn recente uitspraken over Groenland, Panama, Canada en Mexico, die hij bij de Verenigde Staten zegt te willen voegen – zo nodig met geweld.
Even voor de goede orde: wat Trumps motieven ook zijn, zijn uitspraken zijn extreem gevaarlijk. Het maakt het beëindigen van lopende oorlogen moeilijker en toekomstige oorlogen waarschijnlijker. Ook is het zeer onverstandig om zijn bizarre imperialisme af te doen als een slechte grap. Want kijk je door de bril van een autocratisch leider, gedreven door eigenbelang, dan zie je vijf redenen waarom Trump nog voor zijn inauguratie openlijk begon te fantaseren over een Amerikaans imperium.
Vijf trumpiaanse redenen, die we maar beter serieus kunnen nemen.
Reden 1: een autocratisch verbond sluiten met China en Rusland
Met zijn uitspraken maakt Trump de Russische president Vladimir Poetin en de Chinese leider Xi Jinping het hof.
Dat werkt zo: de internationale rechtsorde is gebaseerd op het idee dat staten soeverein zijn en dat hun grenzen onschendbaar zijn. Zeker, deze principes zijn in het verleden selectief genegeerd, ook door de Verenigde Staten. Maar de hypocrisie uit het verleden is compleet anders dan het nihilisme van Trump nu. Door een Amerikaans imperium na te streven, zegt Trump feitelijk dat er geen internationale rechtsorde bestaat.
Erger nog, hij echoot de taal die Poetin al meer dan tien jaar bezigt: dat onze huidige grenzen niet ‘juist’ zijn en dat mensen aan de andere kant van die grenzen door ons geregeerd willen worden.* Het is een taal waarin de wet voor grootmachten niet telt.
Trump veegt dus in één klap de argumenten tegen een Russische invasie van Oekraïne of een toekomstige Chinese invasie van Taiwan van tafel.
De reacties uit Moskou* en Peking* laten zien dat Poetin en Xi heel goed begrijpen dat Trump hun hiermee een dienst bewijst. De vraag is dus niet of Trump de Russische en Chinese leiders hielp met zijn uitspraken, maar of hij bewust of onbewust de pr van Poetin en Xi doet.
Waarschijnlijk weet hij precies waar hij mee bezig is: hij richt zijn pijlen op Amerika’s bondgenoten en zoekt nieuwe medestanders onder Amerika’s vijanden.
Reden 2: Trump moet Elon Musk overtroeven
Het is belangrijk dat Trumps aanhangers blijven geloven dat Trump de sterke leider is, ook al heeft hij misschien wel minder werkelijke macht dan zijn belangrijkste geldschieter en steunpilaar Elon Musk. Daarom doet Trump met Musk een wedstrijdje verplassen. Wie kan de meest spectaculaire uitspraken doen?
In de afgelopen weken heeft Musk gezegd dat Duitsland alleen gered kan worden door extreemrechts,* heeft hij opgeroepen om het parlement van Groot-Brittannië te ontbinden* en heeft hij zelfs gezegd wie volgens hem de radicale partijen in deze landen zouden moeten leiden.
Nu komen de acties van Musk in grote lijnen overeen met die van Trump: hij steunt mensen in Europa die de bestaande allianties van de Verenigde Staten verstoren, de Europese Unie destabiliseren en het leven van Peking en Moskou makkelijker maken.*
En, zoals zelfs de ideologen van Trump moeten toegeven, Musks geld en netwerk stellen hem misschien wel daadwerkelijk in staat om deze doelen te bereiken.* Op de lange termijn zijn Musks plannen voor Europa en de wereld misschien sinisterder dan die van Trump voor Groenland, Canada, Panama en Mexico. Maar vandaag zijn ze in ieder geval minder spectaculair en krijgen ze minder media-aandacht. Het retorische imperialisme van Trump helpt dus om af te leiden van het echte imperialisme van Musk.
Reden 3: een afleidingsmanoeuvre van het echte gevaar
Trump is een meester in het sturen van media-aandacht in deze en gene richting. En dat is ook nodig, nu veel van zijn genomineerden voor hoge functies in het nationale veiligheidsapparaat volstrekt incompetent zijn. Of het nu gaat om Tulsi Gabbard, Pete Hegseth of Kash Patel – deze mensen ontberen iedere kwalificatie voor de inlichtingendiensten, het leger of de FBI.
Wat deze kandidaten, naast hun incompetentie, gemeen hebben: hun voorliefde voor de vernietiging van de internationale en binnenlandse rechtsorde. Gabbard staat nergens anders om bekend dan haar verdediging van de Syrische ex-dictator Assad en Poetin.* Hegseth vindt dat Amerika een ‘heilige oorlog’ tegen zichzelf moet voeren.* Patel heeft gepleit voor het arresteren van Amerikaanse ambtenaren vanwege hun politieke opvattingen.*
Met deze kandidaten op de rol, zou het gesprek moeten gaan over wat voor soort Amerika er zal ontstaan als zulke mensen de machtigste geweldsmiddelen in de geschiedenis van de mensheid in handen krijgen.
Maar alle ophef over Groenland leidde hiervan af. Het normaliseert chaos, terwijl de échte chaos nog moet komen.
Reden 4: een loyaliteitstest die vriend van vijand onderscheidt
Met zijn de facto aankondiging de wereldorde te willen vernietigen en de rode loper te willen uitrollen voor dictators als Poetin en Xi, creëert Trump een loyaliteitstest. Iedereen die voor hem wil werken of wil profiteren van zijn presidentschap, moet loyaal zijn aan zijn wilde en destructieve ideeën.
Ongeacht of Trump nu wel of geen agressie gaat tonen tegen Canada, Groenland, Panama of Mexico, degenen die wijzen op het destructieve karakter van zijn uitspraken zullen als vijanden van Trumps regime worden aangemerkt.
De politiek van Trump werkt op basis van loyale vriendschapsbanden en vijandschappen, niet op basis van een eerlijke belangenafweging en burgerrechten. Zijn openlijke imperialistische fantasieën kunnen dus behulpzaam zijn om het binnenlandse politieke landschap af te bakenen en conflicten tussen zijn voor- en tegenstanders aan te moedigen.
Reden 5: een graai naar grondstoffen
Mensen die toch nog een Amerikaans nationaal belang zoeken in Trumps wens om de controle over Groenland of Canada te verkrijgen, wijzen op de minerale rijkdommen van deze landen.*
Als het Trump inderdaad om de grondstoffen te doen is, zou het veel zinvoller zijn om Amerika’s huidige allianties met Canada en Europa te behouden en op een eerlijke basis handel te drijven met onze vrienden. Het dreigen met een invasie is totaal geen garantie dat Amerikanen toegang krijgen tot waardevolle grondstoffen. Zulke dreigementen zullen eerder de wereldorde op z’n kop zetten. Iedereen, inclusief Amerikanen, zal dan veel slechter af zijn.
Bovendien: als het al zou lukken, zou de verovering van Groenland voor gas en olie het slechtst denkbare beleid zijn. Om de klimaatcrisis het hoofd te bieden, moeten deze grondstoffen, die nu onder het ijs zitten, daar vooral blijven zitten.*
In feite stellen de mensen die van deze grondstoffen willen profiteren zich voor dat ze ontiegelijk rijk worden in een Amerika dat aan de kusten overstroomt en overal in brand staat. Waarin een heel groot deel van de Amerikaanse bevolking elke dag in een Asheville of Los Angeles leeft.
Het streven naar controle over deze grondstoffen is in feite catastrofepolitiek – een plan om de wereld in brand te steken voor de winst van enkelen.
En dit is de logica waarin we Trump op zijn woord geloven.
Dit is een ingekorte en licht bewerkte versie van een nieuwsbrief die eerder verscheen op Substack.