Het mysterie van de foto’s met de halve paarden

Onlangs vertelde ik Hier kondig ik de serie aan over de nieuwe categorieën die ik aan heb gemaakt om een aantal terugkomende fenomenen te kunnen ordenen. Bepaalde meegefotografeerde dieren of planten vielen namelijk extra op door de manier waarop ze in beeld werden gebracht. Ik noemde het voorbeeld van zwarte huisdieren ( die zijn bijna altijd onderbelicht In het tweede deel van mijn serie stond ik hier bij stil ) en duiven (die staan vaak met meer dan tien exemplaren op de foto).

Maar het is misschien nog opmerkelijker dat het paard het énige dier is dat zo vaak half op de foto staat.

De categorie die tot nu toe het snelst groeit is de categorie ‘halve paarden.’ Het is opvallend hoe vaak een paard maar voor de helft op de foto staat (meestal het achterste deel). Maar het is misschien nog opmerkelijker dat het paard het énige dier is dat zo vaak half op de foto staat.

Dit kan natuurlijk te maken hebben met de afmeting van het dier (je zou kunnen redeneren dat een groot dier gemakkelijk buiten het kader valt), maar dat lijkt geen sterk argument gezien het feit dat halve koeien nauwelijks voorkomen. Natuurlijk is het zo dat koeien vaak van veraf worden gefotografeerd, omdat ze bijvoorbeeld in een weiland staan en schuw zijn, terwijl paarden juist op straat worden ingezet en dus letterlijk dichter bij de mens staan.

Is het niet zo dat de mens en het paard een speciale band hebben? Schrijver en essayist Rudy Kousbroek beschreef eens zijn ontroering voor de devotie en het geduld van het paard en de bijzondere band die we met het dier hebben. Maar op de foto’s die ik tegenkwam lijkt het paard een ondergeschikte rol te hebben, niet eens belangrijk genoeg voor de fotograaf om een paar stappen naar achteren te doen zodat hij binnen het kader valt.

Zien we hier de door Kousbroek beschreven hypocrisie die de Fransen ons verwijten als het om onze dierenliefde gaat? ‘Het ontbreekt hun [de Fransen, AG] daarvoor ook niet aan argumenten. Het is onloochenbaar dat er aan de relatie tussen mensen en dieren in onze samenleving troebele kanten zitten. Dieren hebben bij ons zowel de status van beminde vrienden als die van bemind voedsel, van lekkernij, en het is niet te ontkennen dat het terrein waarop de ene status in de andere overgaat het terrein is van forse verdringingen.’

In Nederland zien we paarden meestal niet als lekkernij, maar als de koning langskomt in zijn koets begeeft het paard zich kennelijk op het terrein van forse verdringingen. Of een dusdanige verdringing dat hij voor de helft uit het beeld verdwijnt.

Van alle paarden die ik op haar foto’s tegenkwam stond ongeveer 20 procent er maar half op.

Iets wat ook opviel aan de categorie ‘halve paarden’ is dat bijvoorbeeld ene Elisabeth Wilhelmina Dijkstra-Viruly Verbrugge, relatief veel paarden heeft gehalveerd met haar kader (van alle paarden die ik op haar foto’s tegenkwam stond ongeveer 20 procent er maar half op). Cas Oorthuys daarentegen is ook vertegenwoordigd in deze categorie, maar zette in 85 procent van de gevallen het paard in zijn geheel op de foto. Is de band tussen man en paard dan sterker dan die van vrouw en paard? Of zijn vrouwen iets onhandiger met een camera?

Ik ben natuurlijk geen wetenschapper op het gebied van mens-paardverhoudingen en wellicht nog minder op het gebied van man-vrouwverschillen. Maar het schept moed om door te gaan met archiveren van meegefotografeerde flora en fauna als ik me voorstel hoeveel onderzoek er gedaan kan worden naar alleen al de categorie ‘halve paarden.’

Ik ben eigenlijk nog maar net begonnen en nu al dienen de onderwerpen voor bijvoorbeeld sociologisch onderzoek zich aan. Is een staatsieportret met een dahlia-bloemstuk de oorzaak van zoveel dahlia’s in huiskamers nadien? En wat betekent het als een soort geen enkele keer op een foto voorkomt? Maar ook andere wetenschappen kunnen hopelijk putten uit deze nieuwe bron. Is het uiterlijk van rashonden door de jaren heen veranderd? Tot wanneer zien we die ene zeldzame orchidee nog in tuinen staan? Is het feit dat in latere foto’s minder vaak mussen te zien zijn te relateren aan de sterke afname van de populatie?

Kortom: voorwaarts! Nog 153.293 foto’s te gaan.

De verborgen pareltjes in het Nederlands Fotomuseum vind je zo Ik doorzoek het hele archief van het Nederlandse Fotomuseum op foto’s met ‘toevallig meegefotografeerde flora en fauna.’ In drie afleveringen bespreek ik mijn mooiste vondsten. Lees hier de eerste aflevering van mijn serie Speuren naar halve paarden en overbelichte poedels in het archief van het Fotomuseum Ik doorzoek het hele archief van het Nederlandse Fotomuseum op foto’s met ‘toevallig meegefotografeerde flora en fauna.’ In drie afleveringen bespreek ik mijn mooiste vondsten. Vandaag aflevering 2, over mannen met zwanen en vrouwen met overbelichte poedels. Lees hier de tweede aflevering van mijn serie