Een mea culpa van het Internationaal Monetair Fonds (IMF)

In een evaluatie van de eigen prestaties in de nasleep van de financiële crisis, oordeelt het instituut hard over de eigen beleidsadviezen.

Het IMF ziet zichzelf als ’s werelds financiële brandweer. Breekt er ergens in de wereld een crisis uit, dan is het fonds er om onder voorwaarden geld te lenen en het vuurtje te blussen. Die voorwaarden waren echter dikwijls zo stringent dat criticasters het fonds ervan betichtten vuurtjes met kerosine te willen blussen. Nadat het land tot op de grond toe was afgefakkeld werd dan steevast de overwinning uitgeroepen: van Rusland in de jaren negentig tot Griekenland in het heden.

Allereerst moesten overheidsbegrotingen maar eens op orde worden gebracht. Het IMF erkent nu in haar evaluatie dat zulke adviezen niet altijd even gegrond waren. ‘Tegen 2010 verklaarde het IMF zichzelf voorstander van begrotingsconsolidatie [bezuinigingen en lastenverzwaringen, JF] ... Deze oproep tot consolidatie was prematuur. ... Er is steeds meer steun voor de these dat fiscale expansie [stimulering of lastenverlichting, JF] in grote ontwikkelde economieën voordeliger was geweest.’

Het IMF onderschatte naar eigen zeggen de ‘fiscale multipliers.’ Wat dat zijn? Stel dat de overheid een euro uitgeeft aan een bouwvakker, die bouwvakker geeft vervolgens die euro weer uit in de supermarkt, die supermarkt geeft die euro ook weer uit bij een leverancier, enzovoorts. Dit heet de multiplier: hoe vaak een euro wordt uitgegeven in een bepaalde periode. In tijden van crisis, zo leerde het IMF, ligt deze multiplier aanzienlijk hoger dan verwacht. IMF’s groeiprognoses waren na bezuinigingen of lastenverzwaringen telkens te optimistisch.

Het voelt allemaal wat abstract en academisch aan: werkloosheid is een statistiek. Het gaat echter wel ergens over. Door slechte adviezen als deze zijn er duizenden, zo niet miljoenen nodeloze tragedies veroorzaakt.

Ondertussen lijken Europese beleidsmakers die groot voorstander waren van het crisisbeleid niet zo pragmatisch als het IMF. Neem de Duitse minister van Financiën Wolfgang Schauble, die afgelopen maand nog in een speech verkondigde dat ‘ontwikkelde landen zich moeten blijven inzetten om schulden houdbaar te maken. Dit zorgt voor vertrouwen, investeringen en groei.’ Het welbekende verhaal van snoeien om te groeien. Een radicaal andere analyse dan die van het IMF.