Terug van nooit weggeweest 2: de bonuschantage

We schrijven 8 november 2007. Ter gelegenheid van de presentatie van de kwartaalcijfers van ING interviewt Het Financieele Dagblad de CEO van de bank, Michel Tilmant. De Belg laat weten zich groen en geel te ergeren aan het Nederlandse bonusdebat.

Tilmant: ‘Wij moeten concurreren met salarissen die in Londen, New York en Singapore worden geboden. Als we getalenteerde mensen hier naartoe willen halen, moeten we ze marktconform kunnen belonen. De discussie hierover helpt op zijn zachtst gezegd niet.’ Als daar geen verandering in komt, moet Nederland niet raar opkijken als ING besluit uit Nederland te vertrekken.

Zes maanden later heeft ING 5 miljard euro aan kasreserves verspild aan de terugkoop van eigen aandelen in plaats van het versterken van de eigen buffers. En nog weer zes maanden later moet ING voor 19 miljard euro bij de Nederlandse overheid aankloppen om te voorkomen dat de bank failliet gaat aan boekverliezen op de Amerikaanse hypotheekportefeuille. En had de bank die 5 miljard euro goed kunnen gebruiken.

Flash forward naar 30 juni 2014. Weer gebruikt ING Het Financieele Dagblad om te klagen over bonusperikelen. Anoniem laat de bank weten te broeden op verplaatsing van delen van het hoofdkantoor naar Frankfurt of Londen om het bonusplafond van 20 procent van het basissalaris van minister Jeroen Dijsselbloem (PvdA, Financiën) te omzeilen. Volgens de krant speelt de bank met scenario’s om sommige concernfuncties – stafdiensten, risicomanagement, balansfinanciering en zakenbankfuncties worden genoemd – onder te brengen in andere jurisdicties.

Dat heeft mede te maken met het bankentoezicht, dat onder de Europese bankenunie in Frankfurt wordt ondergebracht en de Europese dominantie van het Londense financiële centrum, dat sinds de crisis alleen maar is toegenomen. Maar de bonuskwestie speelt wel degelijk ook een rol, zo vertelde CEO Ralph Hamers anderhalve maand later in een interview aan TheFinancial Times.

Hij liet weten ‘niet blij’ te zijn met het Nederlandse bonusplafond en zich te verbazen over het gemak waarmee het kabinet over het belang van een gelijk Europees speelveld heenstapte - daar was de Europese bankenunie toch voor bedoeld? Hamers voegde eraan toe dat ING mogelijk zou kunnen besluiten om bonusgevoelige activiteiten als zakenbankieren en vermogensbeheer naar andere landen te verplaatsen.

ING heeft niets geleerd en is niets vergeten. Behalve dat de bank door de belastingbetaler is gered

De CIO van ING Vermogensbeheer, bedrijfseconoom Hans Stoter, deed er in een interview met het wekelijkse vermogensbeheerkatern van TheFinancial Times van 10 augustus 2014 nog een schepje bovenop. Daarin liet Stoter weten zich geen zorgen te maken over het Nederlandse bonusplafond.

Stoter: ‘Zelfs in de Nederlandse context ben ik ervan overtuigd dat we erin zullen slagen onze mensen te belonen zoals het hoort [mijn cursivering].’ Volgens Stoter is het plafond van 20 procent namelijk een gemiddelde voor de bank als geheel en geldt het niet per individu. Dit geeft ING ‘voldoende flexibiliteit om waar gepast hogere bonussen uit te keren’ [mijn cursivering].

Ook over de bankierseed laat Stoter zich laatdunkend uit, omdat de eed normen vastlegt waar vermogensbeheerders zich toch al aan houden: ‘Ik ken niemand die zoiets heeft van, dit is een belangrijke gelofte die ik hier afleg. Dit zijn huis-tuin-en-keukennormen die simpelweg samenvatten wat je toch al moet doen – beloven de belangen van je klanten te dienen. Als je dat niet doet, lopen ze bij je weg en ga je over de kop.’

Als de bedoeling van de minister was om via wetgeving een nieuwe betalingsnorm, en dus betalingsmoraal, af te dwingen, komt hij afgaand op de uitlatingen van Stoter en Hamers van een koude kermis thuis. Als het dienen van klantenbelang hetzelfde betekent als het vóór de crisis betekende, zijn we geen millimeter opgeschoten.

En als de betalingsnormen die bankiers voor gepast houden net als vóór de crisis afgemeten worden aan wat in The City wordt uitgekeerd, fungeert het Nederlandse bonusplafond niet als nieuwe norm, maar als populistisch piketpaaltje waar de amorele beloningsexperts van Hay Group handig omheen manoeuvreren. Met mondialisering en gelijk speelveld als legitimatie en vertrek als chantagemiddel.

Zes jaar na de crisis is de geest van Tilmant springlevend. ING heeft niets geleerd en is niets vergeten. Behalve dat de bank door de belastingbetaler is gered.