Boze kaarten
Correspondent Karel Smouter schrijft over ‘Fort Europa.’ Enkel woorden en weinig beeld. Daarom vandaag een opiniebijdrage van mij over dat fort, mét kaarten.
Het is een merkwaardig iets, die paranoïde angst van ons voor indringers. Die vastberadenheid om onszelf koste wat kost te beschermen tegen mensen die zichzelf tot een balling hebben gemaakt om koers te zetten naar een ingebeeld ‘beloofde land’. Maar de rijke landen hebben besloten dat déze migratiestromen onwenselijk zijn. Kijk maar:
Ze maken hun grens tot een fort, richten barrières op, bouwen hun muren hoger en hoger. Een echte militaire strategie, bedoeld om deze ‘indringers’ buiten te houden.
In een poging hen na te doen, volgen andere belangrijke landen als Brazilië, China en Rusland dezelfde trend . Ze bouwen hun eigen forten om economische migranten uit armere delen af te sluiten van hún groeiregio’s.
Deze fysieke grenzen zijn efficiënte middelen waarmee immigratie langzaam overal ter wereld tot iets crimineels gemaakt wordt. Ze maken een concept mogelijk dat eigenlijk ondenkbaar zouden moeten zijn: ‘de illegale immigrant’. Ze maken dat ook migranten zélf gaan denken dat ze de wet aan het breken zijn. Het is een nieuwe categorie criminelen: de migrant.
Steeds meer zwarte stippen
Deze kaart begon ik te tekenen in 2003, We maken er geregeld updates van. Elke keer weer moeten we meer zwarte stippen toevoegen en moeten we de rode cirkels groter maken.
Op 1 januari 1993 wordt Gerry Johnson ontdekt. Dood. Als burger van Liberia - een land dat in die tijd verwoest werd door een bloederige burgeroorlog - stikte hij in een vrachtwagon van een trein. In Feldkirch, Oostenrijk. Op 3 oktober 2013 zinkt er een boot bij het eiland Lampedusa. Aan boord bevinden 500 immigranten, de meesten van hen uit Oost Afrika.
Tussen deze twee data en deze twee plaatsen vonden meer dan 17.306 andere immigranten de dood. En dat is een lage schatting voor dit onbekende massagraf. Ze verloren hun levens op weg naar Europa, het continent van de vrijheid en de mensenrechten.
De meesten overleden op de heenreis, maar anderen stierven op hun weg terug. Zoals Marcu Omofuma, een Nigeriaan die op 1 mei 1999 vermoord werd door drie sadistische Oostenrijkse politiemensen, tijdens zijn gedwongen uitzetting, aan boord van een Balkan Air-vliegtuig..
In het westen wonen onze vrienden
Deze kaart laat het treffend zien: in het Westen wonen onze vrienden, die welkom zijn om langs te komen wanneer ze maar willen. Ten oosten van ons wonen de ongewensten, de ongewassenen. De kleintjes uit een wereld die te arm is om een leven bij ons te verdienen.
De symmetrie op de kaart is haast volledig: slechts kleine clusters met armen blijven in het Westen, slechts enkele clusters met rijken bevinden zich in het Oosten. Manichëisch ?
Niet echt. De politieke geografie van Europa’s visumpolitiek laat met een zekere wreedheid de visie van Europa op de wereld zien. En die is niet bepaald genereus. Iemand zou me eens de logica moeten uitleggen dat de burgers van Kosovo - één van de armste landen in Europa - veel te prijzig gemaakte visa moeten kopen om zich vrij door de Schengenzone te bewegen.
Er zijn veel methoden om de wereld te verdelen. Haar territoria, haar regio’s. Of het nu volgens het principe van de natiestaat is, of door dat van een verzameling landen. Of het nu aan de hand van socio-economische of juist politieke indicatoren gebeurt. Al deze lijnen herinneren ons cynisch aan wat we liever níet zijn bij onszelf. Ons egoïsme, onze gewelddadigheid.
En toch heeft dat verarmde Afrika volop cultuur. Er is muziek, er is theater. Er zijn diplomaten en docenten. Studenten en schrijvers. Vaklui en kantoorklerken. Stuk voor stuk mensen die door Europa worden teruggestuurd als worstjes in vliegtuigen. Tenminste, wanneer ze tenminste niet al in een doodskist liggen.
Waarom? Omdat ze ons geen visa of verblijfsvergunning kunnen tonen.
Dit artikel is een ingekorte vertaling van een tekst die eerder verscheen op het blog van Le Monde Diplo . De teksten horen bij de tentoonstelling ‘Boze Kaarten’, die van mijn werk gemaakt is. In deze TedX-talk vertel ik meer over mijn project om midels ‘radicale cartografie’ conventionele opvattingen aan te kaarten.
Komt een land bij de dokter
Michelle van TongerlooAls straatarts ziet Michelle van Tongerloo dagelijks hoe ingewikkeld helpen is geworden. In haar boek Komt een land bij de dokter laat ze zien hoe het beter kan.
